Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze

Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze

Gmach Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze
Państwo	Polska
Miejscowość	Zielona Góra
Adres	al. Niepodległości 15 65-048 Zielona Góra
Wielkość zbiorów	ponad 17 tys. obiektów
Dyrektor	Leszek Kania
Położenie na mapie Zielonej Góry Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze
Położenie na mapie województwa lubuskiego Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze
51°56′30,2″N 15°30′31,4″E/51,941722 15,508722
Strona internetowa

Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze – gromadzi i chroni materialne i duchowe dziedzictwo kulturowe ziem nad środkową Odrą, którym po II wojnie światowej nadano nazwę „Ziemia Lubuska”. Ważnym zadaniem muzeum jest także upowszechnianie wiedzy o historii, kulturze, tradycjach i zabytkach regionu.

Historia

Początki zbiorów Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze sięgają roku 1908^[1], w którym mieszkaniec miasta Albert Severin przekazał swoją kolekcję, na którą składały się głównie obiekty związane z rzemiosłem i tradycjami mieszczańskimi Zielonej Góry. Muzeum w Zielonej Górze powstało w 1922^[2] roku dzięki inicjatywie Towarzystwa Pielęgnacji Tradycji Regionalnej Miasta Zielona Góra (Vereinigung für Heimatschutz und Heimatpflege in Stadt und Kreis Grünberg). Od momentu otwarcia muzeum regionalnego (Heimatmuseum) w Zielonej Górze do 1945 r. stanowisko jego kierownika pełnił dr Martin Klose^[3]. Celem placówek typu Heimatmuseum było ukazanie przeszłość i specyfiki małej ojczyzny (Heimatu). Początkowo siedzibą zielonogórskiego Heimatmuseum była poluterańska kaplica przy dzisiejszej ul. dra Pieniężnego^[4]. W latach 1936–1940 ekspozycje zostały przeniesione do budynku po szkole fryderycjańskiej przy ul. Szkolnej (obecnie ul. Lisowskiego). Zwiedzający mogli zobaczyć zabytki ilustrujące dzieje miasta i regionu od paleolitu po współczesność.

Po II wojnie światowej na bazie niemieckiego Heimatmuseum utworzone zostało Muzeum Miejskie w Zielonej Górze^[5]. Wystawy w budynku muzeum przy ul. Lisowskiego pozostały jedynie nieznacznie zmienione w stosunku do okresu przedwojennego, co było mocno krytykowane przez lokalną prasę. Zbiory muzealne ponownie udostępniono publiczności w czerwcu 1946 roku. W 1950 roku muzeum w Zielonej Górze upaństwowiono, włączając je jako Muzeum Regionalne do poznańskiego okręgu muzealnego. W 1957 roku placówka stała się Muzeum Okręgowym, a więc jednostką nadrzędną dla pozostałych muzeów zlokalizowanych w utworzonym w 1950 roku województwie zielonogórskim. W 1959 Muzeum Okręgowe w Zielonej Górze uzyskało dla swoich potrzeb gmach po Starostwie Powiatowym, który użytkuje do chwili obecnej.

W latach sześćdziesiątych w zielonogórskim muzeum był realizowany program merytoryczny stworzony przez Michała Kubaszewskiego. Zostały powołane następujące działy: etnograficzny, archeologiczny, historyczny, sztuki, winiarski, oświatowy oraz pracownia konserwatorska. W wyniku prowadzenia na terenie województwa intensywnych badań archeologicznych i etnograficznych znacznie powiększyły się zbiory muzealne. W drugiej połowie lat sześćdziesiątych dominującą rolę pełniła ekspozycja winiarska. W 1967 r. placówka otrzymała nazwę „Muzeum Ziemi Lubuskiej”.

W latach 1978–1985 nastąpiły istotne zmiany struktury organizacyjnej. W oparciu o zbiory działów etnograficznego, archeologicznego i historycznego powstały samodzielne muzea w Ochli, Świdnicy i Drzonowie. Największą część ciągu ekspozycyjnego zarezerwowano na potrzeby Galerii Autorskich^[6], które były indywidualnymi prezentacjami współczesnych artystów plastyków. Galerie Autorskie takich twórców jak: Marian Kruczek, Jan Berdyszak i Lucyna Krakowska stanowiły w tym okresie wizytówkę naszego muzeum.

Program ekspozycyjny Muzeum Ziemi Lubuskiej został istotnie zmieniony w 1998 r., kiedy to Muzeum Ziemi Lubuskiej przeszło pod nadzór Zarządu Województwa Lubuskiego. Zlikwidowana została większość galerii autorskich. W większym stopniu zaczęto prezentować lokalne dziedzictwo kulturowe. Powstały nowe stałe galerie poświęcone m.in.: malarstwu Tadeusza Kuntzego, historii Zielonej Góry. Najnowsze trendy w sztuce współczesnej ukazuje powstała w 2001 roku Galeria „Nowy Wiek”. Działania Muzeum Ziemi Lubuskiej w zakresie ochrony i popularyzacji regionu wpisują się w koncepcję „Muzeum tożsamości” opracowaną przez Andrzeja Toczewskiego.

W latach 2019–2020 nastąpiła rozbudowa instytucji. Do istniejącego gmachu Muzeum dobudowany został nowy gmach, pozwalający na poszerzenie powierzchni ekspozycyjnej o ponad 800 m2. Dzięki temu powstały nowe wystawy czasowe poświęcone historii Zielonej Góry oraz regionu lubuskiego, a także ogromna prezentacja sztuki współczesnej.

Od roku 2015 funkcję dyrektora Muzeum Ziemi Lubuskiej pełni Leszek Kania.

Zbiory

W zbiorach Muzeum Ziemi Lubuskiej znajduje się obecnie ponad 17 tysięcy obiektów. Najliczniejszą kolekcję tworzą dzieła sztuki współczesnej (ponad 6 tysięcy obiektów). Zbiory Działu Sztuki Współczesnej reprezentują wszystkie klasyczne dyscypliny plastyki. Zespół obejmuje prace z zakresu malarstwa, grafiki, rysunku, rzeźby, plakatu, tkaniny, ceramiki, fotografii. Uwzględnia również nowe sposoby ekspresji – instalacje, dokumentacje akcji artystycznych. O ich jakościowej wartości decyduje przede wszystkim malarstwo polskie, poza nielicznymi wyjątkami powstałe po 1945 roku, aż po czasy najnowsze w tym prace z kolekcji Złotego Grona^[7].

Zbiory Działu Sztuki Dawnej to ponad 2200 muzealiów z zakresu rzeźby, malarstwa, grafiki oraz rzemiosła. Do grupy szczególnie cennych obiektów należy rzeźba sakralna od XIV do początku XX wieku, związana z terenem Dolnego Śląska. Zespół pochodzi z dawnego Heimatmuseum oraz przekazów powojennych. Zbiór malarstwa obejmuje prace powstałe od XVI do początku XX stulecia. Jest wśród nich popularne na Śląsku malarstwo religijne i pejzażowe. Do najważniejszych kolekcji sztuki dawnej należą: portrety mieszczan z XIX i XX wieku oraz sztychy dotyczące ikonografii miast, ceramika, zegary, wyroby złotnicze, konwisarskie. wyroby kowalstwa, zabytki techniki, narzędzia rzemieślnicze, przedmioty pomiarowe, przedmiotów użytkowe, sprzęt grający, sprzęt fotograficzny. Na liczący ponad siedem tysięcy obiektów zbiór Działu Historycznego składają się takie grupy muzealiów jak: pocztówki, pieczęcie, afisze wyborcze, sztandary, mapy i plany. W ramach Działu Historycznego działa Gabinet Numizmatyczny. W swych zbiorach zgromadził ponad 4900 obiektów, na które składają się: monety, banknoty polskie i zagraniczne, medale, medaliony i plakiety. Muzeum posiada niemal kompletną kolekcję zielonogórskich papierowych pieniędzy zastępczych.

Kolekcja Działu Winiarskiego liczy ponad 1500 eksponatów. Do najważniejszych zbiorów należą narzędzia i naczynia związane z produkcją wina, naczynia kamionkowe, naczynia cynowe, szkło artystyczne i użytkowe, ekslibrisy o tematyce winiarskiej oraz dzieła sztuki związane z produkcją i kulturą picia wina^[8].

Najcenniejsze eksponaty

• 

  Olga Boznańska, Dziewczynka ze słonecznikami, 1891

• 

  Andrzej Strumiłło, Nasza Ziemia, 1953–1954

• 

  Marek Oberländer, Napiętnowani,1955

• 

  Maria z Dzieciątkiem i Św. Barbara, pocz. XVI w.

• 

  Ikona. Narodziny Matki Boskiej, pocz. XIX w.

• 

  Waza dekoracyjna, porcelana figuralna, farby naszkliwne, złocenia, Potschappel, około 1900 r.

• 

  Rękopis „Extract protocolli Judycij Grunbergensis ex actis Inquisitionalibus et Procesu criminali contra Malefacias de Annis 1663, 1664, 1665

• 

  Dokument cesarza Leopolda I dla cechu rzeźników Zielonej Góry, 1690 r.

• 

  Kamienie hańbiące, XVI w.

• 

  Plan Zielonej Góry Donatusa Büttnera, 1784 r.

• 

  Bowla z tacą, XVIII w.

• 

  Wilkom cynowy, XVII w.

Ekspozycje stałe

Od roku 2020 Muzeum Ziemi Lubuskiej udostępnia następujące ekspozycje stałe^[9]:

• Dziedzictwo i współczesność. Zielona Góra – region lubuski
• Galeria Złotego Grona. Kolekcja sztuki polskiej XX wieku
• Galeria Śląskiej Sztuki Sakralnej
• Galeria Mariana Kruczka
• Galeria piastowskich książąt Śląska Lubuskiego
• Galeria Tadeusza Kuntzego
• Galeria witraży Marii Powalisz-Bardońskiej
• Kajetan Sosnowski – Wieża asymetryczna
• Muzeum Dawnych Tortur
• Muzeum Wina
• Sala Zegarowa

Przypisy

Bibliografia

• Historia Muzeum w Zielonej Górze 1922–2010, Muzeum Ziemi Lubuskiej, Arkadiusz Cincio; red. Małgorzata Zielińska, Zielona Góra 2010, ISBN 978-83-88426-60-5.
• Muzeum dawnych tortur w Zielonej Górze, Muzeum Ziemi Lubuskiej, Grzegorz Wanatko; red. Małgorzata Radecka, Zielona Góra 2010, ISBN 978-83-88426-59-9.
• Historia Ziemi Lubuskiej. Krótki zarys dawnych dziejów, Muzeum Ziemi Lubuskiej, Andrzej Toczewski; red. Anitta Maksymowicz, Małgorzata Radecka, 2008, ISBN 83-88426-22-2.
• Pionierskie lata na Ziemi Lubuskiej, Izabela Korniluk; zdj. ze zbiorów Instytutu Zachodniego w Poznaniu i Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, 2007, ISBN 83-88426-44-3.
• Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, Muzeum Ziemi Lubuskiej, Towarzystwo Przyjaciół MZL; Małgorzata Masłowska; red. Anitta Maksymowicz, Zielona Góra 2005, ISBN 83-88426-32-X.
• W kręgu śląskiej sztuki sakralnej: zabytki Śląska Lubuskiego XIV-XVIII w. ze zbiorów Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, Andrzej Toczewski, Longin Dzieżyc; Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, Zielona Góra 2002, ISBN 83-909342-5-6.
• „Museion: Informator Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze”; red. nacz. Urszula Rogowska, 1998–2011, nr 1–30 Zielona Góra, ISSN 1506-6193.
• „Studia Zielonogórskie”, Muzeum Ziemi Lubuskiej; pod red. Andrzeja Toczewskiego, 1995–2011, T. 1–16, ISSN 1233-815X.
• „Zielonogórskie Zeszyty Muzealne”, Muzeum Ziemi Lubuskiej; red. Małgorzata Masłowska, Małgorzata Radecka, 2008, ISSN 0137-4818.
• "Rozbudowa i modernizacja Muzeum Ziemi Lubuskiej", Muzeum Ziemi Lubuskiej, red. Alicja Błażyńska, 2020, ISBN 978-83-946502-8-5

Linki zewnętrzne

• Muzeum Wina, Muzeum Ziemi Lubuskiej [dostęp 2022-02-28]  (pol.).
• Studia Zielonogórskie, patrz także archiwum zgora.pl/studiazielonogorskie z 2015, Muzeum Ziemi Lubuskiej [dostęp 2022-02-28]  (pol.).
• Co zwiedzać – Kultura – Muzea – Muzeum Ziemi Lubuskiej W Zielonej Górze, Ziemia Lubuska [dostęp 2022-02-28]  (pol.).