Númenor

Númenor

Stolica	Armenelos
Pierwszy król	Tar-Minyatur
Ostatni król	Ar-Pharazôn
Głowa państwa	Królowie Númenoru
Założenie przez Elrosa Tar-Minyatura	32 Drugiej Ery
Zatopienie	z woli Eru Ilúvatara 3319 Drugiej Ery

Wyobrażenie Nísimaldaru i miasta Eldalondë

Númenor (qya. Númenórë, także Andor, qya. Kraina Daru) – wyspa (i państwo istniejące w jej granicach) ze stworzonej przez J.R.R. Tolkiena mitologii Śródziemia, tolkienowski odpowiednik mitu o Atlantydzie.

Wyspa ta została stworzona przez Valarów na początku Drugiej Ery, jako dar dla Edainów (nazywanych odtąd Dúnedainami), Królami wśród Ludzi, którzy pozostali wierni Valarom i elfom podczas Wojen o Beleriand.

Była umiejscowiona na Belegaerze, bliżej Amanu, niż Śródziemia. Miała kształt pięcioramiennej gwiazdy z pięcioma półwyspami i zatokami pomiędzy nimi.

Historia

Mieszkańcy Númenoru byli żeglarzami. Często wypływali do Śródziemia, a także wypływali dalej na wschód, opływając południowe brzegi Śródziemia, na Zewnętrzne Morza. Odkryli Ciemny Kraj (Kraj Południowy), dopłynęli do Północnych Ciemności, do Południowych Ciemności, a także do Bram Poranka na najdalszym wschodzie. W późniejszych czasach zakładali też kolonie, miasta i osady. Znane miasta númenorejskie w Śródziemiu to: Vinyalondë (założone ok. 750–800 roku Drugiej Ery), Umbar (ok. 2280 roku) i Pelargir (ok. 2350 roku).

Valarowie zabronili Númenorejczykom pływać w kierunku zachodnim dalej niż na tę odległość, z której mogli dostrzec brzegi Númenoru. Po pewnym czasie Dúnedainowie zaczęli narzekać na Przywilej Człowieka i na Zakaz Valarów. Za panowania Tar-Ancalimona doszło do podziału na Wiernych, którzy pozostali lojalni Valarom, i Ludzi Króla. Númenorejczycy zaczęli zakładać kolonie na brzegach Śródziemia i porzucili sindarin na rzecz ojczystego adûnaickiego.

Pod koniec Drugiej Ery król Ar-Pharazôn pokonał w wojnie Saurona. Wkrótce jednak Sauron omamił króla i przekonał go, by ten popłynął wraz ze swą flotą do Amanu, co rzekomo dać mu miało nieśmiertelność. W roku 3319 Drugiej Ery Ar-Pharazôn na czele Wielkiej Armady postawił stopę w Amanie. W rezultacie Valarowie odwołali się do Eru Ilúvatara i cały świat się odmienił. Númenor został zatopiony, flota króla zniszczona, a dotychczas płaski świat został zamieniony przez Eru w kulę. Aman został przeniesiony poza kręgi świata.

Zanim to nastąpiło, Elendil, przywódca Wiernych, wraz ze swymi synami Isildurem i Anárionem poprowadził swych ludzi na wschód, do Śródziemia, gdzie założyli królestwa Arnoru i Gondoru.

Númenorejczycy będący po stronie króla, znajdujący się w czasie zatopienia Númenoru w Umbarze i innych koloniach w Haradzie, nazwani zostali Czarnymi Númenorejczykami.

Po zagładzie Númenoru kraina ta została nazwana Atalantë (qya. zatopiona). Wielu ludzi w późniejszych czasach próbowało szukać tej krainy, lecz przemierzając morza na zachód, po pewnym czasie znajdowali się w tym samym miejscu, z którego wyruszyli.

Geografia

Forostar

Górzysty północny półwysep wyspy. Na samym jego krańcu znajdował się Przylądek Północny. W górach tej krainy wznosiła się Wieża na Sorontil. W południowo-zachodniej części kraju leżało miasto Ondosto, które znajdowało się na trakcie od Rómenny do Andúnië.

Andustar

Północno-zachodni półwysep Númenoru. Północną część zajmowały góry, na zachodzie znajdowała się Zatoka Andúnië oraz port Andúnië – początkowo największe miasto wyspy. W górach stała Wieża na Oromet. W południowej części tej krainy, przy ujściu rzeki Nundunië znajdowało się miasto Eldalondë (nad zatoką Eldanna) dokąd przypływali z Amanu elfowie.

Andúnië

Wspomniane jest w Dodatkach do trzeciego tomu Władcy Pierścieni. Informacje na jego temat znajdują się w Silmarillionie oraz w Niedokończonych opowieściach.

Andúnië było portowym miastem w Númenorze. Położone było tuż nad wodami Zatoki Andúnië.

Założone zostało około 32 roku Drugiej Ery^[1]. Przez długi czas było największym i najludniejszym z miast Númenoru, dystansując nawet stolicę Armenelos. Było również siedzibą książąt Andúnië. Do tamtejszego portu zawijały statki elfów z Tol Eressëi. Upadek znaczenia miasta, zamieszkanego w większości przez Wiernych, nastąpił za panowania Ar-Gimilzôra. Monarcha ten przesiedlił tamtejszą ludność na wschodnie obszary wyspy i Andúnië opustoszało. Jednak nadal rezydowali tam książęta do czasów Amandila (dopiero on przeniósł się do Rómenny). W 3319 roku Ar-Pharazôn zgromadził w tamtejszym porcie część swej floty, gdy przygotowywał wyprawę na Aman.

Nazwa Andúnië pochodzi z quenyi i znaczy w tej mowie Zachód Słońca^[2].

Hyarnustar

Południowo-zachodni półwysep wyspy. Na jego krańcu wznosiły się wzgórza. Na wschodzie graniczy z Hyarrostarem na Siril – największej rzece Númenoru.

Hyarrostar

Południowo-wschodni półwysep wyspy. Kraj ten był równinny i silnie zalesiony. Największym miastem było znajdujące się w bagnistej delcie Siril – rybackie Nindamos.

Orostar

Północno-wschodni półwysep wyspy. Północną jego część zajmowały wzgórza.

Mittalmar

Centralna kraina Númenoru. W jej środku wznosiła się na wysokość 14 tysięcy stóp góra Meneltarma. U podnóża góry wznosiła się stolica kraju, Armenelos. Na wschodzie leżał port Rómenna nad zatoką o tej samej nazwie. Z Rómmenny biegł trakt przez Armenelos w kierunku Andúnië. Na zachodzie nieopodal ujścia rzeki Nundunië, znajdowało się jezioro Nesinen.

Armenelos

Informacje na jego temat znajdują się w Silmarillionie i Niedokończonych opowieściach.

Było to miasto w Númenorze, założone przez Elrosa Tar-Minyatura w 32 roku Drugiej Ery. Od początku pełniło funkcję siedziby królewskiej i stolicy państwa. Położone było na wzgórzu, w odległości kilkunastu mil na południowy wschód od góry Meneltarmy. Elros wzniósł tam wieżę i fortecę, a z biegiem lat powstawały kolejne budowle. Od czasów króla Ar-Gimilzôra Armenelos stało się najludniejszym miastem Númenoru (wcześniej dystansowało je pod tym względem Andúnië). Szczyt splendoru i potęgi stolica osiągnęła za rządów Ar-Pharazôna. Gdy Sauron zyskał na monarchę i większość Dúnedainów wpływ (lata 3265–3319), wzniesiono w centrum miasta wielką świątynię, gdzie oddawano cześć Melkorowi.

Nazwa Armenelos pochodzi z quenyi i znaczy w tej mowie Królewsko-niebiańska twierdza. Stolicę zwano również Miastem Królów i Złotym Armenelos.

Meneltarma

Meneltarma (qya. Kolumna Niebios) odznaczała się rozległym płaskim wierzchołkiem, na który można było wejść ścieżką wijącą się wokół góry. Od jej podnóży odchodziło pięć długich grzbietów, zwanych Tarmasundar – korzeniami kolumny.

Była świętą górą poświęconą Eru Ilúvatarowi i jedynym świętym miejscem Númenoru, zanim pod koniec istnienia wyspy Sauron nie doprowadził do zbudowania świątyni Morgotha.

Zanim do tego doszło, trzy razy w roku król Númenoru odprawiał tam modły ku czci Eru. Wtedy to w święta Erukyermë, Erulaitalë i Eruhantalë na wierzchołku góry gromadzili się jego poddani i słuchali w milczeniu modlitwy. Były to jedyne wydarzenia, kiedy ktokolwiek tam przemawiał.

Jedynymi mieszkańcami wierzchołka góry były trzy wielkie orły, zwane Świadkami Manwego. Podczas świąt wznosiły się one ponad zgromadzonymi tam tłumami.

Z południowych podnóży Meneltarmy wypływała Siril, najdłuższa rzeka Númenoru. W tamtym rejonie znajdowała się także dolina Norinan, gdzie byli chowani władcy wyspy.

Meneltarma została zatopiona razem z wyspą, gdy doszło do Przemiany Świata, lecz podobno wierzchołek góry wynurzył się później z oceanu.

Nazwa

Przez Valarów została ona nazwana Andorem (qya. Krainą Daru). Ludzie nazwali ją Elenną (qya. W stronę gwiazd). Nazwa ta wzięła się stąd, że to właśnie gwiazdy (wśród których świecił Silmaril) służyły Edainom za przewodników w podróży ze Śródziemia przez Belegaer.

Przypisy

Bibliografia

• Akallabêth. W: John Ronald Reuel Tolkien: Silmarillion. przeł. Maria Skibniewska. Wyd. 10. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2004. ISBN 83-241-1515-3.
• Opis wyspy Númenor. W: John Ronald Reuel Tolkien: Niedokończone opowieści. przeł. Radosław Kot. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2005. ISBN 83-241-2008-4.
• Dodatek A Kroniki królów i władców, Dodatek B Kronika Lat (Kronika Królestw Zachodnich). W: John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. T. 3: Powrót Króla. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, 2002. ISBN 83-7319-172-0.

Linki zewnętrzne

• Shelly Shapiro: A Map of Númenor (ang.). [dostęp 2009-08-11].