Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku

Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku

Gmach główny Muzeum przy ul. Słowackiego we Włocławku
Państwo	Polska
Miejscowość	Włocławek
Adres	ul. Słowackiego 1a 87-800 Włocławek
Data założenia	2 czerwca 1908
Dyrektor	Piotr Nowakowski
Oddziały
Muzeum Historii Włocławka Muzeum Etnograficzne we Włocławku Zbiory Sztuki we Włocławku Muzeum Stanisława Noakowskiego w Nieszawie Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce
Położenie na mapie Włocławka Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku
52°39′25,4880″N 19°03′52,9560″E/52,657080 19,064710
Strona internetowa

Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku – powstała w 1908 placówka muzealna należy do najstarszych w Polsce^[1]. Obejmuje swym zainteresowaniem tereny ziemi kujawskiej i ziemi dobrzyńskiej na Kujawach wschodnich, w szczególności ich spuściznę kulturową, historię i sztukę regionu. Siedzibą muzeum jest gmach przy ulicy Słowackiego, wzniesiony w 1930.

Powstanie muzeum

Muzeum powstało na początku XX wieku pod nazwą Muzeum Kujawskiego. Decyzję o jego stworzeniu podjęto 2 czerwca 1908 na podstawie uchwały zarządu Oddziału Kujawskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Uroczyste otwarcie muzeum miało miejsce 14 marca 1909. Jego siedzibą był gmach przy ulicy Kaliskiej (obecnie - Polskiej Organizacji Wojskowej). Podstawą pierwszych zbiorów stały się eksponaty pochodzące z Muzeum Szkolnego Macierzy Polskiej oraz przekazana w depozyt kolekcja Towarzystwa Biblioteki i Czytelni Adama Mickiewicza we Włocławku^[2].

Historia muzeum

Wejście do Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej

W 1910 muzeum rozpoczęło prace nad poszerzeniem swojego profilu o wątki etnograficzne. W tym celu powołano komitet przygotowujący wystawę, której centralnym punktem miała być wierna rekonstrukcja chaty kujawskiej. Kustoszem otwartej w 1911 wystawy był Cyprian Apanowicz^[3]. Ze względu na ciągle powiększające się zbioru muzealne, na początku lat 20 pojawił się pomysł przeniesienia muzeum do nowego, większego budynku.

Komitet Budowy gmachu Muzeum Ziemi Kujawskiej zawiązał się w 1925 (w składzie komitetu była m.in. właścicielka dóbr Sierzchowo, Anna Boye^[4]), a w 1930 oddano do użytku nowy, ozdobiony neogotyckimi elementami gmach muzeum, zlokalizowany przy ulicy Słowackiego^[5]. Z okazji otwarcia wydano pierwszy przewodnik po muzeum, którego autorem był Szymon Racja, kustosz muzeum.

Do 1939 muzeum prezentowało stałą wystawę o charakterze etnograficznym oraz czasowe, najczęściej o charakterze artystycznym. Po rozpoczęciu okupacji niemieckiej muzeum zostało zamknięte, zaś większa część jego zbiorów zaginęła w czasie wojny. Muzeum Ziemi Kujawskiej reaktywowano w 1945. Jego pierwszym powojennym dyrektorem w latach 1945–1965 była Henryka Królikowska. Z jej inicjatywy władze muzeum podjęły starania o uzyskanie barokowych kamienic na Starym Rynku. W 1972 otwarto w nich Muzeum Historii Włocławka^[6].

W 1975 nazwa „Muzeum Ziemi Kujawskiej” została zmieniona na „Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej”, obejmując tym samym swoim zasięgiem cały obszar nowo powstałego województwa włocławskiego.

W 1983 otwarto pierwszy oddział muzeum – Muzeum Stanisława Noakowskiego w Nieszawie.

W 1986 otwarto we Włocławku Muzeum Etnograficzne ulokowane w dawnych spichlerzu przy ulicy Bulwary 6.^[7] W 1990 w spichlerzu przy ulicy Zamczej otwarto Zbiory Sztuki, a w spichlerzu przy ulicy Bulwary 9 ulokowano magazyn muzealny. Najnowszym oddziałem muzeum jest Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce, otwarty w 1993 (wraz z dworem w Kłóbce).

W 2009, podczas obchodów jubileuszu 100-lecia, muzeum zostało odznaczone Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[8].

Struktura i zbiory

• Dział Historyczny – powołany w 1966 po rozdzieleniu Działu Artystyczno-Historycznego. Jego podstawą stały się militaria i numizmatyka. Zgromadzone w Dziale Historycznym zabytki prezentowane są również w części na ekspozycji stałej w Muzeum Historii Włocławka.
• Dział Archeologiczny – jego zbiory liczą kilkadziesiąt tysięcy zabytków ujętych w 1670 pozycjach inwentarza działowego.
• Dział Numizmatyki, Medalierstwa i Metrologii Historycznej – gromadzi zabytki z zakresu numizmatyki (monety, banknoty, obligacje, weksle), medalierstwa (medale, medaliony i plakiety), falerystyki (ordery, odznaczenia, odznaki) oraz sfragistyki i papiery wartościowe;
• Dział Budownictwa Ludowego – obejmuje zbiory z zakresu budownictwa ludowego Kujaw i ziemi dobrzyńskiej m.in. fotografie, skrócone inwentaryzacje oraz dokumentację techniczną wybranych obiektów.
• Dział Etnograficzny – był podstawą powołanego w 1909 muzeum. W czasie wojny zbiory etnograficzne zostały w większości utracone, nowa kolekcja gromadzona jest od 1945. Prezentuje zabytki sztuki ludowej m.in. rzeźbę, malarstwo, rękodzieło, zbiory z zakresu meblarstwa, rzemiosła, przemysłu wiejskiego oraz kolekcję wyposażenia wnętrz i stroju regionalnego^[9].
• Dział Fajansu – dział fajansu został utworzony w 1979 w wyniku połączenia w jeden zbiór zabytków gromadzonych do tego czasu w Dziale Sztuki oraz ok. 2500 dzieł współczesnego fajansu włocławskiego, przejętych z Działu Etnograficznego. Obecnie zbiory liczą ok. 15 000 eksponatów i są podzielone na dwie podstawowe kolekcje: fajans zabytkowy i fajans współczesny^[10].
• Dział Sztuki – powołany w 1966 po rozdzieleniu Działu Artystyczno-Historycznego. Do 1939 opierał się na dziełach podarowanych muzeum przez twórców, po 1945 – na zbiorach przejmowanych z dworów znajdujących się na Kujawach. Gromadzi eksponaty z zakresu malarstwa, grafiki, rysunku i rzeźby od XVI w. do końca XX w^[11].

Muzeum zarządza również:

• Biblioteką Muzealną – mieści się w budynku Muzeum Etnograficznego. W bibliotece zgromadzono ok. 21 tys. książek i ok. 5 tys. katalogów z różnych dziedzin nauki: archeologii, historii, sztuki, geografii, etnologii^[12].

Ekspozycje

Wystawy stałe:

• Fajans włocławski – wystawa ukazuje historię zdobnictwa fajansu w latach 1873–1991, obejmuje 525 zabytków^[13].
• Galeria portretu polskiego – prezentuje obrazy najwybitniejszych polskich malarzy od początku XVIII w. do poł. XX w. Uzupełnieniem galerii jest ekspozycja przedstawiająca wizerunki ważnych postaci historycznych m.in. portrety królów, bohaterów narodowych^[14].

Galeria

• 

  Henryk Sokołowski, Portret Bronisława Kretkowskiego

• 

  Józef Simmler, Portret Wilhelminy Schlosser

• 

  Walery Brochocki, Pejzaż wiejski ze sztafażem

• 

  Dawid Aleksander Haltrecht, Haftująca kobieta

• 

  Maria Wodzińska, Portret brata

• 

  Władysław Podkowiński, Portret mężczyzny

• 

  Feliks Pęczarski, Amatorowie herbaty i kuriera

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona muzeum