Mykoła Skrypnyk

Mykoła Skrypnyk

Data i miejsce urodzenia	25 stycznia 1872 Jasynuwata, gubernia jekaterynosławska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	7 lipca 1933 Charków, Ukraińska SRR, ZSRR
komisarz ludowy sprawiedliwości USRR
Okres	od 1922 do lutego 1927
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Ukrainy (bolszewików), Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików)
Poprzednik	Michaił Wietoszkin
Następca	Wasyl Porajko
komisarz ludowy oświaty USRR
Okres	od 7 marca 1927 do 28 lutego 1933
Poprzednik	Ołeksandr Szumski
Następca	Wołodymyr Zatonskyj
Odznaczenia

Mykoła Skrypnyk, ukr. Микола Олексійович Скрипник (ur. 25 stycznia 1872 w stanicy Jasynuwata (ówcześnie gubernia katerynosławska) zm. 7 lipca 1933 roku w Charkowie) – ukraiński działacz komunistyczny, komisarz ludowy oświaty USRR (1925–1933), jeden z czołowych przedstawicieli polityki ukrainizacji w USRR w latach dwudziestych XX w.^[1].

Życiorys

Nauki pobierał w gimnazjum w Izjumie, został z niego wyrzucony za działalność rewolucyjną. Od 1900 roku studiował na Politechnice w Petersburgu, gdzie początkowo związał się z narodowymi kółkami ukraińskimi, jednak później przystał do ruchu bolszewickiego skupionego wokół Lenina. Przez krótki czas w 1914 roku redagował Prawdę. 16 sierpnia 1917 na VI zjeździe SDPRR(b) wybrany na zastępcę członka Komitetu Centralnego, pozostawał nim do 6 marca 1918. Podczas rewolucji październikowej członek Komitetu Wojskowo-Rewolucyjnego (sztabu kierującego przewrotem) w Piotrogrodzie. W grudniu 1917 wszedł do utworzonego przez bolszewików rządu Ukraińskiej Ludowej Republiki Rad w Charkowie, od 6 marca 1918 do 18 kwietnia jego premier i minister spraw zagranicznych. W latach 1918–20 przebywał w Rosji sowieckiej, gdzie od lipca 1918 do stycznia 1919 był członkiem Kolegium Czeka, kierował Oddziałem walki z kontrrewolucją i Tajnym Oddziałem (Siekrietnyj Otdieł) Czeka, zajmującym się walką z kontrewolucją i antyradzieckimi partiami, organizacjami i ugrupowaniami politycznymi. Później wrócił na Ukrainę, gdzie w latach 1919–21 sprawował urząd komisarza inspekcji robotniczo-chłopskiej USRR, równolegle w czasie wojny domowej uczestnicząc w radach wojennych frontów Armii Czerwonej. Po zakończeniu wojny domowej objął funkcję komisarza spraw wewnętrznych USRR (1921–22), a w latach 1922–27 komisarza sprawiedliwości i prokuratora generalnego USRR. W latach 1923–27 zastępca członka RKP(b) i WKP(b), od 1927 aż do śmierci członek Komitetu Centralnego WKP(b).

7 marca 1927 zastąpił odwołanego za odchylenie nacjonalistyczne (tzw. szumskizm) Ołeksandra Szumskiego na stanowisku ludowego komisarza oświaty USRR, funkcję sprawował do 28 lutego 1933. Był jednym z głównych zwolenników polityki ukrainizacji i przeciwnikiem rosyjskiego szowinizmu narodowego. Od 1929 roku był członkiem Wszechukraińskiej Akademii Nauk (WUAN), do której rozwoju walnie się przyczynił. W latach 1925-27 zastępca członka, od 1927 do śmierci członek Biura Politycznego KP(b)U.

W lutym 1933 mianowany przewodniczącym Derżpłanu USRR, sprawował też urząd wiceprzewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych USRR. Na początku 1933 roku oskarżony o odchylenie nacjonalistyczne, po kampanii ataków na swoją działalność w lipcu tego roku popełnił samobójstwo^[1].

Odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru.

Upamiętnienie

W 1969 w Charkowie stanął jego pomnik^[2]. W Kijowie nazwano ulicę jego imieniem^[3].

Przypisy

Bibliografia

• S. Yekelchyk, Ukraina. Narodziny nowoczesnego narodu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009, ISBN 978-83-233-2618-2
• Скрипник Микола Олексійович w: Dovidnyk z istorii Ukrainy, opr. Ihor Pidkova, Roman Shust, Kost Bondarenko; Lviv 1999, Wyd. Lvivskyi derzhavnyi universytet im. Ivana Franka i Vydavnyctvo Heneza, ISBN 978-966-504-237-2

• Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898 – 1991 Скрыпник Николай Алексеевич