Nagroda Sacharowa

Nagroda im. Sacharowa za wolność myśli
Ilustracja
(c) Claude Truong-Ngoc / Wikimedia Commons - cc-by-sa-3.0

Wręczenie nagrody Malali Yousafzai w 2013 roku
Nagroda za

walka na rzecz prawa człowieka i wolności

Przyznawana przez

Parlament Europejski

Lokalizacja

 Unia Europejska
Strasburg, Francja

Pierwsze rozdanie

1988

Strona internetowa

Nagroda Sacharowa, pełna nazwa: Nagroda im. Sacharowa za wolność myśli – wyróżnienie przyznawane dla jednej lub kilku osobistości, lub też grupy osób szczególnie zasłużonych w walce na rzecz praw człowieka i wolności. Nagroda ustanowiona w grudniu 1988 przez Parlament Europejski i nazwana na cześć radzieckiego naukowca oraz działacza politycznego Andrieja Sacharowa.

Nagroda Sacharowa przyznawana jest zwykle w październiku. Nominacji może udzielić grupa polityczna lub przynajmniej 40 posłów Parlamentu Europejskiego. Komisja do Spraw Zagranicznych i Komisja Rozwoju poprzez głosowanie wybierają trzech finalistów z listy nominowanych, następnie Konferencja Przewodniczących PE wybiera laureata.

Podczas pierwszej edycji nagroda została przyznana Nelsonowi Mandeli i Anatolijowi Marczenko ex aequo. W 1990 nagrodę przyznano Aung San Suu Kyi, która nie mogła jej odebrać aż do 2013 roku, ponieważ przebywała w więzieniu w Birmie. W 2020 postanowiono odebrać jej to wyróżnienie m.in. „za wspieranie masakry ludności muzułmańskiej Rohindżów w Mijanmie”[1]. Nagrodę przyznaje się również organizacjom. Pierwszą z nich, która została uhonorowana była argentyńska Matki z Plaza de Mayo w 1992. Pięciu laureatów otrzymało później Pokojową Nagrodę Nobla – kolejno: Nelson Mandela, Aung San Suu Kyi, Malala Yousafzai, Denis Mukwege i Nadia Murad.

Laureaci

RokWyróżnionyKrajUwagi
1988Nelson Mandela-2008 (edit).jpgNelson Mandela[2] Południowa Afryka
Anatolij Marczenko[3] ZSRRnagroda przyznana pośmiertnie
1989Dubcek.jpgAlexander Dubček[4] Słowacja
1990Aung San Suu Kyi 2016.jpgAung San Suu Kyi[5] Mjanmawykluczona z grona laureatów we wrześniu 2020 r.[6]
1991Adem Demaçi[7] Kosowo
1992Madres de Plaza de Mayo (1).jpgMatki z Plaza de Mayo[8] Argentyna
1993dziennik Oslobođenje[9] Bośnia i Hercegowina
1994Taslima Nasrin (1874907985).jpgTaslima Nasrin[10] Bangladesz
1995Zana (cropped).jpgLeyla Zana[11] Turcja
1996Wei Jingsheng par Claude Truong-Ngoc novembre 2013.jpgWei Jingsheng[12] Chińska Republika Ludowa
1997Salima Ghezali par Claude Truong-Ngoc novembre 2013.jpgSalima Ghezali[13] Algieria
1998Ibrahim Rugova.jpgIbrahim Rugova[14] Kosowo
1999Xanana 2011.jpgXanana Gusmão[15] Timor Wschodni
2000¡Basta Ya![16] Hiszpania
2001Nurit Peled-Elhanan.jpgNurit Peled[17] Izrael
Izzat Ghazzawi[18] Palestyna
Zacarias Kamvenho par Claude Truong-Ngoc novembre 2013.jpgZacarias Kamwenho[19] Angola
2002Oswaldo Payá[20] Kuba
2003Flag of the United Nations.svgOrganizacja Narodów Zjednoczonych[21]
Kofi Annan 2012 (cropped).jpgKofi Annan[21] Ghana
2004Białoruskie Stowarzyszenie Dziennikarzy[22] Białoruś
2005Damas de Blanco demonstration in Havana, Cuba.jpgKobiety w Bieli[23] Kuba
Reporters Without Borders.pngReporterzy bez Granic[24]
Hauwa Ibrahim human rights lawyer.jpgHauwa Ibrahim[25] Nigeria
2006Alaksandar Milinkevich.jpgAlaksandr Milinkiewicz[26] Białoruś
2007Salih Mahmoud Mohamed Osman par Claude Truong-Ngoc novembre 2013.jpgSalih Mahmoud Osman[27] Sudan
2008Hu Jia China Humanright activist.jpegHu Jia[28] Chińska Republika Ludowa
2009Stowarzyszenie Memoriał[29] Rosja
2010Guillermo Fariñas 2014.jpgGuillermo Fariñas[30] Kuba
2011Mohamed Bouazizi[31] Tunezjanagroda przyznana pośmiertnie
Asmaa Mahfouz.jpgAsma Mahfuz[32] Egipt
Ahmed al-Senussi.jpgAhmad as-Sanusi[33] Libia
Razan Zaitouneh.jpgRazan Zajtuna[34] Syria
Ali Ferzat.jpgAli Farzat[35] Syria
2012Jafar Panahi, Cines del Sur 2007-1 (cropped).jpgDżafar Panahi[36] Iran
Sakharov Prize 2012 representatives visit the Group (8266873004).jpgNasrin Sotude[37] Iran
2013Malala Yousafzai par Claude Truong-Ngoc novembre 2013 02.jpgMalala Yousafzai[38] Pakistan
2014Denis Mukwege par Claude Truong-Ngoc novembre 2014.jpgDenis Mukwege[39] Demokratyczna Republika Konga
2015Raif Badawi cropped.jpgRaif Badawi[40] Arabia Saudyjska
2016Nadia Murad 2017 (cropped).jpgNadia Murad[41] Irak
Lamija Adschi Baschar.jpegLamiya Aji Bashar[41] Irak
2017opozycja demokratyczna w Wenezueli[42] Wenezuela
2018Oleg Sentsov, Ukrainian political prisoner in Russia, 2015.JPGOłeh Sencow[43] Ukraina
2019Professor Ilham Tohti.jpgIlham Tohti[44] Chińska Republika Ludowa
2020Лягатып Каардынацыйнае рады па забесьпячэньні трансфэру ўлады.svgDemokratyczna opozycja na Białorusi[45] BiałoruśJako reprezentanta opozycji wskazano Radę Koordynacyjną ds. Przekazania Władzy na Białorusi[46].
2021Alexey Navalny (cropped) 1.jpgAleksiej Nawalny[47] Rosja
2022Flag of Ukraine.svgNaród ukraiński[48] Ukraina

Przypisy

  1. ↑ Aung San Suu Kyi suspended from the Sakharov Prize Community | News | European Parliament, www.europarl.europa.eu, 9 października 2020 [dostęp 2021-10-23] (ang.).
  2. ↑ First Sakharov Prize Laureate Nelson Mandela 1918 - 2013, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  3. ↑ Anatoli Marchenko, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-04] (ang.).
  4. ↑ Alexander Dubcek, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-25] (ang.).
  5. ↑ Aung San Suu Kyi, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  6. ↑ Aung San Suu Kyi wykluczona spośród laureatów nagrody Sacharowa, RMF24, 10 września 2020 [dostęp 2020-09-10] (pol.).
  7. ↑ Adem Demaçi, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-07-26] (ang.).
  8. ↑ Las Madres de Plaza de Mayo, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  9. ↑ Oslobodjenje, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  10. ↑ Taslima Nasrin, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-21] (ang.).
  11. ↑ Leyla Zana, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-07] (ang.).
  12. ↑ Wei Jingsheng, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-04] (ang.).
  13. ↑ Salima Ghezali, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-31] (ang.).
  14. ↑ Ibrahim Rugova, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  15. ↑ José Alexandre „Xanana” Gusmão, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-06] (ang.).
  16. ↑ ¡BASTA YA!, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  17. ↑ Nurit Peled-Elhanan, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-17] (ang.).
  18. ↑ Izzat Ghazzawi, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  19. ↑ Dom Zacarias Kamwenho, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  20. ↑ Oswaldo José Payá Sardiñas, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  21. ↑ a b UN Secretary General Kofi Annan and all the staff of the United Nations, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  22. ↑ The Belarusian Association of Journalists, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-29] (ang.).
  23. ↑ Ladies in White, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  24. ↑ Reporters without Borders, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  25. ↑ Hauwa Ibrahim, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  26. ↑ Aliaksandr Milinkevich, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  27. ↑ Salih Mahmoud Mohamed Osman, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  28. ↑ Hu Jia, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-23] (ang.).
  29. ↑ Memorial, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  30. ↑ Guillermo Fariñas, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-14] (ang.).
  31. ↑ Mohamed Bouazizi, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  32. ↑ Asmaa Mahfouz, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-03] (ang.).
  33. ↑ Ahmed El Zuber El Senussi, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  34. ↑ Razan Zaitouneh, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-28] (ang.).
  35. ↑ Ali Ferzat, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-16] (ang.).
  36. ↑ Jafar Panahi, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-28] (ang.).
  37. ↑ Nasrin Sotoudeh, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-28] (ang.).
  38. ↑ Malala Yousafzai receives 2013 Sakharov Prize for Freedom of Thought, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-01-13] (ang.).
  39. ↑ Denis Mukwege, Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  40. ↑ Parlament Europejski uhonorował blogera, który „ośmieszył islam”. tvn24.pl, 29-10-2015. [dostęp 2017-11-01]. (pol.).
  41. ↑ a b Aleksandra Gresz (AIP): Nagroda Sacharowa 2016 dla Nadii Murady Basee Tahy i Lamii Aji Baszar - byłych niewolnic ISIS. polskatimes.pl, 27 października 2016. [dostęp 2016-10-27].
  42. ↑ Wenezuelska opozycja z Nagrodą Sacharowa (www.tvn24.pl), TVN24, 26 października 2017 [dostęp 2017-10-26] (pol.).
  43. ↑ Nagroda imienia Sacharowa. W tym roku odznaczono ukraińskiego reżysera Ołeha Sencowa, Gazeta.pl, 25 października 2018 [dostęp 2018-10-25] (pol.).
  44. ↑ Ilham Tohti laureatem Nagrody Sacharowa, wyborcza.pl, 24 października 2019 [dostęp 2019-11-15] (pol.).
  45. ↑ Białoruska opozycja z Nagrodą im. Sacharowa. Wyróżnienie za „obronę wolności myśli”, Wprost, 22 października 2020 [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  46. ↑ Demokratyczna opozycja na Białorusi - 2020, Białoruś, Parlament Europejski [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  47. ↑ Alexej Nawalny bekommt Menschenrechtspreis der EU, Der Spiegel, 20 października 2021, ISSN 2195-1349 [dostęp 2021-10-20] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-20] (niem.).
  48. ↑ Wyróżnienie dla narodu ukraińskiego. Przyznano ważną nagrodę, wydarzenia.interia.pl [dostęp 2022-10-19] (pol.).

