Namiestów

Namiestów
Námestovo
Ilustracja
Główny plac miasta – Hviezdoslavovo námestie
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Słowacja

Kraj

 żyliński

Powiat

Namiestów

Burmistrz

Ján Kadera[1]

Powierzchnia

44,44[2] km²

Wysokość

620[3] m n.p.m.

Populacja (2021)
• liczba ludności
• gęstość


7618[4]
172,57[5] os./km²

Nr kierunkowy

+421 43[3]

Kod pocztowy

029 01[3]

Tablice rejestracyjne

NO

Położenie na mapie kraju żylińskiego
Mapa konturowa kraju żylińskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Namiestów”
Położenie na mapie Słowacji
Mapa konturowa Słowacji, u góry znajduje się punkt z opisem „Namiestów”
Ziemia49°24′36″N 19°28′48″E/49,410000 19,480000
Strona internetowa
Panorama Magury Orawskiej (znad brzegu rzeki Orawy)

Namiestów (słow. Námestovo, węg. Námesztó) – miasto powiatowe w środkowej Słowacji, w kraju żylińskim, w historycznym regionie Orawa.

Położenie

Namiestów leży na wysokości 614 m n.p.m. nad sztucznym Jeziorem Orawskim w dolinie Białej Orawy, między pasmami górskimi Beskidu Orawsko-Żywieckiego i Magury Orawskiej. Liczba mieszkańców w 2011 roku wynosiła 7936 osób, powierzchnia miasta – 44,445 km².

Przez Namiestów przebiega droga krajowa nr 78 ze wsi Oravský Podzámok do przejścia granicznego Oravská Polhora – Korbielów, która na południowy zachód od miasta krzyżuje się z drogą lokalną nr 520 TvrdošínČadca.

Historia

Do 1918 r.

Namiestów został założony w 1557 decyzją orawskiego magnata Franciszka Thurzo, który lokował go jako wieś na prawie wołoskim. Rzeczywistym założycielem nowej osady z ramienia F. Thurzona był późniejszy pierwszy dziedziczny sołtys wsi – Ondrej Rando. Osada weszła w skład dominium Zamku Orawskiego. Początkowo miała charakter rolniczy, w XVIII wieku rozwinęło się tu rzemiosło, zwłaszcza wyrób płótna. Do rozwoju miasta przyczyniło się zwłaszcza położenie na szlaku handlowym do Polski.

Już w 1612 r. Thurzonowie założyli tu parafię ewangelicką, a Namiestów zaczął się rozwijać nie tylko jako ośrodek handlowy, ale i jako centrum religijne. To protestanci wybudowali tu w latach 1656–1659 pierwszy kościół. W wieku XVII – wieku powstań antyhabsburskich – Namiestów zapisał się do historii pod rokiem 1671, kiedy zajął go jeden z dowódców kolejnego powstania kurucówKasper Pika. Pod hasłami antyhabsburskimi i antykatolickimi skupił wokół siebie znaczną ilość okolicznej ludności i z takim wojskiem zdobył niedalekie Zamki Orawskie.

Na początku XVIII w. Namiestów stał się głównym ośrodkiem rekatolicyzacji Orawy. Przybywało tu coraz więcej ludności katolickiej, a także żydowskiej. Motorem rozwoju wsi stało się prawo do wolnego handlu płótnem, które otrzymała ona w 1728 r. 14 czerwca 1776 cesarzowa Maria Teresa nadała wsi przywileje miejskie: uprawniały one do organizowania czterech jarmarków rocznie oraz cotygodniowych targów w każdy czwartek. Tutejsze targi i jarmarki należały do najsłynniejszych na całej Orawie. Oprócz płótna i innych wyrobów z lnu sprzedawano tu zwłaszcza wyroby z konopi, kożuchy oraz wyroby skórzane.

W latach 1875–1876 i 1879–1899 mieszkał tu sławny słowacki poeta Pavol Országh Hviezdoslav, którego pomnik stoi dziś przed kościołem parafialnym. W 1910 r. miasto miało 1,6 tys. mieszkańców, z czego 1,3 tys. Słowaków, 0,2 tys. Niemców i 0,1 tys. Węgrów.

Od 1918 r.

Po zakończeniu I wojny światowej, po rozpadzie Austro-Węgier, w okresie listopad-grudzień 1918 r. Namiestów znajdował się na obszarze kontrolowanym przez Wojsko Polskie, a od września 1919 r. do 28 lipca 1920 r. na obszarze plebiscytowym podlegającym władzy Międzynarodowej Komisji Plebiscytowej, a obejmującym całą Górną Orawę. Znajdowała się tam siedziba Okręgu (jednego z czterech na Górnej Orawie) polskiej Tajnej Organizacji Wojskowej, w skład którego wchodziły też Bobrów, Żubrohława, Klin Namiestowski, Słanice, Łokcza i Brzeza. Posterunek TOW w Namiestowie liczył 30 członków, zastępcą komendanta był Emil Mika[6][7].

W okresie I wojny światowej zanikły tradycje płóciennicze, jednak wtedy miasto było już lokalnym ośrodkiem przemysłowym. W 1943 r. Namiestów spustoszył pożar, pod koniec II wojny światowej, wiosną 1945 r. – zacięte walki o miasto. W latach pięćdziesiątych XX wieku jego południowa część (60%, w tym zabytkowe centrum) została zalana wodami Jeziora Orawskiego. Wskutek usytuowania tuż nad największym zbiornikiem wodnym środkowej Słowacji miasto nabrało później charakteru ośrodka turystyczno-rekreacyjnego. Miasto było siedzibą władz powiatu w latach 1777–1920, 1922–1960 i jest nią od 1996.

Zabytki

W Namiestowie znajduje się renesansowy kościół pw. świętych apostołów Szymona i Judy z połowy XVII wieku. Przebudowany przed 1716 r., restaurowany w XIX w. i po 1945 r. Z dawnego wyposażenia wnętrza zachowały się barokowa chrzcielnica i dwa konfesjonały z XVIII w., a także rzeźby św. Katarzyny i św. Barbary oraz ludowy, kamienny posążek świętego z XIX w. Obok kościoła barokowa, kamienna kolumna maryjna z 1758 r.

Współcześnie

Most nad zatoką Jeziora Orawskiego łączy główną część miasta z dzielnicą Slanická Osada, w której działa największa na Słowacji zawodowa szkoła hotelarsko-gastronomiczna. Na jeziorze leży jedyna pozostałość po zatopionej wsi Slanica – wyspa Slanický ostrov z zabytkowym kościołem z XVIII wieku, obecnie muzeum. Północna część miasta to typowe socjalistyczne blokowisko, w którym mieszka ponad połowa ludności miasta. W Namiestowie mieści się największy zakład elektrotechniczny na Słowacji – filia belgijskiej spółki PUNCH.

Namiestów jest miastem partnerskim Myszkowa.

Przypisy

  1. Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-02]. (słow.).
  2. Statistical Office of the Slovak Republic: Hustota obyvateľstva - obce [om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter)]. 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
  3. a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
  4. Statistical Office of the Slovak Republic: Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
  5. Statistical Office of the Slovak Republic: Hustota obyvateľstva - obce. 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
  6. Małgorzata Liśkiewicz: Orawa 1918-1924. Lipnica Wielka: Stowarzyszenie Lipnica Wielka na Orawie, 2020. ISBN 978-83-960626-0-4.
  7. Jerzy M. Roszkowski: „Zapomniane Kresy” Spisz, Orawa, Czadeckie w świadomości i działaniach Polaków 1895-1925. Nowy Targ: Powiatowe Centrum Kultury w Nowym Targu, 2018. ISBN 978-83-930675-4-1..

Bibliografia

  • Kollár Daniel: Námestovo, w: „Krásy Slovenska” R. LXXXVII, nr 1–2/2010, s. 14–17;

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Zilinsky vlajka.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.5
Flag of Namestovo.svg
Flag of Námestovo, Slovakia.
Žilina Region - outline map.svg
Autor: Caroig, Licencja: CC BY-SA 3.0
Contour map of districts in the Žilina Region, Slovakia, the same boundaries as File:Žilina Region demis background map.png
Namestovo Hviezdoslavovo namestie.jpg
Autor: Lukasb1992, Licencja: CC BY-SA 2.5
Rynek w orawskim Namiestowie