Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi

Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi

Państwo	Polska
Miejscowość	Łódź
Adres	ul. Gdańska 13 90-706 Łódź
Data założenia	styczeń 1959
Dyrektor	Jacek Wawrzynkiewicz
Oddziały
Martyrologii „Radogoszcz” – ul. Zgierska 147 Zagłady Łódzkich Żydów „Stacja Radegast” – al. Pamięci Ofiar Litzmannstadt Getto 12 wystawa stała martyrologii Romów i Sinti w łódzkim getcie (obóz cygański) – ul. Wojska Polskiego 84[1]
Położenie na mapie Łodzi Muzeum Tradycji Niepodległościowych
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Muzeum Tradycji Niepodległościowych
Położenie na mapie województwa łódzkiego Muzeum Tradycji Niepodległościowych
51°46′32,530″N 19°26′51,250″E/51,775703 19,447569
Strona internetowa

Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi (nazwa obowiązująca od 1 stycznia 1990) – najdłużej funkcjonujące w Łodzi muzeum o profilu historycznym, powstałe w 1959 pod nazwą „Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego”; samorządowe, gromadzące wszelkiego rodzaju pamiątki z zakresu tradycji niepodległościowych, przede wszystkim z Łodzi, regionu łódzkiego oraz wybiórczo Polski^[2]. Jego oddział Radogoszcz specjalizuje się w dziejach okupacji niemieckiej 1939–1945 w Łodzi i okręgu łódzkim. Jako spadkobierca Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego (1959–1990) posiada ważny zbiór dokumentów, zdjęć i sztuk pięknych (obrazy, rzeźby, grafiki) z okresu PRL, z Łodzi i regionu. Zbiory zawierają również wiele unikatowych materiałów do dziejów Łodzi i okręgu łódzkiego^[a].

Historia

Z dniem 1 stycznia 1990 r., na bazie zbiorów Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego, ale z gruntownie zmienioną formułą i głównymi celami działania, utworzone zostało „Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi” (MTN-Łódź)^[3][4]. Szczęśliwie nie doszło wtedy do parcelacji bogatych zbiorów z poprzedniej formuły działania^[b], co obecnie ułatwia historykom nowe badania nad dziejami idei socjalistyczno-komunistycznej w Łodzi i w Polsce oraz dziejów samego miasta.

Funkcjonowała koncepcja – zapisana w statucie Muzeum – utworzenia oddziału pn. „Muzeum Sił Powietrznych” na placu przy ul. Pienistej 74^[5], ale z różnych przyczyn została ona zarzucona.

W latach 1992–2016^[6] m.in. za pośrednictwem muzeum wojewoda pełnił obsługę Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Łodzi.

Dyrektorzy Muzeum

• Tadeusz Czapliński (15 grudnia 1969 – 31 sierpnia 1974), nast. kier. oddz. Radogoszcz (od 1 września 1974 do śmierci 28 stycznia 1979)
• Izydor Hałas^[7] (1 października 1974 – lata 70. XX w.)
• Maria Ojrzyńska (lata 70. XX w. – 1986)
• Henryk Siemiński^[8] (1986–1992 – p.o. dyrektora Muzeum; 1992–2014 – dyrektor)
• Piotr Machlański (od 1 stycznia 2015^[9][10][11] do 31 sierpnia 2017)
• Jacek Wawrzynkiewicz – jako pełniący obowiązki^[12]

Struktura muzeum

Główny budynek muzeum,
dawne więzienie przy ul. Gdańskiej

nr rej. A/20 z 20.01.1971[13]
Państwo	Polska
Miejscowość	Łódź
Adres	ul. Gdańska 13
Rozpoczęcie budowy	1883
Ukończenie budowy	1885
Ważniejsze przebudowy	1960
Strona internetowa

Muzeum mieści się dawnym budynku więziennym zbudowanym w latach 1883–1885^[3], przy ówczesnej ul. Długiej (dziś Gdańska). Funkcję więzienną budynek spełniał także poprzez okres I wojny światowej, międzywojenny, okupacji niemieckiej (więzienie kobiece) i po zakończeniu wojny do lutego 1953 (również więzienie kobiece)^[14][3]. Po likwidacji więzienia i przeniesieniu więźniarek do zakładu karnego przy ul. Sterlinga 16, została w budynku umieszczona Wojewódzka Szkoła Milicji Obywatelskiej, która funkcjonowała przez następne sześć lat. Po likwidacji szkoły budynek został przekazany uchwałą Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi z dn. 8 lipca 1958 tworzącemu się Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego. W otwarciu uczestniczył ówczesny Przewodniczący Rady Państwa Aleksander Zawadzki.

Poza ekspozycją w głównej siedzibie (dwie wystawy stałe: „Drogi do Niepodległej 1791–1921” oraz „Więzienie przy Długiej (Gdańskiej) w Łodzi 1885–1953”^[15]) muzeum posiada dwa oddziały i jeden punkt ekspozycyjny:

MTN-Łódź, oddz. Martyrologii „Radogoszcz”, ul. Zgierska 147

• Martyrologii „Radogoszcz”, ul. Zgierska 147^[16] (wystawy stałe: „Łódź i Ziemia Łódzka w latach wojny i okupacji 1939–1945” oraz „Radogoszcz 1939–1945”)

MTN-Łódź, oddz. Zagłady Łódzkich Żydów „Stacja Radegast”, al. Pamięci Ofiar Litzmannstadt Getto 12

MTN-Łódź, budynek (d. kuźni) wystawy stałej „Kuźnia Romów”, ul. Wojska Polskiego 84 – widok ogólny

• Stacja Radegast przy alei Pamięci Ofiar Litzmannstadt Getto 12 (wystawa stała „Litzmannstadt-getto 1940–1944”, „Tunel Pamięci”, rampa kolejowa z oryginalnym niemieckim parowozem i dwoma wagonami towarowymi)^[17]
• Kuźnia Romów – niewielka ekspozycja^[18] na terenie byłego obozu cygańskiego (listopad 1941 – styczeń 1942) na obszarze łódzkiego getta, ul. Wojska Polskiego 84^[1][19]

Przy muzeum działają grupy rekonstrukcji historycznych^[3].

Do rejestru zabytków wpisany jest budynek muzeum przy ul. Gdańskiej (pod numerem A/20; decyzja z 20 stycznia 1971)^[13] oraz obiekty przy ul. Zgierskiej – mauzoleum radogoskie (pod numerem A/24; decyzja z 20 stycznia 1971)^[20]. Również stacja Radegast jest objęta ochroną konserwatorską.

W 2019 muzeum zostało odznaczone Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[21].

Zobacz też

• Wystawa sprzętu lotniczego i wojskowego w Łodzi
• Muzea w Łodzi

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Martyrologium łódzkie: przewodnik po Radogoszczu i Miejscach Pamięci Narodowej. Henryk Siemiński (red.). Łódź: Muzeum Tradycji Niepodległościowych, 2005. ISBN 83-907422-2-5.
• Maria Głowacka, Lechowicz Małgorzata: Więzienie przy Długiej (Gdańskiej) w Łodzi 1885-1953. Łódź: Muzeum Tradycji Niepodległościowych, 2009. ISBN 978-83-907422-2-9.
• Maria Głowacka: Depozyt Pamięci Narodowej. Archiwalia, Ikonografia, Realia historyczne. [Wersja polska]. Łódź: Muzeum Tradycji Niepodległościowych, 2010. ISBN 978-83-907422-4-3.

Linki zewnętrzne

• Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Wystawa Wrzesień 1939. W 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej