Nadżi al-Ali

Nadżi Salim al-Ali (arab. ناجي سليم العلي, ur. w 1937 r. w Asz-Szadżarze, Palestyna, zm. 29 sierpnia 1987 w Londynie) – palestyński rysownik, któremu sławę przyniosły rysunki wyrażające krytykę wobec polityki Izraela. Jest autorem ponad 40 tys. rysunków, w których odzwierciedlała się opinia Palestyńczyków i Arabów i które stanowiły krytyczny komentarz na temat polityki palestyńskiej i arabskiej[1]. Największy rozgłos przyniosła mu stworzona przez niego postać Hanzali, chłopca obserwującego aktualne wydarzenia polityczne[1], który stał się również symbolem palestyńskiego oporu. 22 lipca 1987 przed londyńską siedzibą kuwejckiej gazety Al-Kabas („Żagiew”), dla której tworzył satyryczne rysunki polityczne[1][2], Nadżi al-Ali został postrzelony w twarz[3]. Zmarł w wyniku ran pięć tygodni później w szpitalu Charing Cross.

Dzieciństwo i młodość

Nadżi al-Ali urodził się w 1937 r. w północnej Palestynie, we wsi Asz-Szadżara leżącej między Tyberiadą a Nazaretem, na miejscu której obecnie znajduje się izraelski moszaw Ilanijja. Po wypędzeniu Palestyńczyków w 1948 r. udał się wraz z rodziną na południe Libanu i zamieszkał w obozie dla uchodźców Ajn al-Hilwa koło Sydonu[4], gdzie uczył się w szkole należącej do Unii Kościołów Chrześcijańskich. Po zdobyciu dyplomu przez pewien czas pracował w sadownictwie w okolicach Sydonu, następnie przeniósł się do Trypolisu, gdzie przez dwa lata uczył się w szkole zawodowej.

Z czasem przeniósł się do Bejrutu, gdzie zamieszkał w namiocie w obozie Szatila, imając się różnych robót. W 1957 r., zdobywszy uprawnienia mechanika samochodowego, wyjechał do Arabii Saudyjskiej, gdzie pracował przez dwa lata.

Kariera rysownicza i dziennikarska

W 1959 r. Nadżi al-Ali wrócił do Libanu i przystąpił do Arabskiego Ruchu Narodowego (ARN), z którego jednak był usuwany czterokrotnie w ciągu jednego roku za nieprzestrzeganie dyscypliny partyjnej. Na ścianach więzień libańskich rysował swoje pierwsze rysunki[5]. W latach 1960-1961 wraz z kolegami z ARN wydawał pismo polityczne As-Sarcha („Krzyk”).

W 1960 r. podjął studia na Libańskiej Akademii Sztuk Pięknych, które musiał jednak przerwać, wkrótce został bowiem aresztowany z powodów politycznych. Po zwolnieniu przeniósł się do Tyru, gdzie podjął pracę jako nauczyciel rysunku.

Pierwsze prace artysty, wraz z artykułem towarzyszącym, opublikował w piśmie Al-Hurrijja („Wolność”) (nr 88 z 25 września 1961 r.) Ghassan Kanafani, palestyński pisarz i działacz polityczny, który zapoznał się z rysunkami Al-Alego podczas wizyty w Ajn al-Hilwa.

W celu zdobycia pieniędzy na studia w Kairze lub Rzymie w 1963 r. Nadżi al-Ali wyjechał do Kuwejtu. Pracował tam jako redaktor, grafik i rysownik dla panarabskiej gazety At-Tali'a („Awangarda”), a od 1968 r. dla dziennika As-Sijasa („Polityka”). W tym czasie kilkakrotnie powracał do Libanu. W 1974 r. rozpoczął pracę dla libańskiej gazety As-Safir, dzięki czemu mógł wrócić do Libanu na czas dłuższy. Podczas izraelskiej inwazji na Liban w 1982 r. został, wraz z innymi mieszkańcami Ajn al-Hilwa, zatrzymany na pewien czas przez wojsko okupacyjne. W 1983 r. ponownie udał się do Kuwejtu, gdzie zaczął pracować dla gazety Al-Kabas. W 1985 r. został stamtąd wydalony pod naciskiem sąsiedniej Arabii Saudyjskiej[5] i przeniósł się do Londynu. Aż do śmierci pracował w tamtejszej redakcji międzynarodowej edycji tej gazety.

W 1984 r. The Guardian nazwał go „tym, który najwierniej wyraża arabską opinię publiczną”[6].


Twórczość, poglądy i nagrody

Jako rysownik uprawiający satyrę polityczną Nadżi al-Ali stworzył ponad 40 tys. rysunków. W większości dotyczą one losu narodu palestyńskiego, obrazując ich cierpienie i opór oraz stanowiąc ostrą krytykę państwa Izrael, nielegalnej okupacji izraelskiej oraz przywódców palestyńskich i arabskich. Al-Ali był przeciwny wszelkim osiedlom, które naruszały prawo Palestyńczyków do całej historycznej Palestyny, i sprzeciw ten przejawiał się często w jego rysunkach. W odróżnieniu od wielu innych rysowników uprawiających satyrę polityczną w swoich rysunkach Al-Ali nie umieszczał konkretnych polityków.

Nadżi al-Ali wydał trzy zbiory swoich rysunków (w latach 1976, 1983 i 1985), przed śmiercią przygotowywał kolejny.

W 1979 r. został wybrany na przewodniczącego Związku Rysowników Arabskich. W 1979 i 1980 r. otrzymał pierwsze nagrody na wystawach rysowników arabskich w Damaszku. Pośmiertnie, w 1988 r., Międzynarodowa Federacja Wydawców Prasowych przyznała ma „Złote Pióro Wolności”[7].

Hanzala

Hanzala z Vittoriem Arrigonim (Carlos Latuff)

Hanzala (arab. حنظلة), który po raz pierwszy pojawił się w 1969 r. na łamach kuwejckiej gazety As-Sijasa, jest najsłynniejszą postacią stworzoną przez Nadżiego al-Alego. Wyraz hanzala oznacza po arabsku kolokwintę, roślinę z rodziny dyniowatych, która w poezji arabskiej jest symbolem goryczy, smutku i cierpienia[8]. Hanzala to dziesięcioletni chłopak, który od 1973 r. występuje odwrócony do widza tyłem i z rękami założonymi za plecami. Według słów samego Al-Alego dziesięciolatek symbolizuje wiek, w którym artysta musiał opuścić ojczyznę, i w którym postanawia pozostać, póki do niej nie wróci. Jego postawa symbolizuje brak akceptacji dla „rozwiązań z zewnątrz”. Hanzala ma na sobie znoszone ubranie i jest bosy – co ma oznaczać jego związek z biednymi i uciśnionymi. Na późniejszych rysunkach nie jest już tylko obserwatorem, lecz bierze czynny udział w wydarzeniach.

Hanzala stał się znakiem rozpoznawczym Nadżiego al-Alego oraz symbolem palestyńskiej tożsamości i palestyńskiego oporu. Jest także internetową maskotką Zielonego Ruchu w Iranie. Al-Ali powiedział o Hanzali: „Ta istota, którą wymyśliłem, niewątpliwie mnie przeżyje. Może nie przesadzę nawet, jeśli powiem, że dzięki niemu będę żyć po mojej śmierci”.

Inne postacie i motywy

Inne znane postacie występujące w rysunkach Al-Alego to chudy, wymęczony mężczyzna symbolizujący Palestyńczyków opierających się izraelskiemu uciskowi i innym wrogim siłom, oraz gruby mężczyzna symbolizujący arabskich i palestyńskich przywódców wiodących wygodne życie i godzących się na polityczne kompromisy, którym autor gwałtownie się sprzeciwiał. W twórczości Al-Alego częste są także motywy ukrzyżowania (symbolizującego cierpienie Palestyńczyków) i miotania kamieni (opór zwykłych ludzi).

Śmierć w wyniku zamachu

Nadal nie wiadomo, kto strzelał do Nadżiego al-Alego przed londyńską siedzibą kuwejckiej gazety Al-Kabas 22 lipca 1987, raniąc go w prawą skroń. Al-Ali pozostał nieprzytomny do chwili zgonu 29 sierpnia 1987 r. Jego wolą było, by po śmierci spocząć w Ajn al-Hilwa, obok ojca, nie było to jednak wykonalne i pochowano go na cmentarzu Brookwood pod Londynem. Po zamachu londyńska policja zatrzymała Isma'ila Suwana, 28-letniego Palestyńczyka pracującego na Uniwersytecie Hull, w którego mieszkaniu znalazła kryjówkę z bronią, według policji przeznaczoną do przeprowadzania ataków terrorystycznych w Europie. Suwanowi postawiono jedynie zarzut nielegalnego posiadania broni i materiałów wybuchowych. Z początku policja twierdziła, że Suwan jest członkiem Organizacji Wyzwolenia Palestyny, choć sama OWP zaprzeczyła, by miała z nim jakikolwiek związek[9][10].

Z czasem Sawan zeznał, że pracował dla OWP i izraelskiego Mosadu, który miał wiedzieć o planach zamordowania rysownika. Mossad odmówił przekazania stosownych informacji wywiadowi brytyjskiemu, w wyniku czego Brytyjczycy wydalili z kraju co najmniej jednego dyplomatę izraelskiego[11]. Oburzona premier Margaret Thatcher nakazała zamknięcie londyńskiej bazy Mosadu na ulicy Kensington Palace Gardens[12][13].

Przypisy

  1. ↑ a b c Farsoun, 2004, s. 111.
  2. ↑ Harlow, 1994, s. 167.
  3. ↑ Black, Ian, (10 III 2008) „Drawing Defiance” The Guardian.
  4. ↑ Harlow, 1994, s. 168.
  5. ↑ a b Fischbach, 2005.
  6. ↑ Haifaa Khalafallah, 'Third World Review: This pen is mightier... Profile of Naji al-Ali, Arab cartoonist', The Guardian, 21 IX 1984.
  7. ↑ 'Murdered Arab cartoonist honoured', The Guardian, 8 II 1988.
  8. ↑ Dziekan, 1997, s. 51.
  9. ↑ David Pallister, 'Arab on arms find charge', The Guardian, 18 VIII 1987.
  10. ↑ „Palestinian Journalist Dies of Wounds in London” The New York Times, 30 VIII 1987.
  11. ↑ Clines, Francis (18 VI 1988) „Britain Orders Israeli Diplomat to Leave.” The New York Times. Dostęp 9 I 2012.
  12. ↑ Gardham, Duncan (17 II 2010) „Dubai Hamas assassination: the sticky relationship” The Daily Telegraph
  13. ↑ The Daily Telegraph, London, 5 IV 1998

Bibliografia

  • Dziekan, Marek M. (1997). Symbolika arabsko-muzułmańska. Mały słownik. Warszawa: Verbinum. Wydawnictwo Księży Werbistów. ISBN 83-7192-019-9.
  • Samih K Farsoun, Culture and Customs of the Palestinians, Westport, Conn.: Greenwood Press, 2004, ISBN 0-313-32051-9, OCLC 55679550.
  • Fischbach, Michael R. (2005). „al-Ali, Naji”, w: Encyclopedia of the Palestinians, red. P. Mattar. New York: Facts On File, s. 18.
  • Harlow, Barbara (1994). „Writers and Assassinations”, w: Imagining Home: Class, Culture and Nationalism in the African Diaspora, red. Sidney J. Lemelle, Robin D. G. Kelley, s. 167–184. Verso. ISBN 0-86091-585-9.
  • Kallam, Mahmud Abd Allah. (2001). Nadżi al-Ali: Kamil at-turab al-filastini (Nadżi al-Ali, Całość palestyńskiej ziemi). Bejrut: Bisan li-an-naszr wa-at-tauzi.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Vittorio Arrigoni draw.jpg
Autor: Carlos Latuff (with minor cropping from the original version), Licencja: Copyrighted free use
Portrait of Vittorio Arrigoni and Handala