Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie

Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie

Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	Aleje Jerozolimskie 3 00-495 Warszawa
Data założenia	22 kwietnia 1920
Zakres zbiorów	militaria
Wielkość zbiorów	ponad 250 tys. eksponatów
Dyrektor	Paweł Żurkowski
Oddziały
Muzeum Katyńskie Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
52°13′56″N 21°01′32″E/52,232222 21,025556
Strona internetowa

Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie – muzeum w Warszawie, prezentujące zbiory poświęcone historii wojskowości oraz historii Polski, zlokalizowane przy Al. Jerozolimskich 3.

Muzeum gromadzi, opracowuje naukowo, bada i eksponuje przedmioty o charakterze wojskowo-historycznym.

Historia

Dekret o powołaniu do życia Muzeum Wojska pod dyrekcją Bronisława Gembarzewskiego

Budowa nowego gmachu muzeum na terenie Cytadeli (2019)

Relikwiarz gotycki (1388)

Zbroje husarskie

PZL I-22 Iryda na ekspozycji otwartej

MiG-29 na ekspozycji otwartej

Zachowany napis Waffen SS na framudze drzwi wejściowych

Powołane do życia 22 kwietnia 1920^[1] jako Muzeum Wojska dekretem Naczelnego Wodza, Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. Jego dyrektorem został Bronisław Gembarzewski – historyk wojskowości, muzeolog, a także wieloletni dyrektor warszawskiego Muzeum Narodowego (od 1916 do 1936).

Otwarcie Muzeum Wojska w pierwotnym budynku przy ul. Podwale 15 dokonał gen. Józef Haller w kwietniu 1922^[2]. Od 1933 muzeum znajduje się w obecnym budynku przy lejach Jerozolimskich (wówczas ul. 3 Maja^[3]).

Część zbiorów prezentowanych w muzeum pochodziła z gromadzonych od 1 poł. XIX wieku polskich pamiątek militarnych Wincentego Krasińskiego^[4]. W 1939 prezentowanych w nim było ponad 60 tys. eksponatów. Podczas okupacji niemieckiej zostały one wywiezione do Niemiec. Większość sal muzealnych i pomieszczenia zaplecza zamieniono na magazyny Waffen SS^[5].

W 1944 placówka zmieniła nazwę na Muzeum Wojska Polskiego, które zostało udostępnione zwiedzającym w styczniu 1946^[6]. Działania rewindykacyjne przyczyniły się do odzyskania ok. 40 tys. eksponatów.

Prezentowana jest w nim stała ekspozycja przedstawiająca historię oręża polskiego, m.in. zbiór broni od czasów średniowiecza do XVIII wieku (np. złocony szyszak dowódcy pochodzący z okresu pierwszych chrześcijańskich władców Polski, zbroje turniejowe, kolekcja zbroi husarskich zdobionych orlimi skrzydłami i lamparcimi skórami z XVII wieku), dzieła sztuki, książki, dokumenty i fotografie. W znajdującym się obok muzeum parku prezentowany jest ciężki sprzęt z okresu I i II wojny światowej, m.in.: działa, armaty, samoloty i pojazdy opancerzone.

W 1977 rozstrzygnięto konkurs architektoniczny na przekształcenie Cytadeli Warszawskiej w kompleks muzealny, do którego zostałoby przeniesione Muzeum Wojska Polskiego^[7]. Laureatami konkursu zostali Marek Budzyński i Andrzej Kiciński^[7]. Projekt nie został jednak zrealizowany.

Przy ul. Powsińskiej 13 w Forcie „Czerniaków” znajduje się oddział Muzeum, eksponujący polską technikę wojskową. Można tam obejrzeć m.in. czołgi, działa i samoloty.

W 2015 terenie Cytadeli Warszawskiej otwarto Muzeum Katyńskie, mieszczące się wcześniej w Forcie „Czerniaków”. Powrócono także do pomysłu wybudowania na terenie Cytadeli nowej siedziby muzeum, składającej się z dwóch budynków (w trzecim będzie się mieścić Muzeum Historii Polski). Pierwszy z nich, południowy, ma być oddany do użytku w 2020^[8].

Ekspozycja

W zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie znajduje się ponad 250 tys. eksponatów, w tym m.in.:

