Muzeum Kolejnictwa w Warszawie

Muzeum Kolejnictwa w Warszawie
Ilustracja
Muzeum Kolejnictwa w Warszawie
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Towarowa 3
00-811 Warszawa

Data założenia

18 lutego 1928

Data likwidacji

21 marca 2016 (utworzenie Stacja Muzeum)

Zakres zbiorów

kolejnictwo

Oddziały
Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Muzeum Kolejnictwa w Warszawie”
Ziemia52°13′32,60″N 20°59′07,55″E/52,225722 20,985431
Strona internetowa
Warszawa Główna – siedziba muzeum od 1972 do 2016

Muzeum Kolejnictwa w Warszawie – istniejące w latach 1928–2016[1] muzeum kolejowe. Od 1972 roku mieściło się w budynku byłego Dworca PKP Warszawa Główna Osobowa przy ul. Towarowej 3 w Warszawie.

Do zwiedzania oferowało ekspozycje stałe (historyczne) i czasowe, dużą ekspozycję modeli kolejowych w salach wystawowych oraz wystawę zabytkowego taboru normalnotorowego na wydzielonych torach w skansenie.

Poza prowadzoną na szeroką skalę działalnością naukową, we współpracy z wieloma instytucjami, organizowane były tu liczne imprezy okolicznościowe, oraz wernisaże. Muzeum zostało zlikwidowane z dniem 31 marca 2016 roku. Dysponowało licznym zbiorem bibliotecznym, który wraz z obiektami przeszedł na stan nowo powstałej instytucji kultury – Stacji Muzeum[2].

Historia

Eksponaty Muzeum Kolejnictwa
EP02
EU20
SM15
Model Px48
TKz211
Ty51
Pm3
Ty2

Początki muzeum

Myśl o utworzeniu Muzeum Kolejnictwa zrodziła się wśród kolejarzy wraz z odzyskaniem niepodległości w 1918. Ogrom pracy i trudności, na jakie napotykano przy uruchamianiu bardzo zniszczonego transportu kolejowego, oddaliły realizację tego zamiaru na dalsze lata. Okolicznością, która przyspieszyła powołanie Muzeum Kolejnictwa były Targi Wschodnie we Lwowie w 1927, na których urządzono pawilon komunikacji.

Muzeum Kolejnictwa powstało 18 lutego 1928. W tym dniu minister komunikacji inż. Paweł Romocki w obecności otworzył Muzeum Kolejowe w tymczasowej siedzibie, zlokalizowanej w zachodnim skrzydle ówczesnego Dworca Głównego – Wiedeńskiego. Z 1928 pochodzi również rozporządzenie ministra komunikacji Alfonsa Kuehna w sprawie zatwierdzenia Regulaminu tymczasowego Muzeum Kolejowego (Nr IV 6031/11/28, z dnia 21 maja 1928 roku, opublikowane w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Komunikacji Nr 16 z 1928 roku, poz. 171, s.190).

Budowa linii średnicowej spowodowała konieczność rozbiórki zachodniego skrzydła Dworca Głównego. W 1931 podjęto decyzję o przeniesieniu Muzeum Kolejowego do kolejnej, wciąż tymczasowej, siedziby. W prywatnym budynku należącym do firmy Schicht przy ul. Nowy Zjazd 1 wynajęto 20 pomieszczeń[3]. Na powierzchni około 900 m², w 19 działach zaprezentowano dokumenty, fotografie, książki, wiele modeli i makiet. 15 grudnia 1938 Muzeum Kolejowe przekształcono w Muzeum Komunikacji wzbogacając jego ekspozycje o dwa działy: dróg kołowych i dróg wodnych[4]. Do 1939 Muzeum zgromadziło ponad 4 tysiące eksponatów, w tym blisko 400 modeli, 250 tablic i wykresów, ponad 550 fotografii oraz 8 tysięcy książek. Nieprzystosowany do tego typu działalności budynek nie pozwalał na eksponowanie większych i cięższych maszyn i urządzeń, które gromadzono w magazynach dworcowych. Dlatego w planach przewidywano budowę docelowej siedziby w miejscu obecnego Stadionu Narodowego.

Okres powojenny

W okresie powojennym próbę ponownego zorganizowania Muzeum podjęto w 1946. Początkowo zaczęto gromadzić dokumenty i eksponaty w Pilawie. Pozyskaną, niewielką ilość zbiorów, przeniesiono do Bytomia. Na przełomie lat 1956–57 działalność Muzeum ustała.

Decyzję o kolejnym powołaniu Muzeum Kolejnictwa podjął Minister Komunikacji w 1972, wyznaczając na jego siedzibę Dworzec Warszawa Główna Osobowa. Obiekt został otwarty 11 września 1973. Na jego pierwszą ekspozycję składały się 93 eksponaty, w tym 40 lokomotyw, z których 9 ustawiono na wolnym powietrzu[5]. Ekspozycja nosiła tytuł Kolej Warszawsko-Wiedeńska i koleje dziś[6].

1 stycznia 1995 Muzeum zostało wyłączone organizacyjnie ze struktury PKP i włączone bezpośrednio do Ministerstwa Transportu. 1 stycznia 1999, na mocy ustawy, Muzeum Kolejnictwa przekazano do Samorządu Województwa Mazowieckiego. W okresie od 1972, tj. od powołania Muzeum Kolejnictwa, systematycznie powiększano zbiory i rozszerzano działalność merytoryczną, głównie związaną z historią kolejnictwa na Ziemiach Polskich. W Warszawie – wraz ze zmniejszającą się rolą Dworca Głównego przybywało powierzchni wystawienniczych i zaplecza. Po udostępnieniu Muzeum niewielkiej powierzchni (ok. 250 m²) w pomieszczeniach jeszcze czynnego dworca Warszawa Główna, zaczęto gromadzić i równocześnie eksponować pamiątki związane z historią kolejnictwa w Polsce.

Finalnie Muzeum otrzymało dwie sale wystawowe o powierzchni ok. 800 m² oraz wydzielono tory stacyjne gdzie zgromadzono zabytkowe pojazdy. W salach na wystawach stałych prezentowane są: historia kolei na Ziemiach Polskich od 1845 do okresu obecnego, początki kolei na świecie oraz wybrane eksponaty ze zbiorów Muzeum. Oprócz informacji fotograficzno-tekstowej, związanej z tymi tematami, na ekspozycji można obejrzeć wiele modeli taboru kolejowego, sztandary pracowników kolejowych z okresu międzywojennego, zegary i zegarki, lampy, telefony i mundury kolejowe, dokumenty i wiele innych związanych z historią kolejnictwa. Oprócz wystaw stałych Muzeum organizuje wystawy czasowe, najczęściej związane z wydarzeniami rocznicowymi na kolei, jak również o innej tematyce, np. obrazy oraz fotografie związane z funkcjonowaniem kolei.

Likwidacja muzeum

Od początku XXI w. muzeum borykało się z nie do końca uregulowanym stanem prawnym dworca Warszawa Główna i jego otoczenia. Od co najmniej 2004 PKP próbowało sprzedać teren muzeum. Propozycja przeniesienia muzeum na Pragę nie spotkała się z pozytywnym odzewem muzealników.

W 2012 PKP zdecydowało o wystawieniu w przetargu nieruchomość po dawnym Dworcu Głównym przy ul. Towarowej 1 (w 2015 zmieniono adres na ul. Towarową 3), dając prawo pierwokupu tego budynku poza przetargiem samorządowi województwa mazowieckiego, któremu podlegało mieszczące się tam Muzeum Kolejnictwa[7].

W latach 2014–2015 nastąpiły rozmowy pomiędzy PKP S.A., a Samorządem Województwa Mazowieckiego, co w konsekwencji przyczyniło się do powołania nowej instytucji kultury, która powstała w roku 2016.

25 stycznia 2016 radni Sejmiku Województwa Mazowieckiego podjęli uchwałę w sprawie likwidacji muzeum, w związku z czym 20 lutego 2016 rozpoczęła się likwidacja muzeum, która trwała do końca marca. Następnie majątek muzeum został przekazany nowo powstałej instytucji pn. Stacja Muzeum[8]

Muzeum Kolejnictwa w Warszawie po raz ostatni zostało otwarte dla zwiedzających dnia 20 marca 2016.

Obecnie w dawnym budynku dworca Warszawa Główna mieści się nowa instytucja kultury pn. Stacja Muzeum, która docelowo ma znaleźć swoją siedzibę na warszawskich Odolanach[2].

Dyrektorzy

  • 1991–2009 – Janusz Sankowski
  • 2009–2014 – Ferdynand Bohdan Ruszczyc
  • 2014–2016 – Cezary Karpiński
  • 2016 – Joanna Kazimierska (jako dyrektor Stacja Muzeum)

Ekspozycja plenerowa

Seria pojazdu PKPOznaczenia w innych kolejachUkład osiProducentLata budowyLiczba ekspl. przez PKPEksploatacja przez PKPZdjęcie
EP02Bo'Bo'Pafawag Polska195319578do 1973Ep 02.jpg
ET21Co'Co'Pafawag Polska19571971658nadal funkcjonująET-21.jpg
EU20Co'Co'LEW 1955195734do 1982EU-20.jpg
SM15B'B'Ljudinowo , Fablok Polska1963196627do 1977SM-15.jpg
SM25CFablok Polska196119633do 1973SM-25.jpg
SM41Bo'Bo'Ganz-MÁVAG Węgry19611969264do 2000SM-41.jpg
ST44Co'Co'ŁTZ 196519881182nadal funkcjonująST-44.jpg
Oi1Pruski P6; Niemiecki 37021'C? Związek Północnoniemiecki19021916441918-początek lat 60.Oi 1-29 Warszawa 06.04.05.jpg
OKa1Łotewski Tk1A1Krupp Niemcy, Dyneburg Łotwa19311933219451969POL Warsaw MK OKa1.jpg
OKi1POL Warsaw MK OKi1.jpg
OKl271'C'1HCP Polska192819331221929–?OKl27 26 MK.JPG
OKo1Pruski T18; Pruski 780–52'C2'Vulcan-Werke Hamburg und Stettin AG Niemcy191619243119451975OKo 1-3 Warszawa 06.04.05.jpg
Ol491'C1'Fablok Polska195119541121952Ol49-21 - Warsaw Rail Museum.jpg
Os242'D'Fablok Polska192519276019261970Os24-10 DSC01675.JPG
Pm2Niemiecki 0302'C1'różni III Rzesza193019373419451978Pm2 34 MK.JPG
Pm3Niemiecki 03102'C1'Borsig III Rzesza19311941101945–1966POL Pm3 Muzeum Kolejnictwa.jpg
Pt471'D1'Fablok, HCP Polska1947195118019471988Pt47 104 MK2.JPG|
Pu292'D1'HCP Polska1931319311970Pu29-3 - Warsaw Rail Museum.jpg
TKbTKb 129
(przemysłowy)
BHohenzollern, Düsseldorf1880TKb129 Warsaw.jpg
TKbb– B– Hanomag – Hannoversche Maschinenbau AG19121930– 119241974TKbb 10282 MK.JPG
TKc100– Pruski T4.1– 1B– Henschel & Sohn, Kassel1893– 118931979TKc100-1 DSC01699.JPG
TKh– C– Orenstein & Koppel AG, Berlin-Drewitz1920– 119201973
TKi3Pruski T93; Niemiecki 913–181'CHenschel, Union, Jung i inni Związek Północnoniemiecki1901191431019181969TKi3-119 Warsaw.jpg
TKl100
(TKi100)
1'C1'– Borsig Lokomotiv-Werke GmbH, Berlin1934119341970TKl100-16 DSC01693.JPG
TKpTKp 4147 (przemysłowy)DLa Meuse, Belgia1942POL Warsaw MK TKp.jpg
TKt481'D1'Fablok, HCP Polska195019571911950
TKzTKz 211
(przemysłowy)
1'E1'Borsig Lokomotiv-Werke GmbH, Berlin1938Tkz 211 MK.JPG
Tr6Pruski G82–3; Niemiecki 5620–301'Dróżni Związek Północnoniemiecki1919192719451979Tr6 39 MK.JPG
Tr203USA S1601'DAlco, Baldwin, Lima Stany Zjednoczone1942194519461980Tr203 451 MK.JPG
Ty2/Ty42[9]Niemiecki BR521'Eróżni III Rzesza1942194514071945Ty42 120 MK.JPG
Ty431'EZakłady Metalowe H. Cegielski, Poznań19471982Ty43-17 - Warsaw Rail Museum.jpg
Ty511'EHCP Polska262Ty51 228 MK.JPG
PzTrWg16
4'D'4'PzTrWg16.jpg

Oddział

Oddział Muzeum Kolejnictwa – Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie zlokalizowane jest na terenie dawnej stacji Sochaczewskiej Kolei Dojazdowej. Jego zbiory to 170 jednostek taboru wąskotorowego, a także kolekcje historycznych fotografii, mundurów kolejowych, latarek, modeli, dokumentów, biletów, pieczątek, przedmiotów dokumentujących codzienne życie kolei wąskotorowych w Polsce. Unikat wśród jednostek taborowych stanowi najstarszy w Polsce, z 1882, prawdziwy rarytas polskiej myśli technicznej, zabytkowy parowóz z 1929 – Px29-1704 – jedyny czynny na świecie, z tej serii. Parowóz wraz z wagonami jeździ w letnie weekendy 18-kilometrową trasą z Sochaczewa, przez Brochów, aż do Puszczy Kampinoskiej[10].

Zobacz też

Przypisy

  1. Albin Marciniak, Muzeum Kolejnictwa w Warszawie - Klub Podróżników Śródziemie, klubpodroznikow.com [dostęp 2017-03-18] (pol.).
  2. a b Stacja Muzeum, O Stacji Muzeum, stacjamuzeum.pl [dostęp 2016-10-03].
  3. Karol Mórawski, Wiesław Głębocki, Bedeker warszawski: w 400-lecie stołeczności Warszawy, Iskry, 1996, s.292, ISBN 83-207-1525-3, ISBN 978-83-207-1525-5.
  4. Gazeta Administracji, wyd. 1-8, t. 21, 1939, s.51.
  5. Kronika nauki i techniki 31 VIII – 29 IX 1973 r.. „Młody Technik”. 11/1973, s. II okładki. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”. (pol.). 
  6. Danuta Zawierucha. Kronika wydarzeń w Warszawie 1 VII-30 IX 1973. „Kronika Warszawy”. s. 150. 
  7. Izabela Kraj: Czy marszałek kupi Dworzec Główny. zyciewarszawy.pl, 2012-02-27. [dostęp 2012-02-27].
  8. „Papierowa” likwidacja Muzeum Kolejnictwa. kurier-kolejowy.pl, 2016-03-05. [dostęp 2016-03-07].
  9. w muzeum znajdują się oba rodzaje lokomotywy
  10. Sochaczew, [w:] Park Kampinoski. Miniprzewodnik, Helion, 2012, ISBN 83-7853-187-2, ISBN 978-83-7853-187-6.

Bibliografia

  • Zbigniew Tucholski: Powojenna odbudowa Muzeum Komunikacji w Warszawie, Kronika Warszawy nr 1 (147) 2012, s. 23, [w:] [1]

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Warszawa outline with districts v4.svg
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Flag of the German Empire.svg
Bundesflagge und Handelsflagge des Norddeutschen Bundes (1866-1871) und Reichsflagge des Deutschen Reiches (1871-1918)
Flag of Germany (1867–1918).svg
Bundesflagge und Handelsflagge des Norddeutschen Bundes (1866-1871) und Reichsflagge des Deutschen Reiches (1871-1918)
Flag of Germany (1935–1945).svg
National flag and merchant ensign of Germany from 1935 to 1945.
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Ty51 228 MK.JPG
Autor: Crusier, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lokomotywa Ty51-228 w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie
SM-15.jpg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
SM-15, spalinowa manewrowa, diesel locomotive
POL Warsaw MK TKp.jpg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC BY 3.0
Lokomotywa TKp nr 4174, producent: La Meuse, Belgia, 1942; Muzeum Kolejnictwa w Warszawie
Oi 1-29 Warszawa 06.04.05.jpg
Autor: wassen, Licencja: CC BY-SA 3.0
Oi1-29
Pm3 Muzeum kolejnictwa warszawa.jpg
Autor: Thecmelion, Licencja: CC BY 3.0
Lokomotywa Pm3-3 w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie
Tkz 211 MK.JPG
Autor: Crusier, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lokomotywa TKz (#211) w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie
TKz-211 der PMP Warszawa 06.09.94 (2).jpg
Autor: wassen, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dampflokomotive TKz-211 der PMP Warszawa 06.09.94
POL Warsaw MK OKa1.jpg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC BY 3.0
Lokomotywa OKa1-1 (dawna łotewska Tk 235, producent: Krupp, 1931)
ET-21.jpg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
ET-21, elektryczna towarowa, electric locomotive
TKbb 10282 MK.JPG
Autor: Crusier, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lokomotywa TKbb-10282 w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie
POL Warsaw MK OKi1.jpg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC BY 3.0
Lokomotywa OKi1-28 w Muzeum Kolejnictwa, Warszawa (dawna pruska KPEV T11 Berlin 2163, Berlin 7560 i niemiecka DRG 74 104)
Pu29-3 - Warsaw Rail Museum.jpg
Autor: Stratoswift, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pu29-3 in Warsaw Rail Museum
POL Warsaw MK TKh1.jpg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC BY 3.0
Lokomotywa serii TKh w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Zbudowana przez Orenstein & Koppel, Berlin-Drewitz w 1920, nr fabr. 9336. Ta lokomotywa nosi fikcyjne oznaczenie TKh1-13, chociaż w rzeczywistości nie należy do serii PKP TKh1 (pruskiej T3), lecz była używana w przemyśle jako TKh 9336.
TKc100-1 DSC01699.JPG
Autor: Pibwl, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lokomotywa TKc100-1 w Muzeum Kolenictwa w Warszawie (w rzeczywistości przemysłowa TKc100-1648, dawna PKP TKb100-10)
SM-25.jpg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Spalinowa lokomotywa manewrowa SM25.
PzTrWg16.jpg
Autor: Rav3390, Licencja: CC BY 3.0
Muzeum Kolejnictwa w Warszawie, PzTrWg16 stoi przy dawnym dworcu głównym.
Ty51 Muzeum Kolejnictwa.jpg
Autor: Thecmelion, Licencja: CC BY 3.0
Lokomotywa parowa Baureihe Ty51 w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie
Ty42 120 MK.JPG
Autor: Crusier, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lokomotywa Ty42 (#120) w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie
Ebmw19.JPG
Autor: Wistula, Licencja: CC BY 3.0
Eisenbahnmuseum Warschau
Ty43-17 - Warsaw Rail Museum.jpg
Autor: Stratoswift, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ty43-17 in Warsaw Rail Museum
Tr6 39 MK.JPG
Autor: Crusier, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lokomotywa Tr6 (#39) w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie
TKl100-16 DSC01693.JPG
Autor: Pibwl, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lokomotywa TKl100-16 w Muzeum Kolenictwa w Warszawie (w rzeczywistości służyła na PKP pod oznaczeniem TKi100-16)
Ep 02.jpg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
EP02, lokomotywa elektryczna pośpieszna.
TKi3-119 Warsaw.jpg
Autor: Pibwl, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lokomotywa TKi3-119 w Muzeum Kolenictwa w Warszawie
EU-20.jpg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Uniwersalna lokomotywa elektryczna EU20
OKo 1-3 Warszawa 06.04.05.jpg
Autor:

Oryginalnym przesyłającym był Wassen z niemieckiej Wikipedii

(Tekst oryginalny: „wassen), Licencja: CC BY-SA 2.0 de
Dampflokomotive OKo 1-3 Warszawa Muzeum Kolejnictwa
Ty2 muzeum kolejnictwa.jpg
Autor: Thecmelion, Licencja: CC BY 3.0
Lokomotywa parowa Ty2-572 w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie
SM-41.jpg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
SM-41, spalinowa manewrowa, diesel locomotive muzeum kolejnictwa w Warszawie
Pm2 34 MK.JPG
Autor: Crusier, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lokomotywa Pm2 (#34) w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie
ST-44.jpg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
ST-44, spalinowa towarowa, diesel locomotive
POL WAW Warszawa Główna.jpg
Autor: masti, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Dawny budynek dworca Warszawa Główna, obecny Muzeum Kolejnictwa w Warszawie
Ol49-21 - Warsaw Rail Museum.jpg
Autor: Stratoswift, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ol49-21 in Warsaw Rail Museum
TKb129 Warsaw.jpg
Autor: Pibwl, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lokomotywa przemysłowa TKb 129 w Muzeum Kolenictwa w Warszawie
Os24-10 DSC01675.JPG
Autor: Pibwl, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lokomotywa Os24-10 w Muzeum Kolenictwa w Warszawie