Nabój 40 × 46 mm SR

40×46 mm SR

Rodzaj	nabój do granatników
Kaliber	40 mm
Średnica
pocisku	40 mm
min. łuski	41 mm
max. łuski	41 mm
kryzy	44 mm
Długość
łuski	45,8 mm
naboju	98 mm
Masa
naboju	230 g (M433 HE)
pocisku	190 g (M433 HE)
Inne
Prędkość początkowa	76 m/s

Ładownie granatnika M203, nabojem ćwiczebnym M781

Nabój 40×46 mm SR – amerykański nabój 40 mm przeznaczony do zasilania granatników.

Historia

Podczas wojny koreańskiej okazało się, że Armia Stanów Zjednoczonych nie posiada broni zapewniającej skuteczne wsparcie na dystansach przekraczających zasięg rzutu granatem ręcznym a mniejszych niż bezpieczny dystans ognia artylerii. Tę rolę miały zapewniać granaty nasadkowe, ale okazało się, że są one co prawda skuteczne, ale ich celność jest niezadowalająca.

W 1952 rozpoczęto program „Niblick” mający na celu opracowanie nowego granatnika. Po serii analiz uznano, że najlepszy będzie granatnik z dwukomorowym układem miotającym. Jako pierwszy powstał nabój z granatem odłamkowo-burzącym (M381). W następnych latach powstawały kolejne wersje naboju z granatami o różnym przeznaczeniu. Z czasem nabój 40×46 mm SR stał się standardowym nabojem używanym w lekkich granatnikach armii NATO. Do końca lat 90. powstało ponad 50 wersji tego naboju produkowanych poza USA także w innych krajach (m.in. w Polsce (Zakłady Metalowe DEZAMET S.A.^[1][2]), Niemczech, Korei Południowej i Singapurze).

Polskie Zakłady Metalowe Dezamet S.A. z Nowej Dęby produkują amunicję bojową 40×46 mm LV NGO-N (nabój z pociskiem odłamkowym bez samolikwidacji) i NGO-N1 (nabój z pociskiem odłamkowym z samolikwidacją), amunicję treningową i ćwiczebną:

• NGB-N1 – nabój z pociskiem balistycznym,
• NGT-N1 – nabój treningowy,
• NGC1-40 – nabój ćwiczebny,
• NGC2-40 – nabój ćwiczebny ze smugaczem,
• NGC3-40 – nabój ćwiczebny – hukowy,
• NGM1-40 – nabój marker,
• NGM2-40 – nabój marker ze smugaczem,

oraz amunicję do działań taktycznych:

• NGOS-N – nabój oświetlający,
• NGD-N – nabój dymny,
• GDR-N – nabój dymny rozcalany,
• NGZ-N – nabój zapalający,
• NGPG-N – nabój obezwładniający,
• NGHB-N – hukowo-błyskowy,
• GK-N – nabój kulkowy.

W pierwszej połowie 2010 roku ZM Dezamet zaprezentowały również amunicję termobaryczną oznaczeniu NGTB^[3].

Bułgarska firma Arsenal JSCo^[4] opracowała granaty: termobaryczny RLV-TB^[5] i przeciwnurkowy RLV-AD^[6]. Granat termobaryczny RLV-TB^[7] elaborowany jest 85 g mieszaniny termobarycznej TBC-2 i zaopatrzony w zapalnik uderzeniowo-czasowy AF41. Zasięg maksymalny strzału granatem wynosi 400 m. Granat przeciwnurkowy RLV-AD (AD – Anti-Diver) zaopatrzony jest w zapalnik AF-44, który uruchamia się na głębokości 5 m pod wodą. Wybuch granatu może spowodować obrażenia śmiertelne w promieniu 15 m, a oszołomienie i dezorientację w promieniu 30 m.

W latach 2000–2009 opracowano również nowsze granaty o większej masie np. MEI HELLHOUND i o większej prędkości początkowej (około 125 m/s) i zasięgu do 800 m np. MEI MERCURY HEDP. Opracowano także amunicję oświetlającą (emitującą światło podczerwone) MEI Mercury Covert IR Marker, termobaryczną (paliwowo-powietrzną) np. MEI DRACO, obezwładniają czy nawet obserwacyjną z kamerą np. MEI HUNTIR.

Istnieją również naboje 40×53 mm przeznaczone do zasilania granatników automatycznych jak amerykański Mk 19 lub południowoafrykański Vektor Y3. Naboje 40×46 mm i 40×53 mm nie są wymienne.

Wygląd zewnętrzny i przekrój naboju 40×46 mm

Budowa

Nabój zbudowany z łuski i granatu. Łuska posiada dwukomorową budowę: komorę wysokiego ciśnienia i połączoną z nią kanalikami komorę niskiego ciśnienia. Ładunek miotający umieszczony jest w komorze wysokiego ciśnienia i tam też się spala po zainicjowaniu przez spłonkę. Sprężone gazy za pomocą kanalików przedostają się do komory niskiego ciśnienia i tam oddziałują na pocisk. Taka budowa naboju spowalnia rozpędzanie pocisku i oddziaływanie odrzutu na strzelca. Pocisk – granat elaborowany materiałem wybuchowym A5 (będącym mieszaniną heksogenu i 1,5% wosku). Zapalnik uderzeniowy uzbraja się po przebyciu przez pocisk 10–25 metrów.

