Muzeum Zamkowe w Sandomierzu

Muzeum Zamkowe w Sandomierzu
Ilustracja
Dawny zamek królewski, od 1986 siedziba muzeum
Państwo

 Polska

Miejscowość

Sandomierz

Adres

ul. Zamkowa 12
27 - 600 Sandomierz

Data założenia

1921

Zakres zbiorów

sztuka, etnografia, archeologia, historia, literatura

Dyrektor

dr Mikołaj Getka-Kenig

Położenie na mapie Sandomierza
Mapa konturowa Sandomierza, w centrum znajduje się punkt z opisem „Muzeum Zamkowe w Sandomierzu”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Muzeum Zamkowe w Sandomierzu”
Położenie na mapie powiatu sandomierskiego
Mapa konturowa powiatu sandomierskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Muzeum Zamkowe w Sandomierzu”
Ziemia50°40′33,8880″N 21°44′50,3520″E/50,676080 21,747320
Strona internetowa

Muzeum Zamkowe w Sandomierzu (do 2021 Muzeum Okręgowe w Sandomierzu) – muzeum powstałe w roku 1921 w Sandomierzu, gromadzące i eksponujące głównie zbiory związane z ziemią sandomierską. Jego siedzibą jest zamek królewski.

Historia rozwoju muzeum

Regionalne muzeum, nazwane wówczas Muzeum Ziemi Sandomierskiej, założył i prowadził do IX 1939 miejscowy oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, którego działacze przekazali na jego rzecz swoje kolekcje miejscowych minerałów, owadów, etnograficzne, numizmatów i zabytków archeologicznych. Chociaż placówkę otwarto 5 maja 1921 r., to przez kilka lat nie miała ona żadnego stałego lokalu. Dopiero w roku 1925 umieszczono ją w zbudowanym wówczas na potrzeby Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego budynku przy dzisiejszej ulicy Żeromskiego, a dwa lata później mianowano pierwszego kustosza. Kolekcje rozbudowywano m.in. dzięki darowiznom miejscowej ludności oraz poprzez podejmowane przez kustosza lub członków PTK wyprawy terenowe. Skutkiem II wojny światowej było zamknięcie muzeum i utrata znacznej części eksponatów[1].

Na bazie zachowanych zbiorów otworzone 1 VI 1956 r. nowe muzeum, tym razem jednak państwowe, pod nową nazwą (początkowo Muzeum w Sandomierzu, od 1976 Muzeum Okręgowe) i w nowej lokalizacji – w Kamienicy Oleśnickich (do 2001). Po utworzeniu w roku 1975 województwa tarnobrzeskiego wydatnie wzrosły środki na rozwój muzeum, co skutkowało szybką rozbudową zbiorów, zwiększeniem działów muzealnych z dotychczasowych dwóch do czterech i dużym powiększeniem powierzchni wystawienniczych, zarówno dzięki uzyskaniu kilku sal w ratuszu (1978–2003), jak i w efekcie otwarcia dwóch oddziałów zamiejscowych: w Wiktorynie Zagrodę Pamięci Narodowej poświęconą dziejom regionalnej partyzantki Armii Ludowej (1977–1991) oraz Muzeum Czynu Zbrojnego w Janowie Lubelskim (od 1986) i Oddział Literatury im. Jarosława Iwaszkiewicza w sandomierskiej kamienicy przy ulicy Katedralnej(w 1980)[1].

W roku 1986 muzeum ulokowano w zamku sandomierskim, stopniowo, w miarę remontowania kolejnych partii zamku, likwidując wszystkie pozostałe siedziby placówki (oddział w Janowie przekształcono w 1993 roku w odrębne muzeum) i przenosząc doń zbiory i personel, tak że od 2013 muzeum jest znów placówką jednooddziałową. W roku 1999 placówkę wpisano do Państwowego Rejestru Muzeów[1].

1 stycznia 2022 zmieniono nazwę z Muzeum Okręgowe na Muzeum Zamkowe w Sandomierzu, dokonując jednocześnie zmiany struktury własnościowej – muzeum stało się placówką wyłącznie państwową, zarządzaną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i województwo świętokrzyskie, a dwie inne instytucje współzarządzające nią dotąd (powiat sandomierski i miasto Sandomierz) zrzekły się swych praw[2].

Kierownicy i dyrektorzy[1]

  • Leon Wilkoński (1927–1939)
  • Eligia Gąsowska (1957–60)
  • Kamila Załuska (1961–70)
  • Jan Przała (1970–75)
  • Ireneusz Skrzyński (1975–76)
  • Kazimierz Kałuża (1976–77)
  • Jerzy Waszkiewicz (1978–95)
  • Zofia Czubowa (1995–2009)
  • Paweł Różyło (2009–2013)
  • Dominik Abłamowicz (2015–2018)
  • Dominik Kacper Płaza (2018–2020)
  • Mikołaj Getka-Kenig (od 2021 r.)[3]

Zbiory i ekspozycje

Muzeum ma pięć działów gromadzących zbiory: archeologiczny, etnograficzny, historyczny, literatury oraz sztuki, ponadto dysponuje biblioteką i pracownią konserwacji zabytków[4]. W 2022 r. istniały następujące wystawy stałe[5]:

  • Ciemne ścieżki – prezentuje życie i twórczość Jarosława Iwaszkiewicza
  • Dawna kuchnia królewska – zbiory artystyczne. Rzemiosło – malarstwo XVII – XX w.
  • Dawna wieś sandomierska
  • Dzieje zamku sandomierskiego
  • korona sandomierska – pokazująca kopię średniowiecznej korony znalezionej w Sandomierzu, a współcześnie będącej w zbiorach Muzeum Katedralne im. Jana Pawła II na Wawelu
  • Krzemień pasiasty w biżuterii i małych formach złotniczych
  • Lapidarium – prezentuje fragmenty zabytkowych detali architektonicznych z miejscowego zamku doby Renesansu wzniesionego przez warsztat Benedykta z Sandomierza
  • Legenda o Walgierzu Udałym w artystycznej wizji Stanisława Hiszpańskiego
  • Szachy sandomierskie – zestaw średniowiecznych bierek szachowych z kości, odkrytych w Sandomierzu
  • Ziemia Sandomierska w pradziejach i wczesnym średniowieczu

Galeria zdjęć

Przypisy

  1. a b c d Historia muzeum.
  2. [1].
  3. [2].
  4. Strona muzeum [3].
  5. Strona muzeum [4].

Media użyte na tej stronie

Świętokrzyskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 51.4 N
  • S: 50.1N
  • W: 19.6 E
  • E: 22 E
District Museum in Sandomierz - nautilus.jpg
Autor: Kocio, Licencja: CC BY 3.0
Muzeum Okręgowe w Sandomierzu - puchar z kolekcji zastawy stołowej
20180816 Zamek w Sandomierzu 1708 8999 DxO.jpg
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC BY-SA 4.0
Sandomierz, ul. Zamkowa 12 - zamek królewski, obecnie muzeum okręgowe
Sandomierz. Muzeum Tow. Krajoznawczego. 1906-1930 (70744811).jpg
Tytuł: Sandomierz. Muzeum Tow. Krajoznawczego.
Adres wydawniczy: Sandomierz : Wyd. Oddziału Sandomierskiego Pol. Tow. Krajoznawczego : Księgarnia "Ognisko", [1906-1930] ([miejsce nieznane : drukarz nieznany])
Gatunek: pocztówka
Forma i typ: pocztówki
Opis fizyczny: [1] karta : ilustracja ; 9x14 cm
Rok wydania według Jerzy Morgulec, Słownik nakładców i wydawców pocztówek na Ziemiach Polskich, oraz poloników. Cz. 8, Warszawa 2002.
Sandomierz location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Sandomierza, Polska
District Museum in Sandomierz - old village room panorama.jpg
Autor: Kocio, Licencja: CC BY 3.0
Muzeum Okręgowe w Sandomierzu - rekonstrukcja izby mieszkalnej na wystawie "Dawna wieś sandomierska" (panorama)
Sandomierz County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Sandomierz County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.90 N
  • S: 50.50 N
  • W: 21.33 E
  • E: 21.88 E