Nagroda im. Jerzmanowskich
Nagroda Polskiej Akademii Umiejętności im. Erazma i Anny Jerzmanowskich pod patronatem Województwa Małopolskiego[1] – polska nagroda przyznawana za działalność artystyczną, naukową lub społeczną.
Historia
Nagroda była przyznawana w latach 1915–1938[2] na podstawie testamentu Erazma Jerzmanowskiego, który nakazał utworzyć po śmierci swojej i jego żony Fundację Nagród im. śp. Erazma i Anny małżonków Jerzmanowskich[3]. Majątek fundacji był szacowany na ponad milion koron, co równało się wartości 365 kg złota[4]. Działalnością fundacji miała kierować krakowska Akademia Umiejętności. Fundacja przyznawać miała nagrody katolikom narodowości polskiej, najlepiej urodzonym w granicach przedrozbiorowej Polski, którzy przez swoją działalność artystyczną, naukową lub społeczną przynieśli pożytek krajowi[3].
W początkowych latach i w okresie przedwojennym nagroda była nazywana przez prasę polską nagrodą Nobla[5]. Stanowiła równowartość 12 kg złota[2]. Po przyznaniu nagrody w 1928 roku, wskutek kryzysu finansowego i wyczerpania środków finansowych fundacji, na pewien czas zaprzestano jej wręczania. Kolejną nagrodę przyznano ze środków własnych Akademii w 1931 roku i odtąd postanowiono przyznawać ją co trzy lata[3].
Przyznawanie nagrody wznowiono w 2009 roku; jej wartość to 100 000 PLN[2] ze środków samorządu województwa małopolskiego[4].
Laureaci
Lata 1915–1938
- Adam Stefan Sapieha (1915)[5]
- Henryk Sienkiewicz (1916)[3]
- Antoni Osuchowski (1917)[3]
- Napoleon Cybulski (1918)[3]
- Ignacy Jan Paderewski (1919)[3]
- Oswald Balzer (1920)[3]
- Emil Godlewski (1921)[3]
- Józef Tretiak (1922)[3]
- Benedykt Dybowski (1923)[3]
- Stanisław Smolka (1924)[3]
- Tadeusz Browicz (1925)[3]
- Jan Kasprowicz (1926)[3]
- s. Samuela (1927)[3]
- Stanisław Zaremba (1928)[3]
- Władysław Abraham (1931)[3]
- Wacław Bliziński (1935)[3]
- Aleksander Brückner (1938)[3]
Od 2009
- Janina Ochojska-Okońska (2009)[1]
- Jerzy Nowosielski (2010)[1]
- Maciej Władysław Grabski (2011)[1]
- Adam Bielański (2012)[1]
- Andrzej Zoll (2013)[1]
- Jerzy Owsiak (2014)[2]
- Jerzy Limon (2015)[6]
- Adam Boniecki (2016)[7]
- Krzysztof Penderecki (2017)[1]
- Anna Dymna (2018)[8]
- Adolf Juzwenko (2019)[9]
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Nagroda Polskiej Akademii Umiejętności im. Erazma i Anny Jerzmanowskich pod patronatem Województwa Małopolskiego (pol.). W: PAUza Akademicka. Tygodnik Polskiej Akademii Umiejętności [on-line]. Joomla!. [dostęp 2014-05-03].
- ↑ a b c d Jerzy Owsiak otrzyma Nagrodę Jerzmanowskich za stworzenie WOŚP (pol.). W: Rynek Zdrowia [on-line]. Grupa PTWP SA, 2014-05-01. [dostęp 2014-05-03].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Arkadiusz St. Więch: Erazm Jerzmanowski – fundator polskiej Nagrody Nobla (pol.). Stowarzyszenie Miłośników Jarosławia, 2012-04-02. [dostęp 2014-05-03].
- ↑ a b Erazm Jerzmanowski – najwybitniejszy mieszkaniec Prokocimia (pol.). Serwis informacyjny osiedla Prokocim i Nowy Prokocim, 2012-08-05. [dostęp 2014-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-04)].
- ↑ a b Arkadiusz S. Więch: Erazm Jerzmanowski – „polski Nobel”, który oświetlił Amerykę (pol.). INTERIA.PL, 2014-03-30. [dostęp 2014-05-03].
- ↑ Prof. Jerzy Limon laureatem Nagrody Jerzmanowskich (pol.). W: TVP3 Kraków [on-line]. krakow.tvp.pl, 2015-05-04. [dostęp 2015-05-04].
- ↑ Ks. Adam Boniecki odebrał na Wawelu nagrodę PAU im. Jerzmanowskich (pol.). W: PAP [on-line]. PAPNaukawPolsce, 2016-05-10. [dostęp 2015-05-10].
- ↑ Marcin Banasik: Kraków. Nagroda im. Jerzmanowskich dla Anny Dymnej (pol.). Gazeta Krakowska, 2018-05-24. [dostęp 2018-06-19].
- ↑ Historyk Adolf Juzwenko otrzymał Nagrodę PAU im. Jerzmanowskich, Nauka w Polsce [dostęp 2019-05-21] (pol.).