Nagroda Turinga

Nagroda Turinga

Nagroda za	osiągnięcia w dziedzinie informatyki
Przyznawana przez	Association for Computing Machinery
Lokalizacja	Stany Zjednoczone
Pierwsze rozdanie	1966
Strona internetowa

Nagroda Turinga – nagroda przyznawana corocznie od 1966 za wybitne osiągnięcia w dziedzinie informatyki przez Association for Computing Machinery (ACM)^[1].

Nazwa nagrody została ustanowiona dla uczczenia brytyjskiego współtwórcy informatyki, matematyka Alana Turinga^[1]. Na czele komisji przyznającej wyróżnienie zasiada Michael Jordan z ACM, a w jej skład wchodzą m.in. przedstawiciele uczelni technicznych i przedsiębiorstw informatycznych^[2].

Początkowo wyróżnieniu towarzyszyła nagroda pieniężna w wysokości 25 000 USD fundowana przez ACM. 3 grudnia 2002, dzięki wsparciu przedsiębiorstwa Intel, nagroda ta wzrosła do 100 000 USD^[3]. 26 lipca 2007 przedsiębiorstwo Google dołączyło do Intela zwiększając nagrodę do 250 000 USD^[4]. 13 listopada 2014 poinformowano, że nagroda wzrasta do 1 000 000 USD^[5] i jest fundowana wyłącznie przez Google^[6].

Nagroda Turinga bywa określana mianem „informatycznej nagrody Nobla”^[1].

Wyróżnieni

Rok	Wyróżnieni	Uzasadnienie	Źródła
1966	Alan Perlis	Za wpływ na rozwój zaawansowanych technik programowania i budowy kompilatorów.	[7]
1967	Maurice V. Wilkes	Profesor Wilkes jest znany jako projektant i wykonawca pierwszego komputera wykorzystującego program przechowywany w pamięci wewnętrznej. Zbudowany w 1949 roku EDSAC używał pamięci rtęciowej. Znany jest również jako współautor książki Preparation of Programs for Electronic Digital Computers z 1951 roku, w której razem z Davidem Johnem Wheelerem i Stanleyem Gillem wprowadzili koncepcję biblioteki programistycznej.	[8]
1968	Richard Hamming	Za pracę nad metodami numerycznymi, automatycznymi systemami kodowania oraz kodami wykrywającymi i korygującymi błędy.	[9]
1969	Marvin Minsky	Za pracę nad sztuczną inteligencją.	[10]
1970	James H. Wilkinson	Za badania w dziedzinie analizy numerycznej w celu ułatwienia stosowania komputerów cyfrowych wysokiej prędkości, otrzymał specjalny dowód uznania za pracę w obliczaniu algebry liniowej i wstecznej analizie błędów.	[11]
1971	John McCarthy	Wykład dr. McCarthy’ego „Obecny stan badań nad sztuczną inteligencją” jest tematem, który pokrywa obszar, w którym osiągnął poważne uznanie za swoją pracę.	[12]
1972	Edsger Dijkstra	Edsger Dijkstra był główną osobą wnoszącą wkład w późnych latach 50. XX w. w rozwój Algolu, wysoko poziomowego języka programowania, który stał się przykładem przejrzystości i matematycznej dokładności. Jest jednym z głównych przedstawicieli sztuki języków programowania i nauki z nimi związanej w ogóle, a także ogromnie przyczynił się do naszego rozumienia ich budowy, opisu i realizacji. Piętnaście lat jego publikacji rozciąga się od artykułów teoretycznych na temat teorii grafów, do podstawowych podręczników, wyjaśniających tekstów i filozoficznych rozważań w dziedzinie języków programowania.	[13]
1973	Charles W. Bachman	Za wybitny wkład w technologię baz danych.	[14]
1974	Donald E. Knuth	Za poważny wkład w analizę algorytmów i projektowanie języków programowania i szczególnie za wkład w Sztukę programowania poprzez znaną serię książek pod tym samym tytułem.	[15]
1975	Allen Newell Herbert Simon	We wspólnych naukowych staraniach, rozciągających się przez 20 lat, początkowo we współpracy z J. C. Shawem i RAND Corporation, później wraz z licznymi kolegami z wydziału i studentami Carnegie Mellon University w Pittsburghu, wnieśli fundamentalny wkład w badania nad sztuczną inteligencją, psychologią ludzkiego poznania i procesem ewidencji.	[16][17]
1976	Michael O. Rabin Dana S. Scott	Za wspólnie napisaną pracę Finite Automata and Their Decision Problem, która wprowadziła ideę niedeterministycznego automatu skończonego dowodzącą, iż jest ogromnie wartościowym pojęciem. Ich książka jest nieprzerwaną inspiracją dla późniejszych prac w tej dziedzinie.	[18][19]
1977	John Backus	Za dogłębny, wpływowy i trwały wkład w projekt praktycznych metod wysoko poziomowego programowania, w znacznej mierze poprzez pracę nad Fortranem i za płodne publikacje na temat formalistycznych procedur dla dokumentacji języków programowania.	[20]
1978	Robert W. Floyd	Za istotny wpływ na metodologię tworzenia wydajnych i niezawodnych oprogramowań. Za pomoc w ufundowaniu badań nad istotnymi dziedzinami informatyki: teorii parsowania, semantykę języków programowania, automatyczną weryfikację formalną, automatyczną syntezę programów, i analizę algorytmów.	[21]
1979	Kenneth E. Iverson	Za pionierski wysiłek w językach programowania i matematyczny zapis z którego wynikł język programowania obecnie znany jako APL, za jego wkład w realizację systemów interaktywnych, edukacyjne wykorzystanie APL i w teorię i praktykę języków programowania.	[22]
1980	C. Antony R. Hoare	Za istotny wkład w określenie i projekt języków programowania.	[23]
1981	Edgar F. Codd	Za zasadniczy i trwały wkład w teorię i praktykę systemu zarządzania bazą danych a zwłaszcza w model baz danych oparty na postulatach relacyjności.	[24]
1982	Stephen A. Cook	Za postęp w zrozumieniu teorii złożoności obliczeniowej w sposób znaczący i dogłębny.	[25]
1983	Dennis Ritchie Ken Thompson	Za ogólny rozwój teorii systemów operacyjnych, a szczególnie za napisanie systemu operacyjnego Unix.	[26][27]
1984	Niklaus Wirth	Za rozwinięcie szeregu nowatorskich języków programowania Euler, Algol W, Pascal i Modula. Pascal stał się językiem ważnym z punktu widzenia edukacji, a także podstawą do dalszych badań nad językami, systemami i architekturami komputerowymi.	[28]
1985	Richard M. Karp	Za trwały wkład w teorię algorytmów, włącznie z rozwojem wydajnych algorytmów dla problemu przepływu w sieciach oraz innych problemów optymalizacji kombinatorycznej, identyfikację wielomianowego czasu wykonania z intuicyjnym pojęciem algorytmicznej wydajności i to, co najbardziej znaczące, wkład w teorię NP-zupełności. Karp wprowadził nową metodologię dowodzenia NP-zupełności problemów, co pozwoliło zidentyfikować wiele zagadnień teoretycznych jako trudne obliczeniowo.	[29]
1986	John Hopcroft Robert Tarjan	Za fundamentalny wkład w projektowanie i analizę algorytmów i struktur danych.	[30][31]
1987	John Cocke	Za znaczący wkład w teorię i projektowanie kompilatorów, w architekturę dużych systemów i w rozwój architektury RISC; za wynalezienie i usystematyzowanie podstawowych przekształceń optymalizacyjnych używanych obecnie w kompilatorach: redukcję siły operatorów (ang. reduction of operator strength), eliminację wspólnych podwyrażeń (ang. elimination of common subexpressions), alokację rejestrów (ang. register allocation), propagację stałych (ang. constant propagation) i eliminację nieużytecznego kodu (ang. dead code elimination).	[32]
1988	Ivan Sutherland	Za pionierski i wizjonerski wkład w grafikę komputerową, którego początkiem był Sketchpad i jego dalszą kontynuację.	[33]
