Nadwarciański Park Krajobrazowy
 | |
 Nadwarciańska łąka | |
| park krajobrazowy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia | 19 października 1995 |
| Akt prawny | Rozporządzenie Nr 60 Wojewody Konińskiego[1] |
| Powierzchnia | 134,28 km² |
| Obszary chronione | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
 52°12′N 17°54′E/52,200000 17,900000 | |
| Strona internetowa | |
Nadwarciański Park Krajobrazowy – park krajobrazowy w województwie wielkopolskim, utworzony w 1995 na powierzchni 13 428 ha[1], w obrębie pięciu gmin: Pyzdry, Zagórów, Lądek, Rzgów i Golina. Jeden z dwóch parków krajobrazowych, obok Powidzkiego Parku Krajobrazowego, w powiecie słupeckim.
Chroni krajobraz polodowcowy z szeroką pradoliną, której dnem płynie Warta. Warta, zmieniając często swój bieg, pozostawiła w dnie pradoliny liczne starorzecza. Obecny krajobraz parku jest efektem tradycyjnego, pastersko-łąkarskiego użytkowania gruntów, uzależnionego od zmiennego rytmu przepływów rzeki[2]. Modyfikacje reżimu hydrologicznego w dolinie Warty (zmiany częstotliwości wezbrań, melioracje) oraz zmiany w gospodarce rolnej (zarzucanie ekstensywnej gospodarki łąkarsko-pasterskiej) powodują niekorzystne zmiany w walorach przyrodniczych i krajobrazowych Parku[2].
Obszar Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego uznano za jedną z 7 najwartościowszych ostoi ptaków wodnych i błotnych w Polsce oraz zakwalifikowano go do najcenniejszych ornitologicznych obszarów Europy, a w 1995 międzynarodowa organizacja BirdLife International nadała mu rangę ogólnoświatową – „Globally Important Bird Area”. Blisko Sługocina, w bezpośrednim sąsiedztwie parku znajduje się most autostradowy nad Wartą.
Formy ochrony przyrody
Obszar Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego prawie w całości leży na terenie obszarów Natura 2000: obszaru specjalnej ochrony ptaków Dolina Środkowej Warty oraz obszaru specjalnej ochrony siedlisk Ostoja Nadwarciańska[3]. Teren Parku znajduje się również w obrębie Pyzdrskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu[3]. Na terenie gminy Lądek leżącym w Nadwarciańskim Parku Krajobrazowym znajduje się pozbawiony nazwy użytek ekologiczny o powierzchni 312 ha[4].
Fauna
Wielką atrakcją Parku jest szczególnie bogata awifauna, stwierdzono tu ponad 230 gatunków ptaków, w tym ponad 150 lęgowych[5]. Podmokłe łąki są siedliskiem lęgowych ptaków siewkowych, m.in. czajki, krwawodzioba, kszyka[2], oraz różnych gatunków kaczek, m.in. krakwy i cyranki, a także chruścieli, m.in. kokoszki, wodnika i kropiatki[6]. Ze względu na zmiany siedliskowe zachodzące na terenie Parku, wiele lęgowych gatunków emblematycznych dla tego obszaru zmniejsza jednak swoją liczebność (np. czajka, krwawodziób, cyranka, kszyk, rybitwa rzeczna) lub pojawia się już tylko na przelotach (np. rycyk, batalion, rożeniec, dubelt, podgorzałka)[7]. Niektóre gatunki ptaków zwiększają jednak swoją liczebność na terenie Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego. Należy do nich np. gęgawa, żuraw i nurogęś[7]. Do charakterystycznych ssaków Parku należy bóbr europejski oraz wydra[2]. Drobne zbiorniki wodne w obrębie doliny Warty są miejscem rozrodu płazów, m.in. kumaka nizinnego, rzekotki drzewnej i traszki grzebieniastej[2], z terenu Parku wykazywano też ropuchę paskówkę[8]. Ze względu na rozległe siedliska łąkowe i podmokłe, Park charakteryzuje się bogatą entomofauną. Znajduje się tu m.in. ostatnie w Wielkopolsce stanowisko objętego ochroną ścisłą motyla związanego z łąkami trzęślicowymi – przeplatki aurinii[9]. Ogółem w Nadwarciańskim Parku Krajobrazowym występuje ponad 70 gatunków motyli dziennych[10] – z gatunków chronionych poza przeplatką aurinią występuje tu także czerwończyk nieparek[11] Stwierdzono tu 30 gatunków ważek, co stanowi 41% fauny krajowej – charakterystycznym gatunkiem jest związana z porośniętymi osoką aloesowatą starorzeczami żagnica zielona[12]. W Parku stwierdzono także występowanie krytycznie zagrożonego w Polsce gatunku pasożytniczej złotolitki – sawczynki piaskowej[13].
Flora i roślinność
Flora Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego obejmuje około 1070 gatunków roślin naczyniowych – wśród nich 57 gatunków prawnie chronionych[14], w tym 40 gatunków podlegających ochronie ścisłej. Spotkać tu można grzybienie białe (tzw. lilie wodne), widłaki, sasanki, storczyki, goździki i wiele innych[14]. Na Łąkach Pyzdrskich znajduje się jedyne w Wielkopolsce stanowisko storczyka błotnego[2], poza tym w Parku występuje jeszcze 7 innych gatunków storczyków[15][16]. Roślinność Parku jest niezwykle bogata – można tu znaleźć około 230 zbiorowisk roślinnych[2]. W Parku występują zarówno lasy łęgowe, jak i zbiorowiska bagienne i torfowiskowe, a także wydmowe[6]. Duże obszary są zajęte przez zbiorowiska łąkowe, m.in. niezwykle bogate florystycznie łąki trzęślicowe ze starodubem łąkowym, a także śródlądowe słone łąki ze stanowiskami rzadkich halofitów[6][16].
Zagrożenia dla przyrody i krajobrazu
Od kilkudziesięciu lat teren Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego podlegał i wciąż podlega znaczącym przekształceniom, które w znaczący sposób zubażają jego walory przyrodnicze[6]. Najważniejsze z tych czynników to m.in.:
- regulacja i obwałowanie koryta Warty,
- przecięcie doliny autostradą A2 wzdłuż granicy Parku,
- rezygnacja z wypasu zwierząt gospodarskich przez rolników indywidualnych – zamiana na użytkowanie kośne, orne, lub porzucanie gruntów,
- budowa zbiornika Jeziorsko (1986) oraz jego bieżące funkcjonowanie[7].
_-_storczyk_b%c5%82otny_w_Nadwarcia%c5%84skim_Parku_Krajobrazowym.jpg)
Dla zachowania siedlisk lęgowych ptaków wodno-błotnych na tym obszarze niezbędne są coroczne, wiosenne wezbrania Warty, powodujące powstanie rozlewisk na dnie doliny[17]. Ze względu na obniżenie szczytu przepływu przez zbiornik Jeziorsko oraz coraz częstsze bezśnieżne zimy, cykl wezbrań staje się nieprzewidywalny[7]. Obserwowane pogarszające się warunki siedliskowe dla ptaków wodno-błotnych wynikają z jednej strony z coraz mniejszej powierzchni wczesnowiosennych rozlewisk, a z drugiej strony – nagłych wezbrań pojawiających się w szczycie sezonu lęgowego (przełom wiosny i lata)[7].
Turystyka
Nadwarciański Park Narodowy stwarza dogodne warunki do uprawiania ekoturystyki – należy mieć jednak na uwadze, że okresowo niektóre odcinki szlaków pieszych i rowerowych mogą być zalane lub silnie podmokłe[2].
Szlaki rowerowe[2]
Nadwarciański Szlak Rowerowy 
przebiega przez Park na całej jego długości, łącząc ze sobą następujące miejscowości: Pyzdry – Białobrzeg – Wrąbczynek – Wrąbczyn – Zagórów – Oleśnica – Skokum – Kopojno. Dodatkowo na terenie Parku wyznaczono oznakowany na czerwono szlak łącznikowy 
z Zagórowa do Lądu (pokrywający się przebiegiem z czerwonym szlakiem pieszym oraz Nadwarciańską Drogą Św. Jakuba).
Szlaki piesze[2]
Czerwony pieszy szlak turystyczny z Lądu przez Białobrzeg do Modlicy i Rudy Komorskiej prowadzi przez najciekawsze przyrodniczo i najbardziej zróżnicowane krajobrazowo fragmenty Parku.
Nadwarciańska Droga Św. Jakuba prowadzi z Lądu do Pyzdr, pokrywając się przebiegiem z czerwonym szlakiem turystycznym, a następnie przechodzi na prawą stronę Warty i opuszcza Park za miejscowością Tarnowa[18].
Ścieżki dydaktyczne[2]
- Krzynica (długość 6 km, 4 przystanki)
Trasa: Ląd (parking przy moście) – Las Socznia – Las Krzynica – powrót. Ścieżka prezentuje krajobraz doliny Warty z charakterystycznymi elementami: łąkami, wydmami i starorzeczami oraz bogactwem fauny i flory.
- Ląd – Lądek (długość 9 km, 8 przystanków)
Trasa: Ośrodek Edukacji Przyrodniczej w Lądzie – Rydlowa Góra – Lądkowski Borek – Lądek.
Ścieżka prezentuje mozaikowy krajobraz doliny Warty oraz dziedzictwo kulturowe związane z dwoma ośrodkami osadniczymi – Lądem i Lądkiem.
- Pyzdry – Białobrzeg (długość 8 km, 6 przystanków)
Trasa: Pyzdry (parking przy moście) – Białobrzeg. Ścieżka prezentuje zróżnicowane ekosystemy doliny Warty w okolicy Pyzdr.
Szlaki wodne[2]
Warta w odcinku przepływającym przez Nadwarciański Park Krajobrazowy jest częścią Wielkiej Pętli Wielkopolski. Przystanie na terenie Parku znajdują się w Lądzie i Pyzdrach.
Galeria
Warta w Nadwarciańskim Parku Krajobrazowym
Łąki w Nadwarciańskim Parku Krajobrazowym
Dolina Warty – wysoki stan wody w marcu
Zalane łąki podczas wiosennego wezbrania Warty na terenie Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego
Borek Lądkowski, widok na Kolano Warty – starorzecze.
Borek Lądkowski, widok na Kolano Warty – starorzecze.
Rzeka Warta, widok od strony Borku Lądkowskiego.
Przypisy
- ↑ a b c Nadwarciański Park Krajobrazowy. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2018-06-16].
- ↑ a b c d e f g h i j k l P. Basiński, Nadwarciański Park Krajobrazowy, [w:] Parki krajobrazowe Wielkopolski. Przyroda krajobraz człowiek, wyd. 1, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, 2013, s. 110-118, ISBN 978-83-63400-97-2.
- ↑ a b Geoserwis GDOŚ, geoserwis.gdos.gov.pl [dostęp 2021-06-08].
- ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [dostęp 2021-06-08].
- ↑ Walory przyrodnicze. [w:] Nadwarciański Park Krajobrazowy [on-line]. Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego. [dostęp 2018-06-16].
- ↑ a b c d Praca zbiorowa, Obszary Natura 2000 i parki krajobrazowe w województwie wielkopolskim, Poznań-Toruń: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Poznaniu / Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, 2012, ISBN 978-83-934463-5-3.
- ↑ a b c d e Aleksander Winiecki, Sławomir Mielczarek, Awifauna lęgowa OSO Dolina Środkowej Warty – stan współczesny i zmiany w latach 1975–2015, „Ornis Polonica”, 59 (1), 2018, s. 17–55.
- ↑ A. Krupa, Wyniki wstępnej inwentaryzacji płazów w Nadwarciańskim Parku Krajobrazowym, „Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski”, 6(8), Poznań 2000, s. 138–142, ISSN 1426-7756.
- ↑ M. Sielezniew, M. Wołkowycki, Nowe stanowisko przeplatki aurinii Euphydryas aurinia (Lepidoptera: Nymphalidae) w Wielkopolsce., „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”, 73 (3), Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2018, s. 211-214, ISSN 0009-6172.
- ↑ A. Brzeg, Motyle dzienne (Zygaenidae, Hesperioidea i Papilionoidea) Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego, „Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski”, 13(15), Poznań: Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, 2007, s. 70–83, ISSN 1426-7756.
- ↑ A. Krupa, Nowe stanowiska czerwończyka nieparka Lycaena dispar w Ostoi Nadwarciańskiej, „Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski”, 18(20), Poznań: Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, 2012, s. 101–102, ISSN 1426-7756.
- ↑ J. Wendzonka, Ważki (Odonata) w Nadwarciańskim Parku Krajobrazowym, „Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski”, 19(21), Poznań: Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, 2013, s. 137–141, ISSN 1427–7756.
