Nagisa Ōshima

Nagisa Ōshima

大島 渚

Ōshima na 53. MFF w Cannes (2000)
Data i miejsce urodzenia	31 marca 1932 Okayama
Data i miejsce śmierci	15 stycznia 2013 Tokio
Zawód	reżyser filmowy
Lata aktywności	1959–1999

Nagisa Ōshima (jap. 大島渚 Ōshima Nagisa; ur. 31 marca 1932 w Okayamie, zm. 15 stycznia 2013 w Tokio)^[1] – japoński reżyser filmowy.

Życiorys

Jego ojciec był urzędnikiem administracji rządowej, zmarł gdy Ōshima miał 6 lat. Wcześnie zainteresował się polityką i poznał teksty teoretyków socjalizmu i komunizmu. Rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Kiotyjskim, gdzie zaangażował się w aktywność polityczną, przewodząc lewicującej organizacji studenckiej.

Po ukończeniu studiów Ōshima stracił zainteresowanie prawem, zyskał za to zatrudnienie w agencji filmowej Shōchiku i wkrótce zaczął tworzyć jako reżyser, debiutując w 1959 roku filmem Dzielnica miłości (jap. 愛と希望の街 Ai to kibō no machi).

Zaczął również działać na polu krytyki filmowej, publikując w 1958 roku esej Czy to przełom? (Moderniści japońskiego kina), w którym określił nowy trend w kinematografii japońskiej, do dziś niemal nieznany na Zachodzie (poza twórczością Yasuzo Masumury)^[2].

Ōshima współtworzył japońską „nową falę” (jap. ヌーベルバーグ Nūberu bāgu) kina na przełomie lat 50. i 60., aby na krótko odejść do telewizji w proteście wobec ograniczania kinowej dystrybucji jego zaangażowanych politycznie filmów. Powrócił w 1965 roku, reżyserując Rozkosze ciała. Film z 1967 roku, zatytułowany Ninja bugei-chō (jap. 忍者武芸帖), był adaptacją XVI-wiecznej mangi autorstwa Sampei'a Shirato. Ōshima nie stworzył ani filmu fabularnego, ani animowanego, filmując jedynie obrazy Shirato i dodając głosy aktorów. Obraz odniósł sukces komercyjny w Japonii, jednocześnie zdobywając uznanie krytyków.

Jednym z najgłośniejszych filmów w reżyserii Ōshimy było Imperium zmysłów (jap. 愛のコリーダ Ai no koriida) z 1976 roku. Historię opartą na prawdziwych zdarzeniach z lat 30. reżyser zdecydował się przedstawić bez unikania realistycznych scen erotycznych, uznanych wówczas za twardą pornografię. Aby zmontowanie filmu było w ogóle możliwe, Ōshima wysłał taśmę do Francji. Nieocenzurowana wersja obrazu do dziś jest niedostępna w Japonii.

Podobną tematykę Ōshima podniósł dwa lata później, reżyserując w 1978 roku film Imperium namiętności (1978), który zdobył nagrodę za reżyserię na 31. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes. Dużym sukcesem okazał się również film pod tytułem Wesołych świąt, pułkowniku Lawrence (1983), z Davidem Bowiem i Ryūichim Sakamoto w rolach głównych. W roli Hary zadebiutował jako aktor dramatyczny Takeshi Kitano.

W 1994 roku zasiadał w jury konkursu głównego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji. Dwa lata później reżyser doznał udaru mózgu, ale powrócił do kina w 1999 roku swoim ostatnim filmem, Tabu (jap. 御法度 Gohatto) z Takeshim Kitano, Ryūhei Matsudą i Tadanobu Asano w rolach głównych, podejmując tematykę XIX-wiecznej homoseksualnej tradycji shudō (jap. 衆道).

Shōhei Imamura stwierdził kiedyś: Ja jestem wieśniakiem, Nagisa Ōshima jest samurajem. Interpretatorzy tych słów zwykle wskazują na podobną wymowę filmów Ōshimy i Imamury, przy czym u Ōshimy bohaterami filmów są przedstawiciele klasy wyższej (podobno rodzina Ōshimy miała tradycje samurajskie^[2]), a Imamura, sam przynależący do klasy średniej, opowiada o życiu prostych ludzi i wyrzutków społeczeństwa (jap. hari).

Zbiór tekstów krytycznych i esejów Ōshimy został wydany w 1993 roku w publikacji Cinema, Censorship and the State (ISBN 0-262-65039-8). Reżyser mieszkał w Fujisawie, w prefekturze Kanagawa.

Wybrana filmografia

Przypisy

Bibliografia

• DennisD. Lim DennisD., Nagisa Oshima, Iconoclastic Filmmaker, Dies at 80, [w:] The New York Times [online], www.nytimes.com, 15 stycznia 2013 [dostęp 2013-10-19]  (ang.).
• Nagisa Oshima dies at 80; iconoclastic Japanese filmmaker, [w:] Los Angeles Times [online], articles.latimes.com, 16 stycznia 2013 [dostęp 2013-10-19]  (ang.).

Linki zewnętrzne

• 大島 渚 (Nagisa Ōshima) w bazie Filmweb
• Nagisa Ōshima w bazie IMDb (ang.)