Nadzów

Nadzów
	wieś
	; Dwór w Nadzowie
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	proszowicki
Gmina	Pałecznica
Liczba ludności (2022)	447
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	32-109
Tablice rejestracyjne	KPR
SIMC	0259531
	Położenie na mapie gminy Pałecznica Nadzów
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Nadzów
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Nadzów
	Położenie na mapie powiatu proszowickiego Nadzów
	50°15′29,664″N 20°19′14,735″E/50,258240 20,320760

Artykuł	50°15′29.664″N 20°19′14.735″E
- błąd	0 m
WD	50°18'N, 20°22'E
- błąd	19598 m
Odległość	1015 m

Nadzów – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Pałecznica.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Części wsi

Integralne części wsi Nadzów^[3]^[4]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0259548	Babia Góra	część wsi
0259554	Kolonia Nadzowska	część wsi
0259560	Stara Wieś	część wsi
0259577	W Łąkach	część wsi
0259583	Wzorek	część wsi

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[5]:

Dwór wraz z parkiem – projekt Jakub Kubicki^[6] ^[7].

Dwór: czas budowy 1818–1825, 2. poł. XIX wieku, styl klasycystyczny.
Park: czas powstania XVIII–XX wiek.
Oficyny dworskie: czas budowy oficyny południowej ok. 1790 roku (rozebrana w 1965 roku), dwie boczne z 1846 roku (rozebrane w 1945 roku), styl klasycystyczny (nie istnieją).

Historia zespołu dworsko-parkowego

Wieś w okresie od końca XVIII wieku do 1875 r. należała do Wielogłowskich, po czym przeszła na własność Bocheńskich. W 1945 r. majątek ich rozparcelowano, a budynki stały się własnością skarbu państwa. Między ostatnią ćwiercią XVIII wieku a 1818 rokiem istniał tylko folwark z oficyną z ok. 1790 roku. Od 1818 r. właścicielem majątku był Wincenty Wielogłowski, któremu należy przypisać inicjatywę wzniesienia murowanego dworu (mieszkał bowiem stale w Nadzowie od 1825 roku). Projekt budynku wykonał architekt Sebastian Sierakowski. Przy budowie dworu, między 1818, a 1825 rokiem – wykorzystano z pomysłu projektodawcy jedynie gabaryty. Parterowy prostokąt o bokach w stosunku 5:2 i ogólne rozplanowanie wnętrz w dwóch traktach z trzema sieniami (płd., wsch. i zach.), co potwierdza rzut z 1846 roku. Przypuszczalnie w 1846 r. wzniesiono dwie oficyny ceglane – po bokach podjazdu przed południową elewacją dworu. W 1846 r. sporządzono rzuty i ogólny opis obiektu.

Dwór był pokryty gontem, wnętrza parteru ze stropami belkowymi i sufitami oraz heblowanymi podłogami. Skromne wyposażenia miały oficyny – wschodnia ze stajniami, wozownią i mieszkaniem oraz druga, zachodnia z kuchnią i oranżerią. W skład zespołu dworskiego wchodziły także zabudowania gospodarcze z folwarkiem usytuowane za oficyną wschodnią. Zasadnicze przeobrażenia architektoniczne rezydencji musiały więc nastąpić w II poł. XIX wieku. W 1875 r. Feliks Wielogłowski sprzedał majątek, zapewne podupadły (główne budynki wymagały przypuszczalnie generalnego remontu), Izydorowi Bocheńskiemu. Zapewne pod koniec XIX wieku przebudowano centralną część budynku z wykonaniem dekoracji sztukatorskiej na licu ścian zewnętrznych i malowideł ściennych w kilku pomieszczeniach. Powstanie ryzalitów z portykami pośrodku dłuższych elewacji, wzbogacenie niektórych wnętrz i ścian zewnętrznych. Nowym wystrojem oraz całkowite przekształcenie dużego przedpokoju w kolisty salon z czterema wnękami zasadniczo zmieniło dotychczasowy wygląd dworu. Nieznany autor przy opracowaniu nowej koncepcji architektonicznej mógł się inspirować gotowymi wzornikami m.in. z Pławowic. Malowidła stwarzające iluzję sztukaterii wykonane w górnych partiach nowego salonu oraz dużej sali i jadalni miały charakter klasycyzujący. W tym samym czasie, na życzenie Bocheńskich w jednym pomieszczeniu urządzono kaplicę, w ważniejszych pomieszczeniach wykonano ozdobne posadzki i wymieniono całą stolarkę okienną i drzwiową. Po 1945 r. dwór upaństwowiono (odebrano Bocheńskim) i przeznaczono na szkołę wiejską. Po 1945 r. rozebrano oficyny boczne (z 1846 r.) i zabudowania folwarczne (z XIX wieku i pocz. XX wieku), wycięto dużą liczbę drzew w parku i zlikwidowano gazony z akacjami. W południowej oficynie (z ok. 1790 r.) urządzono sklep wiejski, rozebrano ją w 1965 roku. W 1972 r. usunięto resztę pokrycia gontowego z dachu, wymieniając go na blachę ocynkowaną. Zapewne wówczas zamalowano malowidła w dawnej jadalni. W 1986 r. szkołę usunięto z dworu. Obecny stan (2007 r.) dworu jest zły: szyby w oknach są wybite, stropy prowizorycznie podparte, ściany odrapane. Park dworski jest zdewastowany, układ parku nieczytelny, zachowane luźne grupy starych drzew.

Galeria

Dwór z XIX wieku, salon.
Dwór z XIX wieku, elewacja północna.
Dwór z XIX wieku, elewacja płudniowa.
Dwór z XIX wieku, elewacja południowa.
Dwór w Nadzowie (wrzesień 2012),wejście od strony parku dworskiego
Dwór w Nadzowie (wrzesień 2012), strona południowa
Dwór w Nadzowie (wrzesień 2012), elewacja południowa
Dwór w Nadzowie (wrzesień 2012), ściana południowa
Dwór przed 1925

Zobacz też

Przypisy

↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 806 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ GUS. Rejestr TERYT
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 .
↑ Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o., 2012, s. 0. ISBN 978-837510-597-1.
↑ Maciej Rydel: Dwór Polska tożsamość. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 0. ISBN 978-83-7506-921-1.

Linki zewnętrzne

Nadzów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 871 .
Nadzów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 367 .

[1] NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .

[poczta-2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 806 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[R2013-3] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[teryt-4] GUS. Rejestr TERYT

[5] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 .

[Libicki2012-s295-6] Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o., 2012, s. 0. ISBN 978-837510-597-1.

[Rydel2012-s243-7] Maciej Rydel: Dwór Polska tożsamość. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 0. ISBN 978-83-7506-921-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Wsie	Bolów Czuszów Gruszów Ibramowice Lelowice-Kolonia Łaszów Nadzów Niezwojowice Pałecznica Pamięcice Pieczonogi Solcza Sudołek Winiary
Integralne części wsi	Babia Góra Besek Biedziny Błociska Dwór Folwark Folwark Pamięcki Gacki Guzie Hektary Kołek Kolonia Nadzowska Korea Kresy Krzemieniówka Noga (Pamięcice) Noga (Solcza) Odole Organy Parcelacja Piwniczyska Podgaje Podgórze Psi Rynek Rynek Samorządka Stara Wieś (Czuszów) Stara Wieś (Nadzów) Syberek W Łąkach Wawrzeszki Wnuków Wysiołek Wzorek Zielona Zosin

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne