Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe

Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe
Ilustracja
Emblemat Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1 września 1974

Rozformowanie

31 grudnia 2001[1]

Tradycje
Rodowód

Nadwiślańska Brygada Ochrony Rządu

Kontynuacja

Biuro Ochrony Rządu
Służba Ochrony Państwa

Dowódcy
Pierwszy

gen. bryg. Jan Siuchniński

Ostatni

płk dypl. Damian Jakubowski

Organizacja
Dyslokacja

Warszawa (Dowództwo NJW)

Podległość

MSW (1974–1997)
MSWiA (1997–2001)

Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe – polska formacja wojskowa istniejąca w latach 1974–2001, podległa resortowi spraw wewnętrznych. Żołnierze tej formacji pełnili zadania ochronno-reprezentacyjne na obiektach administracji państwowej[2], w czasie których nosili reprezentacyjne mundury.

Historia formacji

Warta oficerska

Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe MSW powstały 1 września 1974 r. z przekształcenia Nadwiślańskiej Brygady MSW im. Czwartaków AL. Było to związane z rozbudową wojsk podległych ministrowi spraw wewnętrznych[3]. Do 1990 roku pełniły tylko zadania ochronno-reprezentacyjne na obiektach administracji państwowej. Po zmianach ustrojowych były rozbudowywane i otrzymały nowe zadania.

W 1990 z rozkazu ministra spraw wewnętrznych z dnia 13 lipca 1990 (nr 001/90) powołano w strukturze NJW MSW jednostkę specjalną GROM Grupa Reagowania Operacyjno-Manewrowego, funkcjonującą jako jednostka wojskowa 2305. Dowódcą został gen Petelicki. GROM przekazano z MSW do MON w 1999. [4]

W 1992 r. w czasach transformacji ustrojowej pojawiła się koncepcja przekształcenia Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych w Gwardię Narodową Rzeczypospolitej Polskiej, która byłaby podporządkowana prezydentowi[5][6]. Koncepcja nie została jednak zrealizowana[7].

Od 1 stycznia 1997, po zniesieniu urzędu Ministra Spraw Wewnętrznych i utworzeniu w jego miejsce urzędu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na mocy ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. pt. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej, Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe MSW zmieniły nazwę na Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA)[8].

22 stycznia 2000 r. MSWiA podjęło decyzję (decyzja nr 23) o całkowitej likwidacji podporządkowanych mu jednostek wojskowych do dnia 31 grudnia 2000 r. Zadania, za które były odpowiedzialne Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe MSWiA zostały przejęte przez Biuro Ochrony Rządu[9][10].

Ostatnim dowódcą i likwidatorem Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSWiA był płk Damian Jakubowski[11]. 1 Warszawską Brygadę Zmotoryzowaną, liczącą prawie 3 tysiące żołnierzy, wraz z kilkoma innymi przejęło w części Biuro Ochrony Rządu (BOR)[12]. MSWiA postanowiło, że pozostały sprzęt likwidowanych jednostek zostanie rozparcelowany między policję i straż graniczną, 103 Pułk Lotnictwa dysponujący śmigłowcami wejdzie w skład krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, budynki i nieruchomości zostaną przejęte przez Ministerstwo Obrony Narodowej lub pozostaną w gestii MSWiA, zaś tereny, które zajmowały Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe w całym kraju zostaną przekazane starostwom powiatów. Część żołnierzy rozwiązanych jednostek znalazła zatrudnienie w Biurze Ochrony Rządu, GROM-ie i Straży Granicznej. Około pół tysiąca żołnierzy zawodowych i 200 pracowników cywilnych straciło pracę w wyniku likwidacji NJW[7].

Do końca grudnia 2001 r. Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe MSWiA zostały ostatecznie zlikwidowane[13].

Obecnie zadania tej formacji pełni Służba Ochrony Państwa[14].

Zadania

Asysta motocyklowa jednostki
Kompania honorowa NJW MSW.

Jednostki przeznaczone były tylko do zadań ochrony obiektów rządowych i specjalnych np. Centrum Łączności Specjalnej Radiówek oraz służby wartowniczo-reprezentacyjnej na terenie Warszawy i kraju. Ochraniały m.in.: obiekty Urzędu Rady Ministrów na Krakowskim Przedmieściu (obecnie Pałac Prezydencki) na Alejach Ujazdowskich, wojskowy port lotniczy Warszawa-Okęcie zlokalizowany przy ul. Żwirki i Wigury przed wjazdem do cywilnego portu lotniczego w dyspozycji URM, pociąg specjalny na stacji Szczęśliwice [15] i wiele innych obiektów specjalnych. Pełniły m.in. oficerskie i podoficerskie i warty honorowe w obiektach rządowych podczas wizyt przedstawicieli obcych państw w Polsce, między innymi: Belweder, Wilanów, Zespól Pałacowo-Parkowy w Natolinie [16], wystawiały też na tę okazję motocyklową eskortę honorową i kompanię honorową.

Żołnierze NJW MSW ochraniali też obiekty wypoczynkowe URM na terenie Kraju – np.: W-1 Łańsk [17], W-2 Arłamów – Ośrodek Wypoczynkowy Urzędu Rady Ministrów, Obiekt 301 Konewka k. Spały [18], Jurata – Hel Ośrodek Mewa[19], Jadwisin, Wilga (wieś w województwie mazowieckim), Otwock Wielki, Trójca, Ruda Tarnowska, [20].

W latach 90. XX wieku przeorientowano zakres zadań Nadwiślańskich Jednostek, skupiając się w większym stopniu na ochronie obiektów rządu, w tym na ochronie pirotechnicznej, oraz poszerzając zakres zadań o ochronę zagranicznych placówek dyplomatycznych w Polsce i polskich misji dyplomatycznych za granicą, a także na działaniach antyterrorystycznych[21][7].

Umundurowanie

Charakterystyczny mundur żołnierzy tej formacji podczas pełnienia służby wartowniczej i reprezentacyjnej, ze stojącym kołnierzem bluzy z wyszywanymi patkami, bryczesami, długimi czarnymi butami, pasem typu oficerskiego, granatowym sznurem służbowym lub białym typu oficerskiego w przypadku kompanii honorowej, był oparty na mundurze przedwojennej Kompanii Zamkowej. Na głowie żołnierze mieli czapki garnizonowe, okrągłe do 1993 roku, a później rogatywki z granatowym otokiem[22].

W latach 1965–1993

Żołnierzy 1 Warszawskiej Brygady Zmotoryzowanej MSW oraz żołnierzy pełniących służbę w innych jednostkach NJW MSW obowiązywały przepisy ubiorcze żołnierzy Wojska Polskiego, które dotyczyły umundurowania oraz sposobów noszenia oznak wojskowych, orderów, odznaczeń, medali itd[23].

W 1965 -1979 szeregowcy i podoficerowie służby zasadniczej NJW MSW ( bez 1 WBZmot.) nosili umundurowanie koloru i wzoru obowiązującego w wojskach lądowych Ministerstwa Obrony Narodowej, ich otoki na czapkach garnizonowych były koloru granatowego - (mundury identyczne jak żołnierze WOWewn), żołnierze 103 Pułku Lotniczego NJW MSW nosili umundurowanie koloru i wzoru obowiązującego w wojskach lotniczych[23], lecz z pewnymi zastrzeżeniami dotyczącymi umundurowania w czasie pełnienia służby.

Mundur 1 Warszawskiej Brygady Zmotoryzowanej NJW MSW do 1993

Szeregowcy i podoficerowie zasadniczej służby wojskowej 1 Warszawskiej Brygady Zmotoryzowanej NJW MSW czasie pełnienia służby wartowniczej i reprezentacyjnej oraz jako mundur wyjściowy nosili[23]:

  • kurtki wyjściowe z patkami, zapinane pod szyję
  • spodnie wyjściowe do butów tzw. bryczesy
  • buty czarne długie nazywane ''bukaty''
  • pas oficera koloru brązowego
  • sznur służbowy koloru granatowego
  • czapka okrągła z granatowym otokiem

Żołnierze zawodowi NJW MSW podczas pełnienia służby reprezentacyjnej nosili biały sznur galowy w odróżnieniu od żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową[23].

Od 1993 roku

W 1993 r. zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych Nr 98 straciły moc przepisy ubiorcze z 1972 r. Według nowych przepisów w czasie pełnienia służby reprezentacyjnej oraz służby wartowniczej na posterunkach o charakterze reprezentacyjno-ochronnym żołnierze służby zasadniczej Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSW nosili mundur wyjściowy charakterystyczny dla NJW, czapkę rogatywkę, buty bukatowe czarne, czarny pas oficera z koalicyjką i sznur służbowy NJW[24]. Na pozostałych posterunkach żołnierze zasadniczej służby wojskowej NJW MSW nosili umundurowanie polowe[24].

Żołnierze zawodowi NJW MSW w czasie pełnienia służby reprezentacyjnej oraz wartowniczej na posterunkach o charakterze reprezentacyjno-ochronnym nosili[24]:

  • mundur wyjściowy NJW gabardynowy
  • buty bukatowe oficera czarne
  • pas oficera z koalicyjką czarny
  • sznur galowy
  • czapkę rogatywkę
Mundur MSWiA po 1992 .

W pozostałych sytuacjach nosili umundurowanie polowe[24].

Udział w wydarzeniach politycznych.

W początkowym okresie stanu wojennego w Polsce jednostki te zostały wykorzystane do przejęcia obiektów RTV w ramach operacji Azalia[25].

W trakcie prezydentury Lecha Wałęsy i Aleksandra Kwaśniewskiego utrzymały swoją pozycję w MSW[6][26].

W czerwcu 1992 r. w mediach pojawiły się informacje o próbie wyprowadzenia wojsk NJW z koszar w związku z ogłoszeniem tzw. Listy Macierewicza, która zawierała nazwiska domniemanych agentów SB w sejmie i wśród najwyższych urzędników państwowych. Doszło do upadku rządu Jana Olszewskiego i odejścia Antoniego Macierewicza, który był ministrem spraw wewnętrznych w rządzie Jana Olszewskiego. Sprawa ta nie została w pełni wyjaśniona[21] [27].

Dowódcy

Jednostki wojskowe

W skład Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych, wbrew nazwie, wchodziły także jednostki niestacjonujące nad Wisłą. Najwięcej spośród dwudziestu kilku jednostek stacjonowało w Warszawie, lecz niektóre były rozlokowane w innych miejscach w kraju np. Katowicach, Kielcach, Olsztynie i w Bieszczadach[21]. Dowództwo Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSW mieściło się w Warszawie przy ul. Podchorążych 38. Od 1992 po przejęciu jednostek z WOWewn do jesieni 1999 r. (w czasie pokoju) NJW MSW liczyły około 12,5 tysięcy żołnierzy[34].

Lista jednostek wojskowych NJW MSW:

  • 1 Warszawska Brygada Zmotoryzowana. Od 1990 roku JW 2610 – Warszawa ul. Podchorążych 38. W latach 1965–1968 była to Nadwiślańska Jednostka MSW im. Czwartaków AL, przeorganizowana w 1968 funkcjonowała jako JW 1914. Po utworzeniu NJW MSW na jesieni 1974 [3] przemianowana na Warszawską Jednostkę MSW im. Czwartaków AL. Jednostka zorganizowana i przeznaczona do pełnienia służby wartowniczo reprezentacyjnej i ochrony obiektów Urzędu Rady Ministrów w Warszawie i Kraju. W 1999 roku przeszła w podporządkowanie BOR[12]. Obecnie Służba Ochrony Państwa.
  • 6 Śląska Brygada Zmotoryzowana im. Gwardii Ludowej – Katowice ul. Żdanowa . Powstała na bazie pozostałego w 1965 samodzielnego batalionu ochrony [3]. W 1967 otrzymuje nazwę Śląska Jednostka MSW i przechodzi pod dowództwo Nadwiślańskiej Brygady MSW im. Czwartaków AL. Po utworzeniu NJW MSW we wrześniu 1974 [3] otrzymała nazwę Śląska Jednostka MSW im. Gwardii Ludowej, przemianowana w 1979 na 6 Śląską Brygadę Zmotoryzowaną im. Gwardii Ludowej .
  • 4 Bieszczadzki Pułk Zmotoryzowany (4 Pułk Ochrony; JW 2667) [35] istniał od kwietnia 1973 do 1999 i liczył od 500 do 1200 żołnierzy. Sztab w Kwaszeninie, ponadto w Sanoku, Trójcy, Grąziowej i Trzciańcu, przejściowo (do 1981) także w Tarnawie Niżnej i Wołosatem. Powstał w 1973 jako jednostka gospodarcza URM – Wojskowe Gospodarstwo Rolne obsługi ośrodka URM W-2 Arłamów. W 1993 został przekształcony z jednostki o charakterze rolniczym na formację o charakterze szkoleniowym. Decyzją nr 392 MSWiA z dnia 18 listopada 1998 rozformowano JW 2667 w Trzciańcu. Decyzja wykonana dnia 31 grudnia 1999[36].
  • 3 Pułk Zabezpieczenia (JW 2621) – Legionowo, Piaseczno i Warszawa-Szczęśliwice, potem od 1994 Warszawa-Bemowo. W 1997 nastąpiła zmiana nazwy na 3 pułk zabezpieczenia inżynieryjnego. W 1998 przeniesiony do Emowa, istniał do 31 marca 2000[12].
  • 7 Pułk Łączności (JW 1060) – Emów k. Warszawy (Legionowo k. Warszawy).
  • 7 Pułk Dowodzenia (JW 2909) – Emów k. Warszawy. Decyzją nr 95 MSWiA z dnia 31 marca 1999 r. rozformowany. Powyższa decyzja została wykonana do dnia 31 stycznia 2000 r.[12] obecnie Centralny Ośrodek Szkolenia Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
  • 103 Pułk Lotniczy (JW 1159) – Warszawa-Bemowo, ul. Kocjana 3. Od 1965 9 Samodzielna Eskadra Lotnictwa Łącznikowego [3]. W 1974  przeformowana na 103 Pułk Lotniczy. 31.12 2000 Pułk został rozformowany a sprzęt został rozdysponowany do straży granicznej i policji [37] .
  • Ośrodek szkolenia poligonowego Nadwiślańskiej Brygady MSW im. Czwartaków AL od 1974 NJW MSW Raducz w latach 1965–1979. Od 1979 roku jako JW 2501, rozformowany 31 sierpnia 1999[12].
  • Centralny Ośrodek Szkolenia MSW (JW 1492) – Katowice, ul. Żdanowa. Od 1965 do 1990 roku Ośrodek Szkolenia Rezerw MSW i Milicji [3] od 1990 jednostek prewencji Policji , utworzonej na mocy Ustawy o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 roku. W 1999 dyslokowany do Raducza[12]. Po rozwiązaniu NJW przekazany w podporządkowanie BOR. Obecnie Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Ochrony Państwa[38].
  • Samodzielny Oddział Żandarmerii Wojskowej Nadwiślańskich Jednostek MSW – JW 2780 – Emów, następnie Warszawa. Utworzony w 1990, rozwiązany w 2001[39] .
  • Składnica Techniczno-Materiałowa (JW 2804) – Linin.
  • Samodzielna Stacja Naprawcza – Warszawa-Bemowo.
  • Centrum Radiowe (JW 2861) – Warszawa-Radiówek.
  • Centralna Składnica Amunicji (JW 1774) – Stara Wieś.
  • 9 Samodzielny Batalion Zaopatrzenia i Obsługi Dowództwa NJW MSW (JW 2102) – Warszawa.
  • 7 Samodzielny Batalion Inżynieryjno-Budowlany (JW 1917) – Warszawa, ul. Kocjana 3.
  • Główny Węzeł Łączności (JW 1061) – Warszawa ul. Podchorążych 38 . Jednostka odpowiedzialna za obsługę i kontrolę łączności Dowództwa i jednostek garnizonu, składająca się z ośrodka informacyjnego, ośrodka kryptograficznego oraz stacji nadawczych i odbiorczych. W 1999 roku podporządkowany BOR[12].
  • Podoficerska Szkoła Piechoty (PSP) - Warszawa ul. Podchorążych 38 . Kształciła dowódców drużyn (kaprali) na rocznym kursie.

Rozbudowa w 1992 r.

Na podstawie decyzji Prezydenta RP z dnia 4 listopada 1991 roku od 1 stycznia 1992 r. Nadwiślańskim Jednostkom Wojskowym MSW zostało podporządkowanych pięć jednostek wojskowych z rozwiązanych Wojsk Obrony Wewnętrznej wraz ze strukturą sztabową oraz Oddział Zabezpieczenia Stanowisk Kierowania[40][41][42]:

  • 14 Mazurski Pułk Ochrony (JW 2839) – Olsztyn,
  • 2 Pułk Zabezpieczenia (od 01.01.1993) (JW 3466) – Czerwony Bór, poprzednio batalion zabezpieczenia,
  • 20 Brygada Łączności Ziemi Kieleckiej (JW 3417) – Kielce,
  • 1 Mazowiecki Pułk Ochrony (JW 4829) – Góra Kalwaria,
  • 112 Batalion Zabezpieczenia (JW 1076) – Linin,
  • Oddział Zabezpieczenia Stanowisk Kierowania.

Przypisy

  1. ↑ Dz.U. z 2001 r. nr 27, poz. 298. W dokumencie wyznaczono ostateczną datę likwidacji NJW MSWiA. Ich rozformowanie zakończone zostało 31 grudnia 2001 r., następnie żołnierze, z którymi nie rozwiązano stosunku służbowego, przeszli do dyspozycji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji lub Ministra Obrony Narodowej.
  2. ↑ Tadeusz Walichnowski: Ochrona bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego w Polsce, 1944–1988 (Praca zbiorowa). Warszawa: Akademia Spraw Wewnętrznych, 1989, s. 15.
  3. ↑ a b c d e f Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej. Jerzy Bednarek, Rafał Leśkiewicz (red.). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2009, s. 42. ISBN 978-83-7629-068-3. [dostęp 2022-11-17]. Cytat: Po likwidacji KBW w gestii ministra spraw wewnętrznych pozostawała Nadwiślańska Brygada MSW im. Czwartaków AL (w korespondencji jawnej określana jako Nadwiślańska Jednostka MSW), zorganizowana Zarządzeniem Nr 0103 Ministra Spraw Wewnętrznych z 1 października 1965 r. oraz kilka innych podporządkowanych jej jednostek wojskowych (batalion łączności, ośrodek szkolenia rezerw, 9. Eskadra Lotnictwa Łącznikowego). Jednostki te miały własny Wydział WSW. W wyniku rozbudowy wojsk podległych ministrowi spraw wewnętrznych 1 września 1974 r. Nadwiślańską Brygadę MSW przekształcono w Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe MSW. WSW jednostek wojskowych MSW rozformowano 18 kwietnia 1990 r..
  4. ↑ Piotr Wojciechowski, Sławomir Cenckiewicz, Petelickiego życie skrywane cyt. ....został nagle żołnierzem zawodowym i pod szyldem Żandarmerii Wojskowej Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych rozpoczął organizowanie jednostki specjalnej JW 2305 (tzw. GROM)., 27 października 2012.
  5. ↑ Jan Widacki, Janina Czapska: Bezpieczny obywatel-bezpieczne państwo. Red. Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1998, s. 114. ISBN 83-228-0583-7.
  6. ↑ a b Karina Paulina Marczuk: Trzecia opcja: gwardie narodowe w wybranych państwach Basenu Morza Śródziemnego. Warszawa: Fundacja Studiów Międzynarodowych, 2007, s. 121. ISBN 978-83-89050-31-1.
  7. ↑ a b c Grzegorz Warchoł: Niechciane wojsko. Tygodnik Przegląd - Kraj, 2000. [dostęp 2023-01-08]. (pol.).
  8. ↑ Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej. „Dz.U. z 1996 r. Nr 106, poz. 497, Nr 156, poz. 775, z 2004 r., Nr 273, poz. 2703”, 1996. Kancelaria Sejmu. 
  9. ↑ Ryszard Stanibuła. Interpelacja nr 3295 do prezesa Rady Ministrów w sprawie przejęcia zadań Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSWiA przez Biuro Ochrony Rządu. „Interpelacje Poselskie”. Interpelacja nr 3295, 2000. Warszawa. 
  10. ↑ Ustawa z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu. „Dziennik Urzędowy”. Dz.U. 2001 Nr 27 poz. 298, s. 1/78. Kancelaria Sejmu. 
  11. ↑ a b c Polityka (tygodnik): Dział Kadr. polityka.pl, 2000. [dostęp 2023-01-07]. (pol.).
  12. ↑ a b c d e f g Odpowiedź ministra spraw wewnętrznych i administracji – z upoważnienia prezesa Rady Ministrów – na interpelację nr 3293 w sprawie likwidacji jednostek wojskowych podległych Dowództwu Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSWiA. [dostęp 2022-08-18].
  13. ↑ Autopoprawka do projektu ustawy o Biurze Ochrony Rządu. „Sejm”. 2338-A, s. Art. 144, 14 luty 2001. Warszawa: Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. 
  14. ↑ Zadania SOP. „Dziennik Ustaw - Akty Prawne”. Dz.U.2021.575 t.j., s. Art. 3. sip.lex.pl. 
  15. ↑ H_piotr, FENOMEN WARSZAWY: XLII AKCJA GTWB – „CZERWONY JAK CEGŁA” – WAGONOWNIA SZCZĘŚLIWICE. Tu za PRL-u (i jeszcze w latach 90. XX wieku) stały wagony rządowe, m.in. salonka Bieruta, którą dziś oglądać można w pobliskim Muzeum Kolejnictwa, FENOMEN WARSZAWY, 20 kwietnia 2011 [dostęp 2022-12-26].
  16. ↑ Łukasz Godlewski, Zespół Pałacowo-Parkowy Natolin, Klimat Warszawy, 24 lipca 2020 [dostęp 2023-01-04] (pol.).
  17. ↑ Łańsk: Bezpieczeństwa gości pilnowało tu wojsko, styl.interia.pl [dostęp 2023-01-02] (pol.).
  18. ↑ Redakcja, Edward Gierek z rodziną w słynnej willi w Konewce koło Spały [UNIKATOWE ZDJĘCIA], Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto, 27 listopada 2021 [dostęp 2023-01-04] (pol.).
  19. ↑ Rezydencja Prezydenta RP w Juracie, bez tajemnic. | TwojaJurata.pl – Apartamenty wakacyjne, 24 września 2020 [dostęp 2023-01-04] (pol.).
  20. ↑ Krzysztof Potaczała: Bieszczady w PRL-u. Olszanica: Wydawnictwo BOSZ, 2012, s. 64. ISBN 978-83-7576-154-2.
  21. ↑ a b c Patryk Pleskot. Bezpieczeństwo w czasach transformacji. Sprawozdania stanu zabezpieczenia Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych z lat 1989–1990. „Bezpieczeństwo Europy, bezpieczeństwo Polski”. 4, s. 325-347, 2017. Lublin: Academia.edu. 
  22. ↑ Internetowa baza tekstów prawnych OpenLEX. Umundurowanie żołnierzy NJW MSW. Uwaga: Do 1993 roku obowiązywała czapka garnizonowa ''okrągła''., OPENLEX [dostęp 2023-01-08] (pol.).
  23. ↑ a b c d Mundur. „Zarządzenie Ministrów Spraw Wewnętrznych i Obrony Narodowej w sprawie zasad i sposobu noszenia umundurowania i oznk wojskowych przez żołnierzy pełniących służbę w jednostkach resortu spraw wewnętrznych”, s. 35, 36, 25 październik 1972. 
  24. ↑ a b c d Zasady i sposób noszenia umundurowania, oznak i odznak wojskowych, orderów, odznaczeń, medali i odznak innych niż wojskowe przez żołnierzy jednostek wojskowych podporządkowanych Ministrowi Spraw Wewnętrznych. Zarządzenie Nr 98 Ministra Spraw Wewnętrznych. „sip.lex.pl Akty prawne”. Dz.Urz.MSW.1993.5.92, 14 lipca 1993. 
  25. ↑ Radio Szczecin, „Azalia i Jodła – operacje 1981” – audycja dokumentalna Małgorzaty Furgi, „Azalia i Jodła – operacje 1981” – audycja dokumentalna Małgorzaty Furgi, 14 grudnia 2021 [dostęp 2023-01-05] (pol.).
  26. ↑ Spotkanie Prezydenta RP z żołnierzami kończącymi służbę wojskową. „Oficjalna Strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej”, 25 stycznia 1999. prezydent.pl. 
  27. ↑ 4 czerwca: wojsko gotowe do działań, gazetapl [dostęp 2023-01-05] (pol.).
  28. ↑ Lidia Becela: Kto jest kim w Polsce: informator biograficzny. Interpress, 1989, s. 1181. ISBN 978-83-223-2491-2.
  29. ↑ Instytut Pamięci Narodowej: Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2023-01-06]. (pol.).
  30. ↑ Władysław Henzl. Polska Bibliografia Wojskowa. „Centralna Biblioteka Wojskowa”. 54/4, s. 70, 1990. 
  31. ↑ Henryk Czyżyk: Józef Pęcko. infolotnicze.pl, 2017. [dostęp 2023-01-07]. (pol.).
  32. ↑ Marek Toczek. Federacja Stowarzyszeń Służb Mundurowych. [dostęp 2023-01-07]. (pol.).
  33. ↑ Jędrzejko, Krogulski, Paszkowski 2002 ↓, s. 138–139.
  34. ↑ Ryszard Jakubczak: Wojska obrony terytorialnej: militarne bezpieczeństwo Rzeczypospolitej Polskiej u progu trzeciego tysiąclecia. Dom Wydawniczy Bellona, 2002, s. 141. ISBN 978-83-11-09201-3.
  35. ↑ Marcin Kandefer. ...bronić niepodległości i granic. 25 lat minęło. W Sanoku było nam dobrze. „Tygodnik Sanocki”. Nr 34 (354), s. 5, 21 sierpnia 1998.
  36. ↑ Jolanta Ziobro. Wymarsz z Trzciańca. „Tygodnik Sanocki”. Nr 34 (406), s. 1, 12, 20 sierpnia 1999.
  37. ↑ Karol Placha, 103 Pułk Lotniczy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie. 1944r.-2001r., www.polot.net [dostęp 2023-01-09] (pol.).
  38. ↑ Spotkanie Komendanta SOP z uczestnikami kursu podstawowego w Ośrodku Szkoleniowym w m. Raducz. [dostęp 2022-08-18].
  39. ↑ Decyzją nr 25 Ministra Spraw Wewnętrznych z 13 lipca 1990 r. z dniem 31 sierpnia 1990 zlikwidowano Zarząd WSW JW MSW i w jego miejsce powołano z dniem 1 września 1990 Samodzielny Oddział Żandarmerii Wojskowej przy Dowództwie Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSW, który funkcjonował do rozwiązania NJW MSW, tj. do 29 marca 2001 roku. Zob. R. Leśkiewicz, R. Peterman, Wojskowe organy bezpieczeństwa…, s. 168–171; http://orka2.sejm.gov.pl/IZ3.nsf/main/60B3D8D5 – Nieunikniona reforma służb specjalnych Rzeczpospolitej Polskiej.
  40. ↑ Decyzja Prezydenta RP, Na podstawie decyzji Prezydenta RP z dnia 4 listopada 1991 roku zadanie pn. „Zabezpieczenie funkcjonowania Naczelnych Organów Władzy i Administracji Publicznej” przeniesiono z MON do MSW wraz z pięcioma jednostkami oraz strukturą sztabową z Dowództwa Wojsk Obrony Wewnętrznej – Oddział Zabezpieczenia Stanowisk Kierowania.
  41. ↑ Jerzy Kajetanowicz, Wojska Obrony Terytorialnej Kraju w systemie bezpieczeństwa Polski w latach 1959–1989, Poligon 2013, nr 2 ↓,
  42. ↑ Stanisław Jarmoszko: Wojsko Polskie pierwszej dekady transformacji: w poszukiwaniu teorii przemian. Wydawn. Adam Marszałek, 2003, s. 175. ISBN 83-7322-620-6.

Bibliografia

  • Edward Wejner, Wojsko i politycy bez retuszu, Toruń: Adam Marszałek, 2006, ISBN 83-7441-420-0, ISBN 978-83-7441-420-3, OCLC 76325172.
  • Mariusz Jędrzejko, Mariusz Krogulski, Marek Paszkowski: Generałowie i admirałowie III Rzeczypospolitej (1989–2002). Warszawa: Von Borowiecky, 2002. ISBN 83-87689-46-7.
  • Kajetanowicz J.: Wojsko Polskie w systemie bezpieczeństwa państwa 1945–2010. Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza, 2013. ISBN 978-83-7455-316-2. OCLC 857952761.
  • Jacek Wygoda, Radosław Peterman. Zapomniane organy bezpieczeństwa państwa – Wojskowa Służba Wewnętrzna KBW i WOP, Wojskowa Służba Wewnętrzna Jednostek Wojskowych MSW. „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989”. 1 (10), s. 131–164, 2012. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2022-11-08]. (pol.). 

Media użyte na tej stronie

REF new (questionmark).svg
Autor: Sławobóg, Licencja: LGPL
Icon for missing references
Pałac Wilanów - warta..jpg
Autor: Pamulab, Licencja: CC BY-SA 4.0
Oficerska warta honorowa NJW MSW
Asysta motocyklowa duży kolor...jpg
Autor: Domena publiczna .Autor NN . Osoby publiczne w trakcie służby w miejscu publicznym - (Pion promocji NJW MSW), Licencja: CC BY-SA 4.0
Asysta NJW MSW
Mundur NJW MSW..jpg
Autor: Pamulab Pamuła Bogdan, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mundur 1 Warszawskiej Brygady Zmotoryzowanej NJW MSW do 1993 .
Njw.jpg
Plakietka Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych
Mswia mundur.jpg
Autor: Pamulab, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mundur NJW MSWiA po 1992 roku
Kompania honorowa NJW MSW.jpg
Autor: Pamulab, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kompania honorowa NJW MSW