Naprzód
 | Ten artykuł należy dopracować |
 Winieta z 1914 | |
| Częstotliwość | dwutygodnik (1892–1894) tygodnik (1895–1900) dziennik (1900–1947) miesięcznik (1988–1990, od 2009) |
|---|---|
| Państwo |  Polska |
| Adres | Kraków |
| Wydawca | PPS |
| Tematyka | polityczno-informacyjna |
| Pierwszy numer | 1 stycznia 1892 |
| Redaktor naczelny | Ignacy Daszyński, Emil Haecker |
| Średni nakład | 6000 (w 1913) 150 (2009-10) 50 (2011) egz. |
| Format | (od 2009 A4) |
| Strona internetowa | |
Naprzód – pismo socjalistyczne PPSD, a następnie PPS wychodzące w latach 1892–1948, 1988–1990 oraz od 2009 w Krakowie.
Decyzja o wydawaniu pisma zapadła 20 grudnia 1881 r. na poufnym spotkaniu galicyjskich socjalistów. Pierwszy numer wyszedł 1 stycznia 1892 r. Galicyjska Partia Socjaldemokratyczna (późniejsza PPSD) na swym pierwszym zjeździe w dniach 31 stycznia–2 lutego 1892 r. uznała pismo za swój organ partyjny. Do 1894 r. pismo wychodziło w cyklu dwutygodniowym, zaś od 1895 r. tygodniowym. Pierwszym wydawcą i redaktorem naczelnym był Jan English. W styczniu 1893 r. redakcję pisma objął Ignacy Daszyński, następnie Tadeusz Reger, a od 1895 r. Emil Haecker.
Tytuł nawiązuje do fragmentu wiersza Adama Asnyka „trzeba z żywymi naprzód iść, po życie sięgać nowe” lub według innych opinii do powstałego w tym samym czasie organu niemieckich socjalistów gazety „Vorwärts” (niem. Naprzód).
„Naprzód” od 1892-1948 r. był jednym z głównych dzienników krakowskich, obok konserwatywnego „Czasu”, liberalno-demokratycznej „Nowej Reformy”, chrześcijańsko-demokratycznego „Głosu Narodu” i ogólnoinformacyjnego „IKC”. To również pierwsze ukazujące się na ziemiach polskich socjalistyczne pismo codzienne, które obok „Robotnika” posiadało wiodącą pozycję w prasie tej orientacji na rynku polityczno-prasowym Krakowa, Galicji, a w II Rzeczypospolitej zachodniej i środkowej Małopolski. Główny organ Polskiej Partii Socjalistycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego reprezentował i odwoływał się do lewicowo zorientowanej części społeczeństwa. W Galicji toczył zmagania o demokratyzację, o poprawę materialnego bytu uboższych warstