Muzeum Okręgowe w Lesznie

Muzeum Okręgowe w Lesznie

Pastorówka, siedziba muzeum
Państwo	Polska
Miejscowość	Leszno
Adres	pl. Jana Metziga 17, 64-100 Leszno
Data założenia	1 stycznia 1950
Zakres zbiorów	malarstwo, portrety, portrety trumienne, portrety królów kurkowych, rzemiosło artystyczne, dziedzictwo protestanckie, ikonografia, fotografia, judaika, zbiory etnograficzne, starodruki
Dyrektor	Kamila Szymańska
Położenie na mapie Leszna Muzeum Okręgowe w Lesznie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Muzeum Okręgowe w Lesznie
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Muzeum Okręgowe w Lesznie
51°50′29″N 16°34′17″E/51,841389 16,571389
Strona internetowa

Kamienica przy pl. Jana Metziga 16, w której znajduje się część ekspozycji

Dom przedpogrzebowy w Lesznie, mieści zbiory judaiców

Nowa Synagoga w Lesznie, miejsce wystaw czasowych i sztuki współczesnej

Muzeum Okręgowe w Lesznie – placówka muzealna znajdująca się w Lesznie.

Historia

Pierwszą w Lesznie placówką kulturalną o charakterze muzealnym było założone w 1924 tzw. Muzeum Rodzime, które funkcjonowało przy Towarzystwie Czytelni Ludowych. Posiadało ponad tysiąc eksponatów, które były darowizną jednego z leszczyńskich nauczycieli. Podczas II wojny światowej znaczna część zbiorów uległa zniszczeniu, pozostałe zostały rozproszone. Cztery lata po zakończeniu wojny Zarząd Miejski podjął decyzję o zainicjowaniu działalności muzeum kultury miejskiej XVII i XVIII wieku.

W grudniu 1949 r. placówkę wpisano do państwowego rejestru muzeów, a 1 stycznia zainaugurowano jego działalność. Podlegało ono Muzeum Wielkopolskiemu w Poznaniu, a jego siedzibą był leszczyński ratusz. Po ośmiu latach pieczę nad muzeum przejął miejski samorząd, ale utraciło ono siedzibę. Wobec braku miejsca do zorganizowania ekspozycji zasoby przewieziono do pałacu w Rogalinie, ale po krótkim czasie powróciły one do Leszna i były składowane w kościele św. Krzyża.

Pod koniec 1962 r. na siedzibę muzeum przydzielono budynek dawnej pastorówki ewangelickiej przy placu Jana Metziga 17, od początku 1963 działała tam ekspozycja związana z historią miasta i regionu. Liczba zbiorów szybko rosła i konieczne stało się powiększenie placówki, co stało się możliwe dzięki decyzji Prezydium Rady Miasta, które oddało na potrzeby wystawiennicze wnętrza domu numer 16. W 1993 r. w dawnym domu pogrzebowym gminy żydowskiej zorganizowano ekspozycję sztuki judaistycznej, równocześnie rozpoczęto remont przejętej w kwietniu 1992 r. Nowej Synagogi. Został on przerwany w 1999 r., ponieważ w oparciu o uchwałę o restytucji mienia żydowskiego roszczenia do obiektu zgłosiła Gmina Wyznaniowa Żydowska we Wrocławiu. Po kilku latach sporu Sejmik Województwa Wielkopolskiego zapłacił odszkodowanie, a Gmina wycofała swoje roszczenia. Od 2006 r. Nowa Synagoga pełni rolę galerii sztuki.

W 2016 r. muzeum zostało wyróżnione statuetką "Dobosz Powstania Wielkopolskiego", przyznawaną przez Zarząd Główny Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919^[1].

Ekspozycja

Parter

• Na parterze muzeum eksponowane są tablice epitafijne zawierające portrety trumienne rodzin wyznania kalwińskiego, które pochodzą z pochowanych w kościele św. Jana rodzin polskich tj. Potworowscy, Dziembowscy, Mielęccy, Bronikowscy, Potworowscy i Żychlińscy.
• Malarstwo portretowe członków rodzin Leszczyńskich i Sułkowskich.
• Galeria malarstwa portretowego z XVII-XIX wieku.

Półpiętro

• Sala pamięci Jana Amosa Komeńskiego, gdzie znajduje się jego portret i zgromadzone w gablotach prace i wydawnictwa poświęcone jego postaci. Znajdują się tam również przywiezione przez niego w 1615 pochodzące z kościoła św. Jana kielichy mszalne oraz tkaniny zdobiące ołtarz.

I piętro

• Kolekcja malarstwa polskiego z XIX i XX wieku obejmująca obrazy Kazimierza Sichulskiego (w tym cenny tryptyk Chrystusa Ukrzyżowanego z dwiema chłopskimi madonnami), Włodzimierza Przerwy-Tetmajera, Jadwigi Tetmajer-Naimskiej, Wincentego Wodzinowskiego, Stanisława Kamockiego, Jacka Malczewskiego, Franciszka Kostrzewskiego, Bronisławy Rychter-Janowskiej. Do kolekcji akwareli zaliczają się prace Juliusza Kossaka, Zofii Stryjeńskiej, Witolda Strzałeckiego, Stanisława Wyspiańskiego, Aleksandra Kotsisa oraz Juliana Fałata (Tokowisko głuszców). Jest też grupa obrazów przedstawiająca Wielkopolskę, ich autorami są Józef Graczyński, Ignacy Stryczyński, Michał Wywiórski i Jan Kazimierz Mycielski.
• Eksponaty pochodzące z XVI-XIX wieku związane z życiem codziennym Leszczynian.
• Druga w Polsce po krakowskiej, kolekcja portretów królów kurkowych z XVIII-XIX wieku. Pochodzi z siedziby Bractwa Kurkowego w Lesznie.

II piętro

• Wystawa archeologiczna obejmująca wszystkie epoki, min. skarb srebrnych monet znaleziony w Górznie, ozdobny miecz z II połowy XIII wieku wyłowiony z Jeziora Łoniewskiego należący prawdopodobnie do księcia wielkopolskiego Przemysława II (jeden z pięciu mieczy z tego okresu znajdujących się w zbiorach polskich muzeów).
• Zbiory etnograficzne związane z południowo-zachodnią wielkopolską tzw. Biskupizną i obecną ziemią leszczyńską, kolekcja obejmuje stroje ludowe i codzienne, sztukę ludową i wyroby rzemieślnicze z Kąkolewa, Pawłowic, Bukówca Górnego oraz Krobi. Zgromadzona bogata kolekcja kobiecych czepców pozwoliła wyodrębnić 14 grup etnicznych. Szczególnym eksponatem są drewniane organy z 400 piszczałkami wykonane w 1938 przez Antoniego Prałata z Osiecznej, szuńdy (koromysło) i tzw. lody do dźwigania ciężarów. Liczna jest ekspozycja dotycząca strojów weselnych i zabawek, sukni z okolic Krotoszyna, kolekcja żelazek na węgiel, ceramiki, krosna, skrzyni na odzież z motywami kwiatów i roślin.

III piętro

• Militaria i pamiątki związane z 17 Pułkiem Ułanów Wielkopolskich i 55 Poznańskim Pułkiem Piechoty m.in. mundury, odznaczenia, broń, dokumenty i fotografie.

Biblioteka

Muzealna biblioteka posiada starodruki z działających w mieście drukarń, wydawnictwa i publikacje z XIX wieku i okresu przed wybuchem II wojny światowej. Szczególnie cenne są drukowane w Amsterdamie i ilustrowane prace Jana Amosa Komeńskiego i Jana Jonstona.

Inne zbiory

• Barokowe epitafium Samuela Szlichtynga z rozebranej świątyni w Szlichtyngowej.

Oddział judaistyczny

Judaica znajdują się w odbudowanym domu przedpogrzebowym przy Alei Jana Pawła II 14 (dawniej ul. E.Estkowskiego 6).

Nowa Synagoga

W gmachu odrestaurowanej Nowej Synagogi przy ulicy G.Narutowicza 10 są organizowane wystawy czasowe, prelekcje, koncerty muzyki poważnej i dawnej oraz wystawy sztuki współczesnej.

Gmach muzeum

Muzeum znajduje się w kamienicy z XVII wieku wybudowanej w stylu barokowym, w której mieszkał kiedyś pastor kościoła kalwińskiego (obecnie jest to kościoła św. Krzyża). Do wnętrza prowadzą oryginalne drzwi z XVIII wieku z metalową, ozdobną kołatką. Portal ozdobiony jest korynckimi kolumnami. Część zbiorów zajmuje sąsiednią kamienicę z XVIII wieku.

Były dyrektor Witold Omieczyński chciał, aby muzeum zmieniło siedzibę. Obecna lokalizacja wyczerpała powierzchniowe możliwości ekspozycyjne i część zbiorów nie może być prezentowana w sposób stały. Na obiekt odpowiadający potrzebom wskazał Pałac Sułkowskich^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Bogdan Zgodziński „Leszno i okolice” Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1978 s. 44.
• Bogdan Zgodziński „Województwo leszczyńskie” Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1981 s. 44–45
• Kazimierz Szalewski „Leszno i okolice” Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1983 ISBN 83-217-2348-9, s. 39–40.
• Leszno – plan miasta Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych Warszawa-Wrocław 1985.
• Bogdan Zgodziński „Województwo leszczyńskie” Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989 ISBN 83-01-07676-3, s. 118–122.
• Zdzisław Moliński „Przewodnik po Lesznie i okolicy” Dom Wydawniczy OFFICINA na zlecenie Urzędu Miasta w Lesznie, Leszno 1999 ISBN 83-87784-45-1, s. 36–39.