Nabłonek jednowarstwowy sześcienny

Nabłonek jednowarstwowy sześcienny – schemat
Nabłonek jednowarstwowy sześcienny w kanalikach nerkowych

Nabłonek jednowarstwowy sześcienny[1][2][3][4], kostkowy[5][4], kuboidalny[3][4], brukowy, izopryzmatyczny[4] (łac. epithelium simplex cuboideum[5]) – typ nabłonka jednowarstwowego o komórkach mających niemal równą wysokość i szerokość, zbliżonych kształtem do sześcianu[1]. Dzięki większej grubości komórek niż w nabłonku jednowarstwowym płaskim mieści się w nich więcej organelli[2], które mają ułożenie biegunowe: nad zazwyczaj kulistym jądrem znajdują się pęcherzyki wydzielnicze, aparat Golgiego i siateczka śródplazmatyczna, a poniżej jądra, w części podstawnej komórki – mitochondria (które w przypadku nabłonka transportującego jony są bardzo liczne)[3][4].

U wielu bezkręgowców stanowi naskórek, u kręgowców wyścieła przewody wyprowadzające różnych gruczołów wielokomórkowych (np. przewody Wolffa u larw płazów), pęcherzyki tarczycy[4]. U człowieka występuje w kanalikach nerkowych, oskrzelikach końcowych i pęcherzykach płucnych (pneumocyty typu II i III[6]), pęcherzykach tarczycy (czasem zastąpiony jest tu nabłonkiem jednowarstwowym płaskim, który w przeciwieństwie do nabłonka jednowarstwowego sześciennego nie bierze udziału w wydzielaniu hormonów tarczycy)[7], na powierzchni jajnika (nazywany nabłonkiem płciowym; tu również może występować nabłonek jednowarstwowy płaski)[8], na przedniej powierzchni soczewki[9] (zwłaszcza w paśmie pośrodkowym nabłonka soczewki, w obrębie przedniego bieguna[10])[1].

Nabłonek wyściełający kanaliki nerkowe (a w szczególności kanalik proksymalny) jest przystosowany do aktywnego transportu przezkomórkowego jonów i wody. Wolna powierzchnia komórki, mająca kontakt ze światłem kanalika nerkowego, swobodnie przepuszcza jony, a dla zwiększenia powierzchni absorpcji pofałdowana jest w mikrokosmki tworzące rąbek szczoteczkowy wraz ze znajdującymi się pomiędzy nimi wodniczkami pinocytarnymi (pęcherzykami pinocytarnymi). Dolna, podstawna i boczna część komórek posiada natomiast wgłobienia i pompy sodowe umożliwiające aktywny transport jonów do płynu pozakomórkowego. Pomiędzy wolną a podstawną powierzchnią komórki ma miejsce także transport nazywany transcytozą, polegający na przenoszeniu cząsteczek z otoczenia oraz płynu pozakomórkowego wewnątrz obłonionych pęcherzyków pinocytarnych[2][3][11].

Oprócz transportu jonów nabłonek jednowarstwowy sześcienny pełni także funkcje wydzielnicze i ochronne[3][4].

Przypisy

  1. ↑ a b c Maciej Zabel (red.), Histologia. Podręcznik dla studentów medycyny i stomatologii, Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2013, s. 39, ISBN 978-83-7609-865-4.
  2. ↑ a b c Anthony L. Mescher, Histologia Junqueira. Podręcznik i atlas, wyd. XV, Wrocław: Edra Urban & Partner, 2020, s. 88–97, ISBN 978-83-66548-20-6.
  3. ↑ a b c d e Sawicki i Malejczyk 2020 ↓, s. 134–136.
  4. ↑ a b c d e f g Kazimierz Sembrat, Histologia porównawcza zwierząt. Tom I, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 230–231, ISBN 83-01-00966-7.
  5. ↑ a b Adam Bochenek, Michał Reicher, Anatomia człowieka. Tom I. Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła, mięśnie, wyd. XIII, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2019, s. 123–124, ISBN 978-83-200-4323-5.
  6. ↑ Sawicki i Malejczyk 2020 ↓, s. 506–511.
  7. ↑ Sawicki i Malejczyk 2020 ↓, s. 473.
  8. ↑ Sawicki i Malejczyk 2020 ↓, s. 675–676.
  9. ↑ Sawicki i Malejczyk 2020 ↓, s. 427.
  10. ↑ Adam Bochenek, Michał Reicher, Anatomia człowieka. Tom V. Układ nerwowy obwodowy. Układ nerwowy autonomiczny. Powłoka wspólna. Narządy zmysłów, wyd. VI, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018, s. 547, ISBN 978-83-200-3258-1.
  11. ↑ Kazimierz Sembrat, Histologia porównawcza zwierząt. Tom II, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 401, ISBN 83-01-00966-7.

Bibliografia

  • Wojciech Sawicki, Jacek Malejczyk, Histologia, wyd. VI uaktualnione i rozszerzone, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2020, ISBN 978-83-200-4349-5.

Media użyte na tej stronie

Simple cuboidal epithelium.svg
Autor: Kamil Danak, Licencja: CC BY-SA 3.0
A graphic depicting simple cuboidal epithelium made with inkscape.