Nagroda Księcia Asturii

Nagrody Księżnej Asturii
Premios Princesa de Asturias

Nagroda za	znaczące osiągnięcia w dziedzinie nauk ścisłych, humanistycznych i spraw publicznych
Przyznawana przez	Fundacja Księżnej Asturii JKW Eleonora, Księżna Asturii
Lokalizacja	Hiszpania
Pierwsze rozdanie	1981
Strona internetowa

Nagrody Księżnej Asturii hiszp. Premios Princesa de Asturias, w okresie 1981-2014 Nagrody Księcia Asturii hiszp. Premios Príncipe de Asturias – nagrody przyznawane w Hiszpanii dorocznie od 1981 przez Fundację Księżnej Asturii osobom, organizacjom i innym jednostkom z całego świata za znaczące osiągnięcia w dziedzinie nauk ścisłych, humanistycznych i spraw publicznych. Nagrody wręczane są w Oviedo, stolicy Księstwa Asturii, podczas ceremonii w Teatrze Campoamor przez Księżną Asturii. Wcześniej wręczane przez księcia, obecnie Filipa VI. Nagrodą jest rzeźba stworzona specjalnie na ten cel przez hiszpańskiego artystę Joana Miró.

Dziedziny

Sztuka

• 1981: Jesús López Cobos
• 1982: Pablo Serrano
• 1983: Eusebio Sempere
• 1984: Orfeón Donostiarra
• 1985: Antonio López García
• 1986: Luis García Berlanga
• 1987: Eduardo Chillida
• 1988: Jorge Oteiza
• 1989: Oscar Niemeyer
• 1990: Antonio Tàpies
• 1991: Alfredo Kraus, José Carreras, Teresa Berganza, Pilar Lorengar, Plácido Domingo, Montserrat Caballé i Victoria de los Angeles
• 1992: Roberto Matta
• 1993: Francisco Javier Sáenz de Oiza
• 1994: Alicia de Larrocha
• 1995: Fernando Fernán-Gómez
• 1996: Joaquín Rodrigo
• 1997: Vittorio Gassmann
• 1998: Sebastião Salgado
• 1999: Santiago Calatrava
• 2000: Barbara Hendricks
• 2001: Krzysztof Penderecki
• 2002: Woody Allen
• 2003: Miquel Barceló
• 2004: Paco de Lucía
• 2005: Maja Plisiecka i Tamara Rojo
• 2006: Pedro Almodóvar
• 2007: Bob Dylan
• 2008: FESNOJIV (Państwowa Fundacja na rzecz Narodowego Systemu Orkiestr Młodzieżowych i Dziecięcych w Wenezueli)
• 2009: Norman Foster
• 2010: Richard Serra
• 2011: Riccardo Muti
• 2012: Rafael Moneo
• 2013: Michael Haneke
• 2014: Frank Gehry
• 2015: Francis Ford Coppola
• 2016: Núria Espert
• 2017: William Kentridge
• 2018: Martin Scorsese
• 2019: Peter Brook
• 2020: Ennio Morricone i John Williams
• 2021: Marina Abramović
• 2022: Carmen Linares i María Pagés

Komunikacja i Działania na rzecz Ludzkości

• 1981: María Zambrano
• 1982: Mario Bunge
• 1983: czasopismo El País
• 1984: Claudio Sánchez Albornoz
• 1985: José Ferrater Mora
• 1986: O Globo
• 1987: czasopisma El Espectador i El Tiempo
• 1988: Horacio Sáenz Guerrero
• 1989: Fondo de Cultura Económica i Pedro Laín Entralgo
• 1990: José Simeón Cañas University
• 1991: Luis María Anson
• 1992: Emilio García Gómez
• 1993: czasopismo Vuelta, zał. Octavio Paz
• 1994: hiszpańskie misje w Rwandzie i Burundi
• 1995: José Luis López Aranguren i Agencja EFE
• 1996: Indro Montanelli i Julián Marías Aguilera
• 1997: CNN i Václav Havel
• 1998: Reinhard Mohn
• 1999: Instituto Caro y Cuervo
• 2000: Umberto Eco
• 2001: George Steiner
• 2002: Hans Magnus Enzensberger
• 2003: Ryszard Kapuściński i Gustavo Gutiérrez Merino
• 2004: Jean Daniel
• 2005: Alliance française, Stowarzyszenie Dantego Alighieri, British Council, Instytut Goethego, Instytut Cervantesa i Instytut Camõesa
• 2006: National Geographic Society
• 2007: czasopisma Nature i Science
• 2008: Google
• 2009: Narodowy Uniwersytet Meksykański
• 2010: Alain Touraine i Zygmunt Bauman
• 2011: Royal Society
• 2012: Shigeru Miyamoto
• 2013: Annie Leibovitz
• 2014: Quino
• 2015: Emilio Lledó
• 2016: James Nachtwey
• 2017: Les Luthiers
• 2018: Alma Guillermoprieto
• 2019: Prado
• 2020: Międzynarodowe Targi Książki w Guadalajarze i Hay Festival
• 2021: Gloria Steinem
• 2022: Adam Michnik

Współpraca międzynarodowa

• 1981: José López Portillo
• 1982: Enrique V. Iglesias
• 1983: Belisario Betancur
• 1984: Grupa z Contradory
• 1985: Raúl Alfonsín
• 1986: Uniwersytet w Salamance i Uniwersytet w Coimbrze
• 1987: Javier Pérez de Cuéllar
• 1988: Óscar Arias
• 1989: Jacques Delors i Michaił Gorbaczow
• 1990: Hans Dietrich Genscher
• 1991: UNHCR
• 1992: Nelson Mandela i Frederik Willem de Klerk
• 1993: UNPROFOR
• 1994: Jasir Arafat i Icchak Rabin
• 1995: Mario Soares
• 1996: Helmut Kohl
• 1997: rząd Gwatemali i Gwatemalska Jedność Narodowo-Rewolucyjna
• 1998: Fatiha Boudiaf, Olayinka Koso-Thomas, Graça Machel, Rigoberta Menchú, Fatana Ishaq Gailani, Emma Bonino i Somaly Mam
• 1999: Pedro Duque, John Glenn, Chiaki Mukai i Walerij Polakow
• 2000: Fernando Henrique Cardoso
• 2001: Międzynarodowa Stacja Kosmiczna
• 2002: Komitet Naukowy Badań Antarktycznych
• 2003: Luiz Inácio Lula da Silva
• 2004: program Erasmus
• 2005: Simone Veil
• 2006: Bill & Melinda Gates Foundation
• 2007: Al Gore
• 2008: Ifakara Health Research and Development Centre, Malaria Research and Training Centre, Kintampo Health Research Centre i Centro de Investigação em Saúde de Manhiça
• 2009: Światowa Organizacja Zdrowia
• 2010: The Transplantation Society i Organización Nacional de Transplantes
• 2011: Bill Drayton
• 2012: Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca
• 2013: Towarzystwo Maxa Plancka
• 2014: Fundacja Fulbrighta
• 2015: Wikipedia
• 2016: Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu i paryskie porozumienie
• 2017: Hispanic Society of America
• 2018: Amref Health Africa
• 2019: Salman Khan i Khan Academy
• 2020: GAVI (Globalny Sojusz na rzecz Szczepionek i Szczepień)
• 2021: Camfed
• 2022: Ellen MacArthur

Literatura

• 1981: José Hierro
• 1982: Miguel Delibes i Gonzalo Torrente Ballester
• 1983: Juan Rulfo
• 1984: Pablo García Baena
• 1985: Angel González
• 1986: Mario Vargas Llosa i Rafael Lapesa
• 1987: Camilo José Cela
• 1988: José Angel Valente i Carmen Martín Gaite
• 1989: Ricardo Gullón
• 1990: Arturo Uslar Pietri
• 1991: mieszkańcy Portoryko
• 1992: Francisco Morales Nieva
• 1993: Claudio Rodríguez
• 1994: Carlos Fuentes
• 1995: Carlos Bousoño
• 1996: Francisco Umbral
• 1997: Álvaro Mutis
• 1998: Francisco Ayala
• 1999: Günter Grass
• 2000: Augusto Monterroso
• 2001: Doris Lessing
• 2002: Arthur Miller
• 2003: Fatema Mernissi i Susan Sontag
• 2004: Claudio Magris
• 2005: Nélida Piñon
• 2006: Paul Auster
• 2007: Amos Oz
• 2008: Margaret Atwood
• 2009: Ismail Kadare
• 2010: Amin Maalouf
• 2011: Leonard Cohen
• 2012: Philip Roth
• 2013: Antonio Muñoz Molina
• 2014: John Banville
• 2015: Leonardo Padura
• 2016: Richard Ford
• 2017: Adam Zagajewski
• 2018: Fred Vargas
• 2019: Siri Hustvedt
• 2020: Anne Carson
• 2021: Emmanuel Carrère
• 2022: Juan Mayorga

Nauki społeczne

• 1981: Román Perpiñá
• 1982: Antonio Domínguez Ortiz
• 1983: Julio Caro Baroja
• 1984: Eduardo García de Enterría
• 1985: Ramón Carande Thovar
• 1986: José Luis Pinillos
• 1987: Juan José Linz
• 1988: Luis Díez del Corral i Luis Sánchez Agesta
• 1989: Enrique Fuentes Quintana
• 1990: Rodrigo Uría González
• 1991: Miguel Artola Gallego
• 1992: Juan Velarde Fuertes
• 1993: Silvio Zavala
• 1994: Aurelio Menéndez Menéndez
• 1995: Joaquim Veríssimio Serrão
• 1996: John Huxtable Elliott
• 1997: Martín de Riquer Morera
• 1998: Jacques Santer i Pierre Werner
• 1999: Raymond Carr
• 2000: Carlo Maria Martini
• 2001: Colegio de México i Juan Iglesias Santos
• 2002: Anthony Giddens
• 2003: Jürgen Habermas
• 2004: Paul Krugman
• 2005: Giovanni Sartori
• 2006: Mary Robinson
• 2007: Ralf Dahrendorf
• 2008: Tzvetan Todorov
• 2009: David Attenborough
• 2010: zespół archeologów pracujący przy Terakotowej Armii
• 2011: Howard Gardner
• 2012: Martha Nussbaum
• 2013: Saskia Sassen
• 2014: Joseph Pérez
• 2015: Esther Duflo
• 2016: Mary Beard
• 2017: Karen Armstrong
• 2018: Michael J. Sandel
• 2019: Alejandro Portes
• 2020: Dani Rodrik
• 2021: Amartya Sen
• 2022: Eduardo Matos Moctezuma

Sport

• 1987: Sebastian Coe
• 1988: Juan Antonio Samaranch
• 1989: Seve Ballesteros
• 1990: Sito Pons
• 1991: Siergiej Bubka
• 1992: Miguel Indurain
• 1993: Javier Sotomayor
• 1994: Martina Navrátilová
• 1995: Hassiba Boulmerka
• 1996: Carl Lewis
• 1997: hiszpańscy maratończycy
• 1998: Arantxa Sánchez Vicario
• 1999: Steffi Graf
• 2000: Lance Armstrong
• 2001: Manuel Estiarte
• 2002: Reprezentacja Brazylii w piłce nożnej
• 2003: Tour de France
• 2004: Hicham El Guerrouj
• 2005: Fernando Alonso
• 2006: Reprezentacja Hiszpanii w koszykówce mężczyzn
• 2007: Michael Schumacher
• 2008: Rafael Nadal
• 2009: Jelena Isinbajewa
• 2010: Reprezentacja Hiszpanii w piłce nożnej mężczyzn
• 2011: Haile Gebrselassie
• 2012: Iker Casillas, Xavi
• 2013: José María Olazábal
• 2014: Maraton Nowojorski
• 2015: Marc i Pau Gasol
• 2016: Javier Gómez
• 2017: Reprezentacja Nowej Zelandii w rugby union mężczyzn
• 2018: Krzysztof Wielicki i Reinhold Messner^[1]
• 2019: Lindsey Vonn
• 2020: Carlos Sainz
• 2021: Teresa Perales
• 2022: Olimpijska Fundacja Uchodźców i olimpijska reprezentacja uchodźców

Badania Naukowe i Technika

• 1981: Alberto Sols
• 1982: Manuel Ballester
• 1983: Luis Antonio Santaló
• 1984: Antonio García Bellido
• 1985: Emilio Rosenblueth i David Vázquez Martínez
• 1986: Antonio González González
• 1987: Pablo Rudomín i Jacinto Convit
• 1988: Manuel Cardona i Marcos Moshinsky
• 1989: Guido Münch
• 1990: Salvador Moncada i Santiago Grisolía
• 1991: Francisco Bolívar Zapata
• 1992: Federico García Moliner
• 1993: Amable Liñán
• 1994: Manuel Patarroyo
• 1995: Manuel Losada Villasante i kostarykański Narodowy Instytut Bioróżnorodności
• 1996: Valentín Fuster
• 1997: zespół badaczy Atapuerca
• 1998: Emilio Méndez Pérez i Pedro Miguel Etxenike Landiríbar
• 1999: Ricardo Miledi i Enrique Moreno González
• 2000: Luc Montagnier i Robert Gallo
• 2001: Craig Venter, John Sulston, Hamilton Othanel Smith, Francis Collins i Jean Weissenbach
• 2002: Robert E. Kahn, Vinton Cerf, Tim Berners-Lee i Lawrence Roberts
• 2003: Jane Goodall
• 2004: Judah Folkman, Tony Hunter, Joan Massagué Solé, Bert Vogelstein i Robert Weinberg
• 2005: António Damásio
• 2006: Juan Ignacio Cirac
• 2007: Ginés Morata Pérez i Peter Lawrence
• 2008: Sumio Iijima, Shūji Nakamura, Robert Langer, George M. Whitesides i Tobin Marks
• 2009: Martin Cooper i Ray Tomlinson
• 2010: David Julius, Linda Watkins i Baruch Minke.
• 2011: Joseph Altman, Arturo Álvarez-Buylla i Giacomo Rizzolatti
• 2012: Greg Winter i Richard Lerner
• 2013: François Englert, Peter Higgs i CERN
• 2014: Avelino Corma Canós, Mark E. Davis i Galen D. Stucky
• 2015: Emmanuelle Charpentier i Jennifer Doudna
• 2016: Hugh Herr
• 2017: Rainer Weiss, Kip Thorne, Barry Barish i naukowcy współpracujący przy eksperymencie LIGO
• 2018: Svante Pääbo
• 2019: Joanne Chory i Sandra Myrna Díaz
• 2020: Yves Meyer, Ingrid Daubechies, Terence Tao i Emmanuel Candès
• 2021: Katalin Karikó, Drew Weissman, Philip Felgner, Uğur Şahin, Özlem Türeci, Derrick Rossi i Sarah Gilbert
• 2022: Geoffrey Hinton, Yann LeCun, Yoshua Bengio i Demis Hassabis

Zgoda między Narodami

• 1986: Wikariat Solidarności
• 1987: Villa El Salvador
• 1988: Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów i World Wildlife Fund
• 1989: Stephen Hawking
• 1990: społeczności sefardyjskie
• 1991: Medicus Mundi International i Lekarze bez Granic
• 1992: Amerykańska Fundacja do Badań nad AIDS (amFAR)
• 1993: Stowarzyszenie na rzecz pokoju w Kraju Basków
• 1994: Save the Children, National Movement of Street Children i Messengers of Peace
• 1995: J.W. Husajn I, król Jordanii
• 1996: Adolfo Suárez
• 1997: Yehudi Menuhin i Mstisław Rostropowicz
• 1998: Nicolás Castellanos, Vicente Ferrer, Joaquín Sanz Gadea i Muhammad Yunus
• 1999: Caritas Española
• 2000: Hiszpańska Akademia Królewska i Stowarzyszenie Akademii Języka Hiszpańskiego
• 2001: światowa sieć rezerwatów biosfery
• 2002: Daniel Barenboim i Edward Said
• 2003: J.K. Rowling
• 2004: Droga św. Jakuba
• 2005: Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo
• 2006: UNICEF
• 2007: Jad Waszem
• 2008: Íngrid Betancourt
• 2009: Berlin
• 2010: Manos Unidas
• 2011: Pięćdziesięciu z Fukushimy
• 2012: FESBAL
• 2013: ONCE
• 2014: Caddy Adzuba
• 2015: Zakon Szpitalny Świętego Jana Bożego
• 2016: SOS Wioski Dziecięce
• 2017: Unia Europejska
• 2018: Sylvia Earle
• 2019: Gdańsk^[2]
• 2020: pracownicy hiszpańskiej służby zdrowia walczący z pandemią COVID-19
• 2021: José Andrés i World Central Kitchen
• 2022: Shigeru Ban

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Informacje w jęz. polskim. fpa.es. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-23)]. (plik PDF)
• Listy lauratów na oficjalnej stronie nagród (ang.)