- ↑ J. Wendzonka, Sawczynka piaskowa (Parnopes grandior Pall.) oraz inne żądłówki (Aculeata) w Nadwarciańskim Parku Krajobrazowym, „Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski”, 18(20), Poznań: Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, 2012, s. 103–110, ISSN 1426-7756.
- ↑ a b Katarzyna Siudak, Monika Żelazna: Prognoza oddziaływania na środowisko „Programu ochrony środowiska dla Powiatu Wrzesińskiego na lata 2013–2016 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2017–2020”. EKOSTANDARD Pracownia Analiz Środowiskowych, 2013. s. 51. [dostęp 2018-06-16].
- ↑ K. Krupa, A. Krupa, Materiały do znajomości storczykowatych Orchidaceae Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego, „Przegląd Przyrodniczy”, XXII (4), 2011, s. 3–15.
- ↑ a b A. Krupa, Nowe stanowiska staroduba łąkowego (Ostericum palustre) i kruszczyka błotnego (Epipactis palustris) w Ostoi Nadwarciańskiej, „Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski”, 19(21), 2013, s. 105–107, ISSN 1426-7756.
- ↑ A. Winiecki, Ekologia i fenologia ptaków wodnych i błotnych zalewowych pastwisk w dolinie środkowej Warty., [w:] Z. Czarnecki (red.), Ekologia ptaków doliny środkowej Warty., „Prace Kom. Biol. Pozn. TPN”, 67, Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1986, s. 57–96.
- ↑ Droga Nadwarciańska, camino.net.pl [dostęp 2021-06-09] (pol.).
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.70 N
- S: 51.05 N
- W: 15.68 E
- E: 19.19 E
Shiny green button/marker widget.
Czerwony szlak turystyczny.
Autor: ZPKWWedukacja, Licencja: CC BY-SA 4.0
Większość najcenniejszych gatunków roślin występujących w Nadwarciańskim Parku Krajobrazowym występuje właśnie na łąkach. Dla ich zachowania optymalne jest ekstensywne użytkowanie kośne lub wypas; zanikanie cennych zbiorowisk łąkowych może być spowodowane zarówno intensyfikacją ich użytkowania (w skrajnym przypadku - zaoraniem i przekształceniem w pole uprawne), jak i porzuceniem użytkowania (w tym przypadku zarastają krzewami i drzewami).
Autor: Thomas.xx71, Licencja: CC BY-SA 4.0
Borek Lądkowski, widok na Kolano Warty (starorzecze).
Logo Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego.
Niebieski szlak rowerowy
Autor: ZPKWWedukacja, Licencja: CC BY-SA 4.0
W okresie wiosennym rzeka Warta rozlewa się po dnie doliny, gwarantując przetrwanie unikalnych dla Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego zbiorowisk roślinnych oraz gatunków ptaków. Funkcjonowanie zbiornika Jeziorsko powoduje, że takie wezbrania są coraz rzadsze i mniej przewidywalne, co powoduje degradację walorów przyrodniczych Parku.
Autor: ZPKWWedukacja, Licencja: CC BY-SA 4.0
Anacamptis palustris syn: (Orchis palustris) - storczyk błotny w Nadwarciańskim Parku Krajobrazowym. Park stanowi jedyne miejsce występowania tego gatunku w całej Wielkopolsce.
Autor: Thomas.xx71, Licencja: CC BY-SA 4.0
Borek Lądkowski, widok na Kolano Warty (starorzecze).
(c) Marcin-m38 at pl.wikipedia, CC-BY-SA-3.0
Warta w Nadwarcianskim Parku Krajobrazowym, Lądek (pow. Słupecki)
Autor: Thomas.xx71, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rzeka Warta, widok od strony Borku Lądkowskiego.
Autor: Łukasz Osajda, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Park krajobrazowy Nadwarciański Park Krajobrazowy. Rzeka Warta. Przy przeprawie promowej w Sługocinie.
(c) Marcin-m38 z polskiej Wikipedii, CC BY 2.5
Łąka w Nadwarciańskim Parku Krajobrazowym, okolice wsi Policko, maj 2007
Czerwony szlak rowerowy
(c) Marcin-m38 z polskiej Wikipedii, CC BY 2.5
Dolina Rzeki Warty - okolice wsi gminnej Lą dek, wysoki stan wody, marcowe roztopy. (foto: Paulina Ratajczak)