1989	William Kahan	Za istotny wkład w analizę numeryczną. Czołowy ekspert od obliczania liczb zmiennoprzecinkowych. Kahan oddał się sprawie „zrobienia bezpiecznego świata dla obliczeń liczbowych”.	[34]
1990	Fernando J. Corbató	Za pionierską pracę w uporządkowaniu pomysłów i kierowanie rozwojem systemów komputerowych na dużą skalę, ogólnego przeznaczenia z podziałem czasu i zasobów, CTSS i Multics.	[35]
1991	Robin Milner	Za trzy odmienne i skończone dokonania: 1) LCT, mechanizacja „Logiki funkcji obliczeniowych” Scotta, prawdopodobnie pierwszym opartym na teorii, a zarazem praktycznym narzędziem dla automatycznego dowodzenia twierdzeń; 2) ML pierwszy język uwzględniający wielokształtny typ wnioskowania, razem z mechanizmem typowania dynamicznego wyjątków; 3) CCS, ogólna teoria współbieżności. Dodatkowo, sformułował i mocno zaawansował pełną abstrakcję, naukę o związkach zachodzących pomiędzy semantyką operacyjną a znaczeniową.	[36]
1992	Butler W. Lampson	Za wkład w rozwój rozprowadzanych osobistych środowisk komputerowych i technologii ich wykonania: stacji roboczej, sieci komputerowej, systemu operacyjnego, oprogramowania, monitora, bezpieczeństwa teleinformatycznego i procesora tekstu.	[37]
1993	Juris Hartmanis Richard E. Stearns	W dowód uznania za przełomową pracę, która ustaliła fundamenty pod dziedzinę teorii złożoności obliczeniowej.	[38][39]
1994	Edward Feigenbaum Raj Reddy	Za pionierskie projekty i konstrukcje wielkoskalowych systemów sztucznej inteligencji, pokazujące praktyczne znaczenie i potencjalny komercyjny wpływ technologii sztucznej inteligencji.	[40][41]
1995	Manuel Blum	W dowód uznania za wkład w rozwój teorii złożoności obliczeniowej oraz jej zastosowań w kryptografii i weryfikacji formalnej.	[42]
1996	Amir Pnueli	Za wprowadzenie logiki temporalnej do informatyki oraz znaczący wkład w weryfikację systemów i programów.	[43]
1997	Douglas Engelbart	Za inspirującą wizję przyszłości komputerów interaktywnych i wynalezienie kluczowych technologii pomocnych w realizacji tej wizji.	[44]
1998	James Gray	Za wkład w dziedzinie teorii baz danych, szczególnie w dziedzinie przetwarzania transakcyjnego.	[45]
1999	Frederick P. Brooks, Jr.	Za wkład w dziedzinie architektury komputerów, systemów operacyjnych i inżynierii oprogramowania.	[46]
2000	Andrew Chi-Chih Yao	Za wkład w rozwój teorii obliczeń, a w szczególności teorii generatorów liczb pseudolosowych, kryptologii i złożoności komunikacyjnej.	[47]
2001	Ole-Johan Dahl Kristen Nygaard	Za współtworzenie koncepcji obiektowych języków programowania i opracowania języka Simula.	[48][49]
2002	Leonard M. Adleman Ronald L. Rivest Adi Szamir	Za pomysłowy wkład w uczynienie kryptografii asymetrycznej użytecznej w praktyce.	[50][51][52]
2003	Alan Kay	Za pionierską pracę nad obiektowymi językami programowania jako lider zespołu tworzącego język Smalltalk i fundamentalny wkład w rozwój komputerów osobistych.	[53]
2004	Vinton G. Cerf Robert E. Kahn	Za pionierskie prace nad internetem, wliczając w to projekt i wykonanie podstawowych protokołów komunikacyjnych TCP/IP i za przewodnictwo w badaniach na Internetem.	[54][55]
2005	Peter Naur	Za wkład w definicję języka Algol 60, konstrukcję kompilatorów oraz sztukę i praktykę programowania.	[56]
2006	Frances E. Allen	Za wkład, który zasadniczo poprawił rozwiązywanie problemów w programach komputerowych, oraz przyspieszył użycie wysokowydajnych obliczeń.	[57]
2007	Edmund M. Clarke E. Allen Emerson Joseph Sifakis	Za wkład w rozwój Model Checking jako wysoko efektywnej technologii, szeroko stosowanej w budowie sprzętu komputerowego i oprogramowania.	[58][59][60]
2008	Barbara Liskov	Za wkład do praktycznych i teoretycznych podstaw języków programowania i projektowania systemów, zwłaszcza odnoszący się do abstrakcji danych, odporności na błędy i obliczenia rozproszone.	[61]
2009	Charles P. Thacker	Za pionierski projekt i realizację pierwszego współczesnego komputera osobistego – Alto.	[62]
2010	Leslie Valiant	Za przełomowy wkład w teorię obliczeń, w tym obliczeniową teorię uczenia się (PAC), złożoność obliczeniową, obliczenia algebraiczne, teorię obliczeń równoległych oraz rozproszonych.	[63]
2011	Judea Pearl	Za wkład w sztuczną inteligencję poprzez rozwój rachunku różniczkowego dla rozumowania probabilistycznego i przyczynowego.	[64]
2012	Shafi Goldwasser Silvio Micali	Za teoretyczne podwaliny kryptografii oraz za wprowadzenie nowych metod efektywnej weryfikacji dowodów matematycznych w teorii złożoności.	[65][66]
2013	Leslie Lamport	Za wkład w teorię i praktykę systemów rozproszonych i równoległych, w szczególności za wprowadzenie koncepcji przyczynowości i zegarów logicznych, bezpieczeństwa i żywotności oraz spójności sekwencyjnej.	[67]
2014	Michael Stonebraker	Za wkład w rozwój założeń i praktyk podstaw nowoczesnych baz danych.	[68]
2015	Whitfield Diffie Martin Hellman	Za wkład we współczesną kryptografię.	[69][70]
2016	Tim Berners-Lee	Za stworzenie World Wide Web, pierwszej przeglądarki internetowej oraz podstawowych protokołów i algorytmów internetowych.	[71]
2017	John L. Hennessy David Patterson	Za systematyczne, ilościowe podejście do projektowania i oceniania architektur komputerowych mające trwały wpływ na przemysł mikroprocesorowy.	[72]
2018	Yoshua Bengio Geoffrey Hinton Yann LeCun	Za przełomy konceptualne oraz inżynieryjne, które uczyniły głębokie sieci neuronowe krytycznym komponentem Informatyki.	[73]
2019	Edwin E. Catmull Patrick M. Hanrahan	Za zasadniczy wkład w grafikę komputerową 3D i za rewolucyjny wpływ na obrazy generowane komputerowo (ang. CGI computer-generated imagery) wykorzystywane w produkcji filmowej i innych zastosowaniach	[74]
2020	Alfred V. Aho Jeffrey Ullman	Za algorytmy i teorię leżącą u podstaw implementacji języka programowania oraz za syntezę tych i innych wyników w swoich książkach, które kształciły pokolenia informatyków.	[75]

Zobacz też

• nagrody informatyczne

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona nagrody (ang.)