Nagroda Narodowa III Rzeszy

Odznaka Niemieckiej Nagrody Narodowej za Zasługi dla Sztuki i Nauki

Niemiecka Nagroda Narodowa za Zasługi dla Sztuki i Nauki (niem. Deutscher Nationalpreis für Kunst und Wissenschaft) – niemiecka nagroda pieniężna i odznaczenie przyznawane przez Adolfa Hitlera od 1937 do 1939.

Historia

Nagroda wraz z odznaczeniem (które trudno zaklasyfikować jako order, gdyż właściwie było odznaką symbolizującą posiadanie Nagrody Narodowej) zostały ustanowione 30 stycznia 1937 przez führera i kanclerza III Rzeszy Adolfa Hitlera, w czwartą rocznicę objęcia przezeń urzędu kanclerza. Ustawa miała następującą treść:

aby na przyszłość nie dopuścić do haniebnych zdarzeń, ustanawiam w dniu dzisiejszym Niemiecką Nagrodę Narodową za Zasługi dla Sztuki i Nauki. Nagroda w wysokości 100 000 reichsmarek będzie corocznie przyznawana trzem zasłużonym Niemcom. Niniejszym zabrania się Niemcom przyjmowania w przyszłości Nagrody Nobla.

Bezpośrednim powodem ustanowienia nagrody było przyznanie w 1936 Pokojowej Nagrody Nobla Carlowi von Ossietzky’emu – antynazistowskiemu pacyfiście, działaczowi i pisarzowi, którego prasa nazistowska określiła jako „jednego z najgorszych szkodników i deprawatorów narodu niemieckiego, skazanego przez Sąd Rzeszy na karę za zdradę stanu”, a nadanie mu nagrody Nobla jako „bezwstydny i bezczelny atak na narodowy socjalizm”.

Insygnium

Insygnium odznaczenia (niem. Ehrenzeichen des deutschen Nationalpreises für Kunst und Wissenschaft), zaprojektowane przez Müllera-Erfurta, to cyzelowana w kształcie brylantów srebrna gwiazda z czterema pękami dłuższych i czterema krótszych promieni. Pośrodku krótszych promieni znajdują się cztery złote orły heraldyczne III Rzeszy (w Polsce zwane gapami).

W medalionie środkowym awersu gwiazdy, w czerwonym polu widniał złoty profil antycznego greckiego wojownika hoplity, otoczony napisem (niem.) FÜR KUNST UND WISSENSCHAFT (Za Sztukę i Naukę) oraz kręgiem prawdziwych brylancików. Gwiazda (według niektórych źródeł) była początkowo noszona na szyi na wstędze w barwach narodowych Cesarstwa Niemieckiego i III Rzeszy, czerwonej z obustronnymi biało-czarnymi bordiurami, później na agrafie na lewej piersi, z szarfą typu tzw. Wielkiej Wstęgi ozdobioną rozetą i noszoną z prawego ramienia na lewy bok. Rewers gwiazdy był gładki, nieemaliowany.

Laureatami „Niemieckiej Nagrody Narodowej za Zasługi dla Sztuki i Nauki” byli: Ferdinand Porsche, Fritz Todt, Willy Messerschmitt, Wilhelm Filchner, August Bier, Ernst Heinkel, Alfred Rosenberg, Ferdinand Sauerbruch (spośród nich Sauerbruch i Filchner oraz Messerschmitt i Heinkel wspólnie) oraz Paul Ludwig Troost (zm. 1934; przed Albertem Speerem główny architekt Hitlera), który otrzymał ją pośmiertnie jako pierwszy z odznaczonych.

Do 1939 nagrodę otrzymało zaledwie dziewięć osób, co czyni ją jednym z najrzadziej przyznanych odznaczeń w III Rzeszy zaraz po Orderze Niemieckim. Po wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 zaprzestano przyznawania nagrody.

Narodowa Nagroda NRD

Narodowa Nagroda NRD

W ślady III Rzeszy poszła Niemiecka Republika Demokratyczna, ustanawiając w 1949 „Narodową Nagrodę NRD” (niem. Nationalpreis der DDR), posiadającą 3 klasy, wysoko dotowaną (w I klasie: nagroda 300 tys. marek wschodnich dla kolektywów, najwyżej 6 osób, i 60 tys. dla pojedynczych laureatów) i posiadającą medal z profilem Goethego jako oznakę. Nie jest on na ogół klasyfikowany jako order.

Bibliografia

  • Frank Bartel, Auszeichnungen der Deutschen Demokratischen Republik, Berlin 1979.
  • Jörg Nimmergut, Deutschland, Orden & Ehrenzeichen 1800–1945, München 1980.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

The Order of the White Eagle.png
Autor: Jakubkaja, Licencja: CC BY 3.0
Order Orła Białego – szkic
Nat-prz.jpg
Deutscher Nationalpreis für Kunst und Wissenschaft - höchste Friedensauszeichnung des nationalsozialistischen Deutschen Reiches. Er wurde 1937 durch Adolf Hitler gestiftet und sollte an die Stelle des Nobelpreises treten, den anzunehmen Hitler – als Reaktion auf die Verleihung des Friedensnobelpreises an Carl von Ossietzky 1936 – „für alle Zukunft Deutschen“ untersagte.
Reichsadler Deutsches Reich (1935–1945).svg
The Imperial Eagle or Emblem of the German Empire (German Reich, used 1935–1945), which features an eagle looking over its right shoulder, that is, looking to the left from the viewer's point of view. It is similar to the Parteiadler or Emblem of the Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP; known in English as the National Socialist German Workers' Party, or simply the Nazi Party), but the eagle of the latter is looking over its left shoulder, that is, looking to the right from the viewer's point of view.
Nationalpreis der DDR.jpg
Autor: Stefan Kühn, Licencja: CC0
Nationalpreis der DDR, DDR-Museum Pirna, Veröffentlicht mit Genehmigung der Museumsleitung