Naboje 40×46 mm

Wersje

• M381^[8], M406, M386, M441 – naboje z pociskami odłamkowo-burzącymi. Zawierają ok. 35 g materiału wybuchowego, otoczonego kulistą skorupą z karbowanego drutu. Po wybuchu skorupa rozpada się na ponad 300 odłamków skutecznie rażących cele żywe w promieniu 5 m,
• M433 HE – nabój z pociskiem przeciwpancerno-odłamkowym. Zapewnia przebicie pancerza o grubości do 51 mm i działanie odłamkowe podobne jak M441 (około 300 odłamków po ok. 0,15 g w promieniu 5 m),
• M397 – nabój z pociskiem odłamkowym-odskokowym. Granat po upadku na ziemię jest wyrzucany na wysokość ok. 1,5 m przez wybuch pomocniczego ładunku prochowego i dopiero wtedy następuje eksplozja głównego ładunku. Dzięki takiej zasadzie zwiększono skuteczność rażenia odłamków,
• M576 – nabój z pociskiem śrutowym. W wyniku wystrzału z lufy granatnika wyrzucane było 20 kul stalowych o łącznej masie 24 g. Naboje M576 zostały opracowane w czasie wojny wietnamskiej i służyły głównie do samoobrony,
• M583A1 – nabój z pociskiem oświetlającym na spadochronie. Po wystrzeleniu pocisk wznosił się na wysokość ok. 180 m. Następnie opadał na spadochronie, emitując przez 42 s światło białe o natężeniu 45 000 kandeli,
• M651A1 – nabój z granatem chemicznym elaborowanym gazem łzawiącym CS,
• M585 – nabój z pociskiem sygnalizacyjnym. Wystrzelony pocisk opada swobodnie przez ok. 7 s, świecąc białym światłem,
• M661 – nabój z pociskiem sygnalizacyjnym. Wystrzelony pocisk opada swobodnie przez ok. 7 s, świecąc światłem zielonym,
• M662 – nabój z pociskiem sygnalizacyjnym. Wystrzelony pocisk opada swobodnie przez ok. 7 s, świecąc światłem czerwonym,
• M713 – nabój z pociskiem dymnym (dym czerwony),
• M715 – nabój z pociskiem dymnym (dym zielony),
• M716 – nabój z pociskiem dymnym (dym żółty),
• M781 – nabój ćwiczebny,
• M992 IRIC^[9] – nabój z pociskiem oświetlającym w podczerwieni opadający na spadochronie (Infrared Illumination Cartridge). Służy do oświetlania terenu światłem podczerwonym, zwiększa odległość detekcji i rozpoznania celów oraz zwiększa maksymalny zasięg urządzeń noktowizyjnych. Po wystrzeleniu pocisk wznosił się na wysokość ok. 180 m^[10]. Następnie opada na spadochronie (7 m/s), emitując przez 35 s światło podczerwone, oświetlając okrąg o średnicy 160–230 m. Natężenie światła widzialnego poniżej 350 kandeli,
• M1060^[4] – nabój z pociskiem termobarycznym (Multipurpose Thermobaric). Granat ten wyprodukowany w Picatinny Arsenal^[11] w bardzo krótkim czasie 6 miesięcy w roku 2002. Aby w tak krótkim czasie zrealizować projekt posłużono się standardową łuską M195, w której osaczono zmodyfikowaną skorupę granatu oświetlającego M583. Granat elaborowany jest stałą mieszaniną termobaryczyną YJ-05 (produkcji Ensign-Bickford Industries, Inc z Waltham w stanie Massachusetts), a jako zapalnik posłużył standardowy zapalnik M550 (taki sam jak w pocisku M433 HE).

Nabój 40×51 mm

Firma Ripple Effect – poprzednio Milkor opracowała nabój 40×51 mm Extended Range Low Pressure (ERLP), powiększając zasięg z 400 do 800 metrów. Do wystrzeliwania tych nabojów opracowano granatnik XRGL40 – nową wersję M32 MGL, w którym zachowano zgodność z nabojami 40×46 mm.

Broń na nabój 40×46 mm

Naboje 40x46 mm są używane w jednostrzałowych granatnikach M79, M203, M320, AG36 i granatnikach rewolwerowych: polskim RGP-40 i południowoafrykańskim M32 MGL.

Przypisy

Bibliografia

• Zbigniew Gwóźdź, „Piguły” do granatników, „Komandos” 4/97. ISSN 0867-8669
• Remigiusz (REMOV) Wilk. Kieszonkowa artyleria. „Raport wto”. 4, s. 44–50, 2006. ISSN 1429-270X. 
• Remigiusz (REMOV) Wilk. Granatniki Rewolwerowe. „Broń i Amunicja”. 6, s. 33–41, 2009. ISSN 1644-339x.