Nadmorska Pustelnia Trójcy Świętej i św. Sergiusza z Radoneża

Nadmorska Pustelnia Trójcy Świętej i św. Sergiusza z Radoneża

Wejście na teren monasteru z cerkwią św. Sawy Stratylatesa
Państwo	Rosja
Miasto wydzielone	Petersburg
Miejscowość	Petersburg
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Rodzaj klasztoru	męski
Eparchia	petersburska
Ihumen	Mikołaj (Paramonow)
Obiekty sakralne
Cerkiew	św. Sergiusza z Radoneża
Cerkiew	św. Sawy Stratylatesa
Cerkiew	św. Grzegorza Teologa
Założyciel klasztoru	Warłaam (Wysocki)
Fundator	Anna Iwanowna Romanowa
Styl	bizantyjsko-rosyjski
Materiał budowlany	cegła, kamień
Data budowy	1732, rozbudowy w II poł. XVIII i w XIX w.
Data zamknięcia	1931
Data zburzenia	1964
Data reaktywacji	1993 (odbudowa trwa)
Położenie na mapie Petersburga Nadmorska Pustelnia Trójcy Świętej i św. Sergiusza z Radoneża
Położenie na mapie Rosji Nadmorska Pustelnia Trójcy Świętej i św. Sergiusza z Radoneża
59°51′13″N 30°05′23″E/59,853611 30,089722
Strona internetowa klasztoru

Nadmorska Pustelnia Trójcy Świętej i św. Sergiusza z Radoneża – prawosławny męski klasztor w granicach Petersburga, w Strielnej.

Monaster został założony w 1732 przez namiestnika ławry Troicko-Siergijewskiej, archimandrytę Warłaama (Wysockiego), który otrzymał na własność od carycy Anny jej daczę przy drodze z Petersburga do Peterhofu. Na terenie tym powstała cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej i św. Sergiusza z Radoneża, budynki z celami mnichów, dom przełożonego. Już za panowania Elżbiety Piotrowny kompleks monasterski został rozbudowany o pięciokopułowy sobór Trójcy Świętej (na miejscu starszej cerkwi) i cerkiew św. Sergiusza z Radoneża (1756–1758), nowe obiekty mieszkalne i mur z basztami. W soborze znalazła się ikona św. Sergiusza z Radoneża przewieziona z ławry Troicko-Siergijewskiej oraz ikona patronalna napisana przez Karla Briułłowa. W 1763 odbyło się uroczyste poświęcenie nowej świątyni, w którym wzięła udział caryca Katarzyna II^[1]. Katarzyna II czuła się szczególnie związana z klasztorem. To w nim dowiedziała się, że jej mąż zgodził się abdykować; w kolejnych latach przekazywała wspólnocie hojne dary, a nawet wskazała Pustelnię Nadmorską jako jedno z możliwych miejsc pochówku^[1].

Od 1764 monaster był samodzielną placówką (wcześniej podlegał ławrze Troicko-Siergijewskiej), a jego przełożeni zaczęli każdorazowo otrzymywać godność archimandryty. W klasztorze przebywało wówczas 20 mnichów. Znaczący rozwój wspólnoty miał miejsce w czasie kierowania klasztorem przez archimandrytę Ignacego (Brianczaninowa) od 1834 do 1857, który wprowadził do niego surową regułę opartą na naukach starców z Pustelni Optyńskiej. Wysokim poziomem wyróżniał się chór monasterski, dla którego tworzyli wyróżniający się kompozytorzy muzyki cerkiewnej swojej epoki^[1]. W 1867 w klasztorze przebywało 46 mnichów. W okresie zarządzania monasterem przez kolejnego przełożonego, archimandrytę Ignacego (Małyszewa), w dalszym ciągu prowadzona była rozbudowa klasztoru. Przebudowana została cerkiew św. Sergiusza z Radoneża, wzniesiony nowy budynek mieszkalny z cerkwią św. Sawy Stratylatesa oraz cerkiew św. Grzegorza Teologa. Sam przełożony wykonał szereg ikon na potrzeby monasterskich świątyń. W 1884 ukończono budowę cerkwi Zmartwychwstania Pańskiego, przeznaczoną dla 2500 wiernych^[1]. W 1916 w klasztorze żyło ok. 100 mnichów^[1]. Zakonnicy prowadzili dom inwalidów, szkołę, szpital dla ubogich, przytułek z 15–20 miejscami, szkołę życia w trzeźwości, w czasie I wojny światowej także szpital. Tradycyjnie z grona mnichów wyznaczani byli kapelani dla rosyjskich jednostek marynarki^[1]. Klasztor dysponował majątkiem 350 tys. rubli^[2].

Monaster funkcjonował do 1919, jednak jego cerkwie pozostały jeszcze otwarte dla wiernych. Nieformalnie część braci kontynuowała życie wspólnotowe do 1931, zajmując część zabudowań – większość przekazano kolonii dziecięcej „Praca”, w 1926 po raz ostatni w monasterze odbyły się postrzyżyny mnisze. Przed 1941 monaster został przekazany szkole przygotowania kadry dowódczej zmilitaryzowanej ochrony przemysłu. Po ataku Niemiec na ZSRR od września 1941 w monasterze działał niemiecki sztab^[1]. Cerkwie Trójcy Świętej i Zmartwychwstania Pańskiego zostały poważnie uszkodzone na skutek ostrzału artyleryjskiego. Po wojnie część zabudowań została odrestaurowana, jednak obydwie zrujnowane cerkwie w 1962 zostały wykreślone z rejestru zabytków i zburzone. Na terenie monasteru powstała średnia szkoła milicyjna. W 1964 zniszczony został także cmentarz klasztorny, z którego przetrwały jedynie grób kanclerza Aleksandra Gorczakowa, architekta Gornostajewa i rodzinna kaplica Cziczerinów^[1].

Eparchia petersburska odzyskała zabudowania dawnego monasteru w 1993. Z powodu braku środków prace nad przywróceniem pierwotnego wyglądu klasztoru postępują powoli. Nabożeństwa odbywają się w cerkwi św. Sergiusza z Radoneża^[1].

Przypisy