Nakaz pracy

Nakaz pracy – przymus pracy wprowadzany przez władzę w krajach rządzonych przez partie komunistyczne. Miał on na celu zwiększenie rozwoju gospodarczego kraju, zlikwidowanie bezrobocia oraz zwiększenie poparcia dla władzy. Jednym z popularniejszych miejsc pracy był PGR. Nakaz pracy miał bezpośredni związek z likwidacją klas społecznych. Kolejnym celem nakazów pracy (wśród nauczycieli) była likwidacja gwar i języków mniejszości. W tym celu ściągano nauczycieli z innych rejonów Polski. Natomiast wśród milicjantów miał zapobiegać korupcji.

Lenin wprowadzając nakaz pracy w Związku Radzieckim posłużył się parafrazą Listu Św. Pawła do Tesaloniczan („Albowiem gdy byliśmy u was, nakazywaliśmy wam tak: Kto nie chce pracować, niech też nie je!” 2 Tes 3,10)^[1]: „Kto nie pracuje, ten nie je”. Ta zasada była nakazem drugim w Kodeksie moralnym budowniczego komunizmu.

Nakazy pracy w Polsce

Nakaz pracy w Polsce wprowadzała ustawa z 7 marca 1950 roku „o zapobieżeniu płynności kadr pracowników w zawodach lub specjalnościach szczególnie ważnych dla gospodarki uspołecznionej”^[2]. Administracyjne skierowanie do pracy otrzymywali absolwenci szkół średnich i wyższych. Osoby już pracujące mogły mieć ograniczenia możliwości zmiany pracy. Nakaz pracy w zawodach cywilnych wynikający z powyższej ustawy zniesiono w latach 60. XX w. (oprócz służby zdrowia, gdzie obowiązywał nadal).

Nakaz pracy wydawano na 3 lata, po których pracownik uzyskiwał swobodę zmiany pracy. Miejsce, dokąd był kierowany pracownik na podstawie nakazu, miało zależeć przede wszystkim od dotychczasowych wyników w nauce — teoretycznie osoby osiągające lepsze wyniki miały być kierowane do miejsc atrakcyjniejszych (położonych bliżej dotychczasowego miejsca zamieszkania, z lepszą komunikacją i z lepszymi warunkami socjalnymi na miejscu).

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Słownik PRL. gomulka.terramail.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-16)]. – zobacz hasło „Nakaz pracy”
• Nakaz pracy – wspomnienia (ze zdjęciami z pracy w PGR)