Muzeum Ziemi PAN w Warszawie

Muzeum Ziemi PAN

Oddział Polska Akademia Nauk
Biały Pałacyk na Frascati, siedziba główna muzeum
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	al. Na Skarpie 20/26, 27 Warszawa
Data założenia	9 czerwca 1948[1]
Zakres zbiorów	kolekcje geologiczne i paleontologiczne
Wielkość zbiorów	ponad 170 000 okazów
Dyrektor	Anna Piontek[2]
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Muzeum Ziemi PAN
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Muzeum Ziemi PAN
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Muzeum Ziemi PAN
52°13′44,69″N 21°01′43,02″E/52,229081 21,028617
Strona internetowa

Wystawa stała Granity, granity...

Wystawa czasowa z cyklu Natura Sztuka

Skały eksponowane wokół Białego Pałacyku na Frascati

Fragment ekspozycji w willi Pniewskiego

Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk w Warszawie – wielodziałowa placówka muzealna gromadząca zbiory geologiczne, a także prowadząca prace badawcze i dokumentacyjne oraz prowadząca działalność w zakresie popularyzacji nauk o Ziemi i upowszechniania wiedzy przyrodniczej.

Historia

W 1932 powołano w Warszawie Towarzystwo Muzeum Ziemi, którego celem było utworzenie Muzeum Ziemi. Jednocześnie Towarzystwo gromadziło zbiory, prowadziło prace badawcze oraz wydawało pisma naukowe. Jednak samo muzeum powstało dopiero w 1948, a stałą, obecną siedzibę otrzymało ono w 1950, w której w 1951 została otwarta pierwsza stała ekspozycja muzealna. W 1966 powiększyło się o pozyskany budynek przy Alei Na Skarpie nr 27. Pierwszym dyrektorem muzeum był Stanisław Małkowski (1889-1962), który piastował swą funkcję do 1950, kolejnym dyrektorem była Antonina Halicka (1908-1973) kierująca placówką do 1973. Funkcję dyrektora w latach 1974-2008 sprawował Krzysztof Jakubowski. Od 1959 muzeum to działa w ramach Polskiej Akademii Nauk.

Siedziba

Siedzibą Muzeum Ziemi są dwie zabytkowe budowle położone w centrum stolicy, niedaleko Placu Trzech Krzyży, przy Al. Na Skarpie 20/26 i 27. Wraz z przyległymi terenami ekspozycyjnymi na otwartej przestrzeni znajdują się w obrębie dawnego zespołu pałacowo-ogrodowego "Na Górze".

Twórcą projektu zabudowy był architekt Szymon Bogumił Zug (1733–1807), który stworzył w tym miejscu rezydencję ogrodową dla brata króla, księcia Kazimierza Poniatowskiego. W roku 1781, na zboczu wąwozu, stanął reprezentacyjny budynek z dwiema dużymi salami i okazałą główną elewacją zdobioną kolumnadą. Posesja zmieniała kilkakrotnie właścicieli, aż w końcu około 1850 roku nabyli ją Braniccy. Wówczas wzniesiono pałacyk z gankiem kolumnowym. Obiekt ten, poważnie zniszczony w trakcie działań wojennych został odrestaurowany przez Biuro Odbudowy Stolicy z przeznaczeniem na Muzeum Ziemi. Sąsiedni budynek, na zboczu wąwozu, po śmierci księcia Kazimierza Poniatowskiego (1800) mieścił przez pewien czas Lożę Masońską, a później Muzeum Zoologiczne Branickich. W latach 1935–1938 został gruntownie przebudowany według projektu znanego architekta Bohdana Pniewskiego (1897–1965), który mieszkał tu i tworzył do końca swego życia. W czasie Powstania Warszawskiego w 1944 roku budynek stanowił ważny punkt oporu powstańców toczących zacięte walki w rejonie ulicy Książęcej i Placu Trzech Krzyży. Pozostał po nich niezwykły ślad w postaci utrwalonych na marmurowych schodach plam krwi nieznanego uczestnika walk powstańczych. Miejsce to, upamiętnione zostało specjalną tablicą.

Zbiory

Zbiory Muzeum Ziemi liczą obecnie ponad 170 tys. obiektów pochodzących z obszaru Polski i różnych regionów świata. Są wśród nich wartościowe kolekcje minerałów i skał, kamieni ozdobnych oraz meteorytów, zasobne zbiory skamieniałości roślin i zwierząt. Zasłużoną renomą cieszą się bogate zbiory bursztynu zaliczane do najprzedniejszych kolekcji przyrodniczych w świecie. Odrębną kategorię stanowią cenne archiwalia z zakresu historii nauk o Ziemi.
Zbiory Biblioteki Muzeum Ziemi, liczą ponad 51 000 jednostek inwentarzowych, będąc jednym z większych i liczących się w Polsce zasobów piśmiennictwa specjalistycznego, z zakresu nauk o Ziemi.^[3]

Działalność

Zgromadzone zbiory wykorzystywane są do celów badawczych i popularyzatorskich. Różnorodna formy upowszechniania nauk o Ziemi i programy edukacyjne adresowane są do szerokich kręgów odbiorców począwszy od dzieci i młodzieży aż po publiczność "trzeciego wieku". Systematyczna działalność wystawiennicza obejmuje organizację wystaw stałych, czasowych i objazdowych prezentowanych we własnej siedzibie oraz różnych ośrodkach w kraju i za granicą.

Wystawy stałe i stoiska ekspozycyjne

• Ziemia jest jedna
• Procesy kształtujące oblicze Ziemi
• Z przeszłości geologicznej Ziemi
• Granity, granity...
• Kiedy powstał węgiel
• Historia geologii
• Uczeni z zakresu nauk o Ziemi na znakach pocztowych
• Z archiwalnego skarbca Muzeum Ziemi
• Pancerni władcy dawnych mórz
• Świat roślin i zmiany klimatu
• Bursztyn - od płynnej żywicy do sztuki zdobniczej
• Meteoryty - kamienie z nieba
• Mineralogiczny alfabet
• Wielkie ssaki epoki lodowcowej

Wystawy czasowe

• Ekspozycje z cyklu: Natura Sztuka

Ekspozycje na otwartej przestrzeni

• Zabytkowe głazy narzutowe
• Lapidarium - Kamienie budowlane Polski
• Żywe skamieniałości

Ekspozycja historyczna

• Śladami krwi powstańczej - unikatowe ślady krwi z okresu Powstania Warszawskiego 1944 r., zachowane na marmurowych schodach w budynku Muzeum przy Al. Na Skarpie 27 (tzw. willa B. Pniewskiego).

Przypisy

Bibliografia

• K. Jakubowski, 1982: Muzeum Ziemi - tradycje i współczesność. Przegląd Geologiczny, 12.