• relikwiarz gotycki zdobyty w bitwie pod Grunwaldem w 1410 r. i złożony w katedrze w Gnieźnie przez króla Jagiełłę
• zbroje i hełmy: szyszak z X-XI wieku z blachy złoconej należący do woja Mieszka I lub Bolesława Chrobrego; zbroja rajtarska z przyłbicą hetmana litewskiego Krzysztofa Radziwiłła z końca XVI wieku; kompletna zbroja husarska z I połowy XVII wieku Stanisława Skórkowskiego, sekretarza króla Władysława IV; zbroja turniejowa z hełmem „żabi pysk” z ok. 1530 r. wykonana w Norymberdze; karacena z przełomu XVII dla wyższych dowódców wojsk narodowego autoramentu; hełm paradny z XVI wieku hetmana Jana Tarnowskiego, kolczuga paradna z XVII wieku króla Jana Kazimierza
• szable: króla Stefana Batorego, króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, hetmana Jana Zamoyskiego, ks. Józefa Poniatowskiego, gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, brygadiera Józefa Piłsudskiego, płk. Władysława Sikorskiego, gen. Mariana Langiewicza
• buzdygan zdobiony w typie tureckim z II połowy XVII wieku hetmana Stanisława Jabłonowskiego
• mundury: czapka i kurtka Józefa Piłsudskiego z lat 1920-1935, mundur gen. broni Józefa Hallera z lat 1918-1920, mundur gen. Władysława Sikorskiego używany w latach 1940-1943, płk. Jana Kozietulskiego, gen. dyw. Zygmunta Berlinga z 1944 r., gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, gen. Stanisława Sosabowskiego, gen. Kazimierza Sosnkowskiego, płk. Stanisława Rostworowskiego, płk. Wacława Sieroszewskiego
• siodła: hetmana Stefana Czarnieckiego, siodło koronacyjne króla Stanisława Leszczyńskiego, siodło Napoleona Bonaparte z okresu wyprawy do Egiptu w 1799 r., siodło gen. Jana Henryka Dąbrowskiego
• samoloty: TS-8 Bies, TS-11 Iskra, PZL-130 Orlik, PZL I-22 Iryda, An-26, MiG-23 (ul. Powsińska), Su-20 (ul. Powsińska), samolot Ił-2
• śmigłowce: m.in. Mi-24 – prawdopodobnie jedyny egzemplarz na wystawie muzealnej w Polsce gdzie wnętrze śmigłowca jest udostępniane dla zwiedzających
• czołgi: polski czołg rozpoznawczy Tankietka TKS, używany w 1939 r.; czołg T-34 z armatą 76 mm z 1942 r.; czołg IS-2; czołg IS-3;czołg Sherman wersja "Grizzly"; samochód pancerny Kubuś z powstania warszawskiego; pojazd gąsienicowy Sd.Kfz. 303a „Goliath” zdobyty przez powstańców w sierpniu 1944 przy ul. Sierakowskiej
• artyleria: pięć spiżowych luf działowych z przełomu XVI/XVII wieku (odlane w Nieświeżu dla Mikołaja Radziwiłła i wyłowione koło zamku Zabierz); armata ppanc. wz. 36 kal. 37 mm „Bofors”
• broń palna:
  • Sztucer kozienicki – jednostrzałowy, skałkowy sztucer piechoty produkowany w latach 1790–1794 w Fabryce Broni w Kozienicach. Uznawany przez historyków wojskowości za pierwszy seryjnie produkowany karabin polskiej konstrukcji, przeznaczony dla Wojska Polskiego.
  • pistolet maszynowy Mors wz. 39 skonstruowany przez Piotra Wilniewczyca i Jana Skrzypińskiego (jeden z trzech egzemplarzy na świecie);
  • pistolet maszynowy „Błyskawica” produkowany w konspiracji przez Armię Krajową w latach 1943-1944;
  • ciężki karabin maszynowy wz. 30 z wyrytym napisem świadczącym o tym, że zakupiono go ze zbiórki pieniędzy ludności Ziemi Wieluńskiej ofiarowanych na Fundusz Obrony Narodowej w 1937 r.;
  • pistolet „VIS” z numerem fabrycznym 0003, seria prototypowa, produkowana w latach 1933-1934^[9]
  • karabin UR – polski karabin przeciwpancerny używany we wrześniu 1939 przez wojsko polskie do zwalczania pojazdów opancerzonych i czołgów.

Pozostałe informacje

• W muzeum można obejrzeć jedyny zachowany fragment rozebranego w 1917 pomnika Iwana Paskiewicza – metalową płytę z jego cokołu przedstawiającą szturm wojsk rosyjskich na Warszawę we wrześniu 1831.
• Na framudze drzwi wejściowych znajduje się zachowany wypalony napis Waffen SS – pamiątka z okresu okupacji, gdy w gmachu mieściły się magazyny SS.

Dyrektorzy

• 22 kwietnia 1920–1936 – Bronisław Gembarzewski
• 1984–1989 – Witold Wincenty Lisowski
• lata 90. XX wieku – Zbigniew Święcicki
• początek XXI wieku - Jacek Macyszyn^[10][11]
• maj 2006–czerwiec 2012 – Janusz Cisek
• 17 września 2012–19 września 2016 – Zbigniew Wawer
• 19 września 2016–wrzesień 2019 – Adam Buława
• 28 września 2019–16 stycznia 2020 – Paweł Żurkowski (p.o.)
• od 16 stycznia 2020 – Paweł Żurkowski^[12]

Oddziały

• Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej, ul. Powsińska 13 (Fort IX Czerniaków)
• Muzeum Katyńskie, ul. Dymińska 13 (Cytadela Warszawska)
• Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu, ul. 3 Pułku Lotniczego 4, Poznań

Zobacz też

• Muzea w Warszawie
• Muzeum im. Orła Białego
• Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie
• Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni

Przypisy

Bibliografia

• MałgorzataM. Omilanowska MałgorzataM., Jerzy StanisławJ.S. Majewski Jerzy StanisławJ.S., Warszawa Przewodnik, Warszawa: Wiedza i Życie, 2000, ISBN 83-7184-861-7, OCLC 751291928 .
• Wielka Encyklopedia PWN, Warszawa 2003, t. 18, s. 236, ISBN 83-01-13357-0 t. 1-30, ISBN 83-01-13443-7 t. 5

Linki zewnętrzne

• Strona Muzeum Wojska Polskiego
• Statut Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, nadany zarządzeniem Ministra Obrony Narodowej Nr 4/MON z dnia 26 stycznia 2007. biuletyn.mon.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)].
• Otwarcie Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie w kronice PKF w bazie Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej