Naja

	Naja
	Laurenti, 1768
	; Przedstawiciel rodzaju – kobra środkowoazjatycka (N. oxiana)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Rząd	łuskonośne
Podrząd	węże
Infrarząd	Alethinophidia
Nadrodzina	Elapoidea
Rodzina	zdradnicowate
Rodzaj	Naja
	Typ nomenklatoryczny
	Naja lutescens Laurenti, 1768 (= Coluber naja Linnaeus, 1758)
Synonimy
	Aspis Wagler, 1830; Uraeus Wagler, 1830; Tomyris Eichwald, 1831; Boulengerina Dollo, 1885; Limnonaja K.P. Schmidt, 1923; Palaeonaja Hoffstetter, 1939; Paranaja Loveridge, 1944; Afronaja Wallach, Wüster & Broadley, 2009;
	Aspis Wagler, 1830; Uraeus Wagler, 1830; Tomyris Eichwald, 1831; Boulengerina Dollo, 1885; Limnonaja K.P. Schmidt, 1923; Palaeonaja Hoffstetter, 1939; Paranaja Loveridge, 1944; Afronaja Wallach, Wüster & Broadley, 2009;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście

Naja – rodzaj jadowitego węża z rodziny zdradnicowatych (Elapidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryka (Egipt, Libia, Tunezja, Algieria, Maroko, Sahara Zachodnia, Mauretania, Senegal, Gambia, Gwinea Bissau, Gwinea, Sierra Leone, Liberia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Mali, Burkina Faso, Ghana, Togo, Benin, Niger, Nigeria, Kamerun, Czad, Sudan, Erytrea, Dżibuti, Somalia, Etiopia, Sudan Południowy, Republika Środkowoafrykańska, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Gwinea Równikowa, Gabon, Kongo, Demokratyczna Republika Konga, Rwanda, Burundi, Uganda, Kenia, Tanzania, Malawi, Zambia, Angola, Namibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambik, Eswatini i Południowa Afryka) oraz Azji (Oman, Jemen, Arabia Saudyjska, Iran, Turkmenistan, Uzbekistan, Afganistan, Pakistan, Chiny, Indie, Sri Lanka, Bangladesz, Nepal, Bhutan, Mjanma, Laos, Wietnam, Kambodża, Tajlandia, Malezja, Singapur, Filipiny, Brunei i Indonezja)^[10]^[11].

Systematyka

Etymologia

Naja: syng. naya „kobra”, od nazwy nāga oznaczająca w sanskrycie węża^[12]^[9].
Aspis: gr. ασπις aspis „żmija”^[13]. Gatunek typowy: Coluber naja Linnaeus, 1758.
Uraeus: gr. ουραιος ouraios „ogonowy”, od ουρα oura „ogon”^[14]. Gatunek typowy: Coluber haje Linnaeus, 1758.
Tomyris: gr. τομος tomos „ostry, tnący”, od τεμνω temnō „ciąć”^[15]; ουρα oura „ogon”^[14]. Gatunek typowy: Tomyris oxiana Eichwald, 1831.
Boulengerina: George Albert Boulenger (1858–1937), brytyjski zoolog belgijskiego pochodzenia^[5]. Gatunek typowy: Boulengerina stormsi Dollo, 1886 (= Naja annulata Buchholz & Peters, 1877).
Limnonaja: gr. λιμνη limnē „bagno”^[16]; syng. naya „kobra”, od nazwy nāga oznaczająca w sanskrycie węża. Gatunek typowy: Boulengerina christyi Boulenger, 1904.
Palaeonaja: gr. παλαιος palaios „starożytny”^[17]; rodzaj Naja Laurenti, 1768. Gatunek typowy: †Palaeonaja romani Hoffstetter, 1939.
Paranaja: gr. παρα para „blisko, obok”^[18]; rodzaj Naja Laurenti, 1768. Gatunek typowy: Naia anomala Sternfeld, 1917^[a].
Afronaja: łac. Afer, Afra „afrykański”, od Africa „Afryka”; syng. naya „kobra”, od nazwy nāga oznaczająca w sanskrycie węża^[9]. Gatunek typowy: Naja nigricollis Reinhardt, 1843.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[10]:

Naja anchietae
Naja annulata – kobra wodna^[19]
Naja annulifera
Naja arabica
Naja ashei
Naja atra – kobra pospolita
Naja christyi
Naja guineensis
Naja haje – kobra egipska^[19]
Naja kaouthia – kobra nepalska^[19]
Naja katiensis
Naja mandalayensis
Naja melanoleuca – kobra czarnobiała
Naja mossambica
Naja multifasciata
Naja naja – kobra indyjska^[20]
Naja nana
Naja nigricincta
Naja nigricollis – kobra czarnoszyja^[19]
Naja nivea – kobra przylądkowa^[19]
Naja nubiae
Naja oxiana – kobra środkowoazjatycka
Naja pallida
Naja peroescobari
Naja philippinensis
Naja sagittifera
Naja samarensis
Naja savannula
Naja senegalensis
Naja siamensis – kobra syjamska
Naja sputatrix
Naja subfulva
Naja sumatrana

Uwagi

↑ Podgatunek N. multifasciata.

Przypisy

↑ Naja, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ J.N. Laurenti: Specimen medicum, exhibens synopsin reptilium emendatam cum experimentis circa venena et antidota reptilium austracorum, quod authoritate et consensu. Viennae: Joan. Thomae, 1768, s. 90. (łac.).
↑ ^a ^b J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 173. (niem.).
↑ K.E. von Eichwald: Zoologia specialis quam expositus animalibus tum vivis: tum fossilibus potissimum Rossiae in universum et Poloniae in species. Cz. 3. Vilnae: Josephi Zawadzki, 1831, s. 171. (łac.).
↑ ^a ^b L. Dollo. Notice sur les reptiles et batraciens recueillis par M. le capitaine ém. Storms dans la région du Tanganyka. „Bulletin du Musée royal d’histoire naturelle de Belgique”. 4, s. 159, 1886. (fr.).
↑ K.P. Schmidt. Contributions to the Herpetology of the Belgian Congo Based on the Collection of The American Museum Congo Expedition, 1909-1915. Part II.— Snakes. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 49, s. 124, 1923–1924. (ang.).
↑ R. Hoffstetter. Contribution à l’étude des Elapidae actuels et fossiles et de l’ostéologie des ophidiens. „Archives du Muséum d’Histoire Naturelle de Lyon”. 15, s. 57, 1939. (fr.).
↑ A. Loveridge. Further revisions of African snake genera. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 95, s. 231, 1944. (ang.).
↑ ^a ^b ^c V. Wallach, W. Wüster & D.G. Broadley. In praise of subgenera: taxonomic status of cobras of the genus Naja Laurenti (Serpentes: Elapidae). „Zootaxa”. 2236, s. 32, 2009. DOI: 10.5281/zenodo.190422. (ang.).
↑ ^a ^b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Naja. The Reptile Database. [dostęp 2020-05-30]. (ang.).
↑ R. Midtgaard: Naja. RepFocus. [dostęp 2019-08-23]. (ang.).
↑ Reptilia. W: L. Agassiz: Nomenclator zoologicus, continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, adjectis auctoribus, libris, in quibus reperiuntur, anno editionis, etymologia et familiis, ad quas pertinent, in singulis classibus. Soloduri: Jent et Gassmann, 1842–1846, s. 29. (łac.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 24.
↑ ^a ^b Jaeger 1944 ↓, s. 247.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 239.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 124.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 160.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 161.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 394, 409. ISBN 83-01-14344-4.
↑ W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 81, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256. (ang.).

[a-19] Podgatunek N. multifasciata.

[itis-1] Naja, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Laurenti-2] J.N. Laurenti: Specimen medicum, exhibens synopsin reptilium emendatam cum experimentis circa venena et antidota reptilium austracorum, quod authoritate et consensu. Viennae: Joan. Thomae, 1768, s. 90. (łac.).

[Wagler-3] J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 173. (niem.).

[Eichwald-4] K.E. von Eichwald: Zoologia specialis quam expositus animalibus tum vivis: tum fossilibus potissimum Rossiae in universum et Poloniae in species. Cz. 3. Vilnae: Josephi Zawadzki, 1831, s. 171. (łac.).

[Dollo-5] L. Dollo. Notice sur les reptiles et batraciens recueillis par M. le capitaine ém. Storms dans la région du Tanganyka. „Bulletin du Musée royal d’histoire naturelle de Belgique”. 4, s. 159, 1886. (fr.).

[Schmidt-6] K.P. Schmidt. Contributions to the Herpetology of the Belgian Congo Based on the Collection of The American Museum Congo Expedition, 1909-1915. Part II.— Snakes. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 49, s. 124, 1923–1924. (ang.).

[Hoffstetter-7] R. Hoffstetter. Contribution à l’étude des Elapidae actuels et fossiles et de l’ostéologie des ophidiens. „Archives du Muséum d’Histoire Naturelle de Lyon”. 15, s. 57, 1939. (fr.).

[Loveridge-8] A. Loveridge. Further revisions of African snake genera. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 95, s. 231, 1944. (ang.).

[Wallach&inni-9] V. Wallach, W. Wüster & D.G. Broadley. In praise of subgenera: taxonomic status of cobras of the genus Naja Laurenti (Serpentes: Elapidae). „Zootaxa”. 2236, s. 32, 2009. DOI: 10.5281/zenodo.190422. (ang.).

[Uetz&Hallermann-10] P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Naja. The Reptile Database. [dostęp 2020-05-30]. (ang.).

[repfocus-11] R. Midtgaard: Naja. RepFocus. [dostęp 2019-08-23]. (ang.).

[Agassiz-12] Reptilia. W: L. Agassiz: Nomenclator zoologicus, continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, adjectis auctoribus, libris, in quibus reperiuntur, anno editionis, etymologia et familiis, ad quas pertinent, in singulis classibus. Soloduri: Jent et Gassmann, 1842–1846, s. 29. (łac.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=54_24]-13] Jaeger 1944 ↓, s. 24.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=277_247]-14] Jaeger 1944 ↓, s. 247.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=269_239]-15] Jaeger 1944 ↓, s. 239.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=154_124]-16] Jaeger 1944 ↓, s. 124.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=190_160]-17] Jaeger 1944 ↓, s. 160.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=191_161]-18] Jaeger 1944 ↓, s. 161.

[pwn-20] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 394, 409. ISBN 83-01-14344-4.

[Juszczyk-21] W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 81, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[a]

[19]

[20]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Naja

Spis treści

Zasięg występowania

Systematyka

Etymologia

Podział systematyczny

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie