Nanda Bayin

Nanda Bayin (birm. နန္ဒဘုရင် /nàɴda̰ bəjɪ̀ɴ/; 1535–1600) – król z dynastii Taungngu, w latach 1581–1599 władca Birmy.

Nanda był najstarszym synem króla Bayinnaunga i po objęciu w styczniu 1551 r. władzy przez ojca został następcą tronu. Należał on do naczelnych dowódców podczas wszystkich prowadzonych przez ojca kampanii wojennych, w czasie których podbił on między innymi Lanna, Syjam i Lan Xang.

Pomnik przedstawiający walkę Naresuana z Mingyi Swa.

Wkrótce po objęciu tronu w listopadzie 1581 r. Nanda stanął przed niewykonalnym zadaniem utrzymania w całości imperium stworzonego przez jego ojca. Pierwszą połowę swojego panowania strawił na tłumieniu buntów, a kolejną – na obronie własnej stolicy przed siłami buntowników. Pierwszym rebeliantem okazał się wuj Nandy – wicekról Ava. Rebelia ta została stłumiona z niezwykłym okrucieństwem – według naocznego świadka wydarzeń, weneckiego podróżnika Gasparo Balbiego, król kazał spalić żywcem w publicznej egzekucji 4 tysiące osób (dostojników podejrzanych o spiskowanie z Ava i ich rodziny) nie oszczędzając kobiet ani dzieci. W bitwie, która rozegrała się następnie pod murami Ava obydwaj antagoniści starli się osobiście i Nanda Bayin zabił własnoręcznie przywódcę rebelii^[3]. Syjam zbuntował się w roku 1584 i do roku 1592 odparł wszystkie, powtarzane przez Nandę najazdy. Podczas kończącej tę wojnę syjamsko-birmańską bitwy pod Nong Sarai (obecnie Don Chedi) doszło do pojedynku na słoniach między syjamskim władcą Naresuanem, a birmańskim księciem koronnym Mingyi Swa, w której ten drugi został zabity^[4]. W roku 1597 rebelia ogarnęła już wszystkie państwa wasalne oraz należące do królestwa miasto Taungngu. 19 grudnia 1599 Nanda poddał się połączonym siłom miasta Taungngu, Arakanu oraz portugalskich najemników pod wodzą Felipe de Brito e Nicote i został uwięziony w Taungngu. Stolica królestwa – Pegu – została całkowicie spalona^[5][6]. Rok później został zamordowany przez Natshinnaunga, następcę tronu Taungngu^[1].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Maung Htin Aung: A History of Burma. Nowy Jork i Londyn: Cambridge University Press, 1967. (ang.)
• Tony Jaques: Dictionary of Battles and Sieges. T. 3. Greenwood Publishing Group, 2007. ISBN 978-0-313-33536-5. (ang.)
• George C. Kohn: Dictionary of Wars. Infobase Publishing, 2006. ISBN 978-1-4381-2916-7. (ang.)
• Donald F. Lach: Asia in the Making of Europe. T. I. University of Chicago Press, 1994. ISBN 978-0-226-46732-0. (ang.)
• Królewska Komisja Historyczna Birmy: Hmannan Yazawin. Wyd. 2003. T. 1–3. Rangun: Ministerstwo Informacji, Mjanma, 1829–1832. (birm.)
• William J. Topich, Keith A. Leitich: The History of Myanmar. ABC-CLIO, 2013. ISBN 978-0-313-35724-4. (ang.)
• Tun Aung Chain: Selected Writings of Tun Aung Chain. Myanmar Historical Commission, 2004. (ang.)

Władcy Birmy

Dynastia Pagan 849–1297	Pyinbya Tannet Sale Ngahkwe Theinhko Nyaung-u Sawrahan Kunhsaw Kyaunghpyu Kyiso Sokkate Anawrahta Sawlu Kyanzittha Alaungsithu Narathu Naratheinkha Narapatisithu Htilominlo Kyaswa Uzana Narathihapate Kyawswa[A]
Królestwa Myinsaing i Pinya 1297–1364	Athinhkaya[B], Yazathingyan[B]i Thihathu[B] Thihathu Uzana I Sithu Kyawswa I Kyawswa II Narathu Uzana II
Królestwo Sikongu 1315–1364	Sawyun Tarabya I Shwetaungtet Kyaswa Nawrahta Minye Tarabya II Minbyauk Thihapate
Królestwo Ava 1364–1555	Thadominbya Swasawke Tarabya Minkhaung I Thihathu Minhlange Kale Kyetaungnyo Mohnyin Thado Minyekyawswa Narapati I Thihathura Minkhaung II[B]i Thihathura II[B] Narapati II Thohanbwa[C] Hkonmaing[C] Narapati III[C] Narapati IV[C]
Królestwo Hanthawaddy 1287–1539, 1550–1552	Wareru Hkun Law Saw O Saw Zein Zein Pun Saw E Binnya E Law Binnya U Razadarit Binnya Dhammaraza Binnya Ran I Binnya Waru Binnya Kyan Leik Munhtaw Shin Sawbu Dhammazedi Binnya Ran II Takayutpi Smim Sawhtut[D] Smim Htaw[D]
Królestwo Mrauk U 1429–1785	Saw Mon Khayi Ba Saw Phyu Dawlya Ba Saw Nyo Ran Aung Salingathu Raza Gazapati Saw O Thazata Minkhaung Min Bin Dikkha Saw Hla Sekkya Phalaung Razagyi Khamaung Thiri Thudhamma Sanay Narapati Thado Sanda Thudhamma Thiri Thuriya Wara Dhammaraza Muni Thudhammaraza Sanda Thuriya I Nawrahta Mayuppiya Kalamandat Naradipati Sanda Wimala I Sanda Thuriya II Sanda Wizaya Sanda Thuriya III Naradipati II Narapawara Sanda Wizala Madarit Nara Apaya Thirithu Sanda Parama Apaya Sanda Thumana Sanda Wimala II Sanda Thaditha Maha Thammada
Królestwo Pyain 1482–1542	Thado Minsaw Bayin Htwe Narapati[E] Minkhaung[E]
Dynastia Taungngu 1510–1752	Mingyinyo Tabinshwehti Bayinnaung Nanda Nyaungyan Anaukpetlun Minyedeippa Thalun Pindale Pye Narawara Minyekyawdin Sanay Taninganway Mahadhammaraza Dipadi
Odrodzone Królestwo Hanthawaddy 1740–1757	Smim Htaw Buddhaketi Binnya Dala
Dynastia Konbaung 1752–1885	Alaungpaya Naungdawgyi Hsinbyushin Singu Phaungka Bodawpaya Bagyidaw Tharrawaddy Pagan Mindon Thibaw

1. ↑ Wasal imperium chińsko-mongolskiego (1297)
2. ↑ ^{a b c d e} Współregenci
3. ↑ ^{a b c d} Konfederacja Państw Szanów (1527–1555)
4. ↑ ^{a b} Krótkie odrodzenie (1550–1552)
5. ↑ ^{a b} Wasal Konfederacji Państw Szanów (1533–1542)