Linki zewnętrzne

Laureaci Nagrody Sacharowa

Media użyte na tej stronie

Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Flag of Syria.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Kofi Annan 2012 (cropped).jpg
Joint Special Envoy Kofi Annan spoke with the media at the United Nations Office at Geneva following the June 30, 2012 Meeting of the Action Group for Syria.
Jafar Panahi, Cines del Sur 2007-1 (cropped).jpg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 2.0
جعفر بناهي، صانع أفلام إيراني وعضو لجنة تحكيم الطبعة الأولى من سينيس دل سور (2007).
Hu Jia China Humanright activist.jpeg
Hu Jia (China Humanright activist, Sakharov Prize for Freedom of Thought )
Remise du Prix Sakharov à Malala Yousafzai Strasbourg 20 novembre 2013 02.jpg
(c) Claude Truong-Ngoc / Wikimedia Commons - cc-by-sa-3.0
Remise du Prix Sakharov à Malala Yousafzai Strasbourg 20 novembre 2013
Ahmed al-Senussi.jpg
Ahmed Zubair es-Senussi (in the middle), member of the Libyan Transitional Council, meet the people at Benghazi.
Malala Yousafzai par Claude Truong-Ngoc novembre 2013 02.jpg
(c) Claude Truong-Ngoc / Wikimedia Commons - cc-by-sa-3.0
Photo de famille lors de la remise du 25e prix Sakharov à à Malala Yousafzai Strasbourg 20 novembre 2013
Wei Jingsheng par Claude Truong-Ngoc novembre 2013.jpg
Autor: Photo Claude TRUONG-NGOC, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wei Jingsheng au Parlement européen de Strasbourg le 20 novembre 2013 à l’occasion du 25me anniversaire du Prix Sakharov.
Taslima Nasrin (1874907985).jpg
Autor: Eslite Reader, Licencja: CC BY 2.0
Sophie Chiang & Taslima Nasrin
Alexey Navalny (cropped) 1.jpg
Autor: Mitya Aleshkovskiy, Licencja: CC BY-SA 4.0
Алексей Навальный на одном из митингов в Москве
Raif Badawi cropped.jpg
Autor: Ensaf Haidar, Licencja: CC BY-SA 3.0
رائف بدوي، كاتب وناشط سعودي.
Zacarias Kamvenho par Claude Truong-Ngoc novembre 2013.jpg
(c) Claude Truong-Ngoc / Wikimedia Commons - cc-by-sa-3.0
Zacarias Kamvenho au Parlement européen de Strasbourg le 20 novembre 2013 à l’occasion du 25me anniversaire du Prix Sakharov.
Denis Mukwege par Claude Truong-Ngoc novembre 2014.jpg
(c) Claude Truong-Ngoc / Wikimedia Commons - cc-by-sa-3.0
Denis Mukwege, born March 1, 1955 in South Kivu (Belgian Congo) 1, is a Congolese gynecologist and human rights activist. Sakharov Prize 2014
Nelson Mandela-2008 (edit).jpg
(c) South Africa The Good News / www.sagoodnews.co.za, CC BY 2.0
Nelson Mandela in Johannesburg, Gauteng, on 13 May 2008.
Flag of the Democratic Republic of the Congo.svg
The national flag of the Democratic Republic of the Congo. Created according to the 2006 constitution : Son emblème est le drapeau bleu ciel, orné d’une étoile jaune dans le coin supérieur gauche et traversé en biais d’une bande rouge finement encadrée de jaune. (Its symbol is a sky blue flag, decorated with a yellow star in the upper left corner and crossed in the diagonal by a red strip with thin yellow borders) It seems to be identical, except for a lighter field hue, to the 1966–1971 flag.
Sakharov Prize 2012 representatives visit the Group (8266873004).jpg
Autor: greensefa, Licencja: CC BY 2.0

Representataives of Nasrin Sotoudeh and Jafar Panahi met with the Greens/EFA group Tuesday before receiving the "Sakharov Prize for Freedom of Thought"
شيرين عبادي تمثّل المحامية الإيرانية المعتقلة نسرين ستوده في حفل حصولها على جائزة سخاروف لحرية الفكر عام 2012

Find out more about Iranian lawyer and human rights advocate Nasrin Sotoudeh and Iranian film director, screenwriter and film editor Jafar Panahi here

www.greens-efa.eu/sakharov-prize-2012-8160.html

The prize winners were represented by Iranian Human Rights activists Ms Shirin Ebadi and Mr Karim Lahidji, and daughter of Jafar Panahi , Ms Solmaz Panahi.
Hauwa Ibrahim human rights lawyer.jpg
Autor: Bundesministerium für Europa, Integration und Äußeres, Licencja: CC BY 2.0
Vienna+25- Building Trust – Making Human Rights a Reality for All

(C) photonews.at/Anna Rauchenberger - Wien 22.05.2018 - Außenministerin Karin Kneissl lud heute gemeinsam mit dem Hochkommissar für Menschenrechte der Vereinten Nationen zur zweitägigen Konferenz „Vienna+25: Building Trust – Making Human Rights a Reality for All“ in das Wiener Rathaus. Im Rahmen der hochrangig besetzten Veranstaltung wurde über globale Entwicklungen wie Digitalisierung, demographische Veränderungen, Urbanisierung und Klimawandel sowie deren

Auswirkungen auf die Menschenrechte diskutiert. PHOTO: Hauwa Ibrahim – Human rights lawyer, Nigeria
Ali Ferzat.jpg
Autor: MichaelNetzer, Licencja: CC BY-SA 3.0
Portrait of Syrian cartoonist Ali Ferzat from Michael Netzer's Portraits of the Creators Sketchbook.
Aung San Suu Kyi 2016.jpg
Autor: Foreign and Commonwealth Office, Licencja: CC BY 2.0
Aung San Suu Kyi in London, 12 September 2016.
Madres de Plaza de Mayo (1).jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.0
وشاح الأمهات الأبيض مرسومًا على أرضية ميدان مايو، بوينس آيرس.
Lamija Adschi Baschar.jpeg
Autor: Dudás Szabolcs, Licencja: CC BY 2.0
Yazidi Human rights activist
Nurit Peled-Elhanan.jpg
Autor: EPP-ED Group, Licencja: CC-BY-SA-3.0
نوريت بيليد-إلحنان
Xanana 2011.jpg
Autor: Antonio Cruz/ABr, Licencja: CC BY 3.0
Xanana Gusmão, em visita ao Brasil, recebido pela presidenta Dilma Rousseff
Professor Ilham Tohti.jpg
Professor Ilham Tohti
Reporters Without Borders.png
The Reporters Without Borders logo.
Zana (cropped).jpg
Autor: jan kurdistani, Licencja: CC BY-SA 2.0
ليلى زانا (من مواليد 3 مايو 1961) هي سياسية كردية تتحدث الكردية بعد أن أدت اليمين كعضو في البرلمان التركي، وسُجنت في تركيا بسبب قضيتها الكردية وجهودها السياسية. إنه رمز للمقاومة السلمية للأكراد في تركيا. في عام 1995، منح البرلمان الأوروبي ليلى جائزة سخاروف، لكن لم تحصل على الجائزة حتى عام 2004 بسبب سجنها.
Salih Mahmoud Mohamed Osman par Claude Truong-Ngoc novembre 2013.jpg
Autor: Photo Claude TRUONG-NGOC, Licencja: CC BY-SA 3.0
Salih Mahmoud Mohamed Osman au Parlement européen de Strasbourg le 20 novembre 2013 à l’occasion du 25me anniversaire du Prix Sakharov.
Damas de Blanco demonstration in Havana, Cuba.jpg
Autor: Hvd69, Licencja: CC BY-SA 3.0
Members of Cuban human rights group "Damas de Blanco" at their weekly demonstration following Sunday mass at Santa Rita church in Havana.
Salima Ghezali par Claude Truong-Ngoc novembre 2013.jpg
Autor: Photo Claude TRUONG-NGOC, Licencja: CC BY-SA 3.0
Salima Ghezali au Parlement européen de Strasbourg le 20 novembre 2013 à l’occasion du 25me anniversaire du Prix Sakharov.
Guillermo Fariñas 2014.jpg
Autor: Hvd69, Licencja: CC BY-SA 3.0
Guillermo Fariñas, March 2014 in Havana
Razan Zaitouneh.jpg
Razan Zaitouneh, Syrian human rights lawyer.