Nadciśnienie tętnicze w ciąży
| ICD-10 | |
|---|---|
| DiseasesDB | |
| MedlinePlus | |
| MeSH |
Nadciśnienie tętnicze w ciąży – występuje w następujących sytuacjach:
- nadciśnienie przewlekłe – nadciśnienie tętnicze istniało przez zajściem w ciążę lub po raz pierwszy zostało rozpoznane przed 20. tygodniem ciąży
- nadciśnienie indukowane ciążą, PIH (od ang. pregnancy-induced hypertension) – rozpoznane od 20. tygodnia ciąży[1]
Najpoważniejszymi powikłaniami nadciśnienia tętniczego w ciąży są stan przedrzucawkowy i rzucawka[2].
Jeśli nadciśnienie tętnicze w ciąży jest nieleczone lub nieskutecznie leczone, może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia matki i płodu, mimo znacznego rozwoju medycyny perinatalnej.
Epidemiologia
Zaburzenia związane z nadciśnieniem tętniczym w ciąży występują u około 5–10% ciężarnych (6–8% w Polsce[3]), a w ciągu roku z ich powodu umiera 7200 kobiet[4].
Czynniki ryzyka[3]
- wiek poniżej 18 lat i powyżej 35 lat
- pierwsza ciąża i pierwszy poród
- przebycie stanu przedrzucawkowego lub rzucawki przez matkę lub siostrę pacjentki
- ciąża wielopłodowa
- wielowodzie
- cukrzyca
- nadciśnienie tętnicze samoistne lub wtórne
- współistniejące schorzenia nerek
- zaśniad groniasty
- toczeń rumieniowaty układowy
- uogólniony obrzęk płodu
Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego u kobiet w ciąży (według ESH i ESC)
- Nadciśnienie tętnicze wcześniej istniejące (nadciśnienie przewlekłe) – rozpoznawane przed ciążą lub do 20. tygodnia ciąży, zwykle utrzymuje się powyżej 42 dni po porodzie.
- Nadciśnienie tętnicze ciążowe – rozwijające się po 20. tygodniu ciąży, zwykle ustępuje w ciągu 42 dni. Jeżeli pojawia się białkomocz powyżej 300 mg/d[5], jest określane jako stan przedrzucawkowy.
- Nadciśnienie tętnicze wcześniej istniejące z nałożonym nadciśnieniem ciążowym z białkomoczem – nadciśnienie tętnicze wcześniej istniejące z dalszym wzrostem ciśnienia tętniczego i białkomoczem >3 g/d po 20. tygodniu ciąży.
- Nadciśnienie tętnicze niesklasyfikowane przed porodem – początek po 20. tygodniu ciąży, wcześniejsze wartości ciśnienia są nieznane.
Nadciśnienie tętnicze wcześniej istniejące (nadciśnienie przewlekłe)
Nadciśnienie przewlekłe rozpoznajemy, gdy wartości ciśnienia tętniczego przekraczają 140/90 mm Hg i gdy stwierdzamy je przed 20 tygodniem ciąży. Jeżeli wartości przekraczają 160/110 mm Hg rozpoznajemy nadciśnienie ciężkie. Nadciśnienie ciężkie rozpoznajemy również, gdy izolowane wartości ciśnienia skurczowego przekraczają 160 mm Hg i gdy izolowane wartości ciśnienia rozkurczowego przekraczają 110 mm Hg. Ciąża u kobiet z nadciśnieniem przewlekłym jest ciążą wysokiego ryzyka[3].
Stan przedrzucawkowy (ang. pre-eclampsia)
Jest to zespół objawów chorobowych pojawiający się po 20 tygodniu ciąży, jak również w okresie porodu lub połogu. Charakteryzuje się wartościami ciśnienia tętniczego krwi powyżej 140/90 mm Hg, wraz z towarzyszącym białkomoczem z utratą białka powyżej 300 mg/l lub 500 mg na dobę. Białkomocz nie jest niezbędnym objawem, ale wtedy nadciśnieniu muszą towarzyszyć dodatkowe objawy, takie jak: ból głowy, ból w nadbrzuszu, zaburzenia ostrości widzenia. Mogą też wystąpić zmiany w badaniach laboratoryjnych w postaci anemii hemolitycznej, małopłytkowości i podwyższonych aktywności enzymów wątrobowych: ALT, AST. Układ tych zmian stanowi o rozpoznaniu tzw. zespołu HELLP.
Postępowanie w stanie przedrzucawkowym jest nakierowane na ścisłe monitorowanie stanu zdrowia ciężarnej kobiety i płodu. Leczenie jest objawowe i często nie jest w stanie przeciwdziałać rozwijającym się zaburzeniom patofizjologicznym organizmu. Często całkowite i skuteczne wyleczenie gwarantuje jedynie rozwiązanie (np. zakończenie ciąży przez cięcie cesarskie, poród).
Zawsze stosowane jest leczenie hipotensyjne, od 28 tygodnia ciąży kortykosteroidy (stymulacja produkcji surfaktantu w płucach płodu), siarczan magnezu w postaci dożylnych wlewów kroplowych.
Z reguły przy rozpoznaniu stanu przedrzucawkowego, nawet o łagodnym przebiegu po 37 tyg. ciąży dąży się do rozwiązania ciąży[6].
Rzucawka
Rzucawką nazywamy wystąpienie napadu drgawek toniczno-klonicznych lub śpiączki, a nawet obu tych objawów równocześnie u ciężarnej lub położnicy, u której rozpoznano wcześniej stan przedrzucawkowy lub nadciśnienie tętnicze. Zmiany w siatkówce oka, w tym obejmujące obrzęk tarczy nerwu wzrokowego są zwiastunem stanu rzucawkowego i wskazaniem do szybkiego rozwiązania ciąży drogą cięcia cesarskiego.
Rozpoznanie różnicowe
Przy rozpoznaniu różnicowym rzucawki należy wziąć pod uwagę różne stany przebiegające z drgawkami, śpiączką lub utratą przytomności:
Współistnienie stanu przedrzucawkowego z przewlekłym nadciśnieniem
Nadciśnienie tętnicze samo w sobie predysponuje do wystąpienia stanu przedrzucawkowego w czasie ciąży. Ryzyko to zwiększa się wraz z pojawieniem się białkomoczu powyżej 300 mg/dobę, o ile nie był on obecny przed 20 tyg ciąży. Może również wystąpić podwyższenie enzymów wątrobowych lub małopłytkowość.
Rozpoznanie stanu przedrzucawkowego nakładającego się na nadciśnienie przewlekłe wymaga postępowania identycznego jak w stanie przedrzucawkowym.
Leczenie
Podstawą leczenia nadciśnienia tętniczego, w tym także nadciśnienia tętniczego w ciąży jest postępowanie niefarmakologiczne, które obejmuje:
- zakaz picia alkoholu
- zakaz palenia tytoniu
- ograniczenie aktywności fizycznej (zalecany odpoczynek w pozycji leżącej na lewym boku)
- nie jest zalecane ograniczenie spożycia soli
Przy nadciśnieniu wcześniej istniejącym bez powikłań narządowych i jeśli nadciśnienie tętnicze pojawiło się w czasie ciąży, ale nie ma powikłań i objawów chorobowych stosowanie farmakoterapii zalecane jest, gdy wartość ciśnienia przekracza 150/95 mm Hg. W pozostałych przypadkach leczenie jest konieczne gdy jest większe niż 140/90 mm Hg[7][8].
Wiele leków przeciwnadciśnieniowych jest przeciwwskazanych w okresie ciąży, a także po porodzie w czasie karmienia piersią[7][8]:
- inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE-I) – bezwzględnie przeciwwskazane ze względu na działanie teratogenne
- sartany (ARB) – są bezwzględnie przeciwwskazane ze względu na działanie teratogenne
- antagonisty reniny (aliskiren)
- antagonisty aldosteronu
- diltiazem
- tiazydowe/tiazydopodobne leki moczopędne
Lekami z wyboru w leczeniu nadciśnienia tętniczego w ciąży są (w kolejności):
- metyldopa
- blokery kanału wapniowego (szczególnie nifedypina lub nitrendipina; rzadziej zalecany jest werapamil)
- beta-blokery (labetalol i metoprolol)[7].
- dihydralazyna
Celem zapobieżenia wystąpieniu drgawek rzucawkowych podaje się siarczan magnezu w postaci wlewów dożylnych (kroplówki). W przypadku ciąży obarczonej znacznym ryzykiem wystąpienia stanu przedrzucawkowego od końca I trymestru zaleca się profilaktyczne podawanie małych dawek kwasu acetylosalicylowego (50–150 mg na dobę).
Ciśnienie tętnicze powyżej 160 (skurczowe) i/lub powyżej 110 mm Hg (rozkurczowe) stanowi stan nagły i wymaga leczenia w warunkach szpitalnych[1].
Przypisy
- ↑ a b Andrzej Januszewicz, Aleksander Prejbisz: Nadciśnienie tętnicze. W: Interna Szczeklika 2019. Piotr Gajewski (red). Kraków: Medycyna Praktyczna, 2019, s. 453–454. ISBN 978-83-7430-591-4.
- ↑ Tomasz Stompór, Władysław Sułowicz: Nerki a ciąża. W: Interna Szczeklika 2019. Piotr Gajewski (red). Kraków: Medycyna Praktyczna, 2019, s. 1667–1669. ISBN 978-83-7430-591-4.
- ↑ a b c Położnictwo i ginekologia. Grzegorz H. Bręborowicz (red.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006. ISBN 83-200-3443-4.
- ↑ Sanjay Gupte, Girija Wagh, Preeclampsia–Eclampsia, „Journal of Obstetrics and Gynaecology of India”, 64 (1), 2014, s. 4–13, DOI: 10.1007/s13224-014-0502-y, ISSN 0971-9202, PMID: 24587599, PMCID: PMC3931898 [dostęp 2018-02-10].
- ↑ Logowanie – Medycyna Praktyczna, www.mp.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
- ↑ Jan Oleszczuk, Elżbieta Poniedziałek-Czajkowska, Dariusz Szymula, Bożena Leszczyńska-Gorzelak. Postępowanie w ciąży powikłanej nadciśnieniem. „Nowa Medycyna”, 2014. Borgis.
- ↑ a b c Nadciśnienie tętnicze plus. Marcin Wełnicki, Artur Mamcarz (red.). Warszawa: Medical Education, 2016. ISBN 978-83-65191-18-2.
- ↑ a b Interna Szczeklika 2015/16, ISBN 978-83-74304-60-3, Medycyna Praktyczna, 2015, Kraków, rozdział 20,4 Nadciśnienie tętnicze u kobiety w ciąży s. 314–318.
| Ciąża |
| ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Poród | |||||||||||||||||||||||||
| Połóg |
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.
Media użyte na tej stronie
The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.
Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.Star of life, blue version. Represents the Rod of Asclepius, with a snake around it, on a 6-branch star shaped as the cross of 3 thick 3:1 rectangles.
Design:
The logo is basically unicolor, most often a slate or medium blue, but this design uses a slightly lighter shade of blue for the outer outline of the cross, and the outlines of the rod and of the snake. The background is transparent (but the star includes a small inner plain white outline). This makes this image usable and visible on any background, including blue. The light shade of color for the outlines makes the form more visible at smaller resolutions, so that the image can easily be used as an icon.
This SVG file was manually created to specify alignments, to use only integers at the core 192x192 size, to get smooth curves on connection points (without any angle), to make a perfect logo centered in a exact square, to use a more precise geometry for the star and to use slate blue color with slightly lighter outlines on the cross, the rod and snake.
Finally, the SVG file is clean and contains no unnecessary XML elements or attributes, CSS styles or transforms that are usually added silently by common SVG editors (like Sodipodi or Inkscape) and that just pollute the final document, so it just needs the core SVG elements for the rendering. This is why its file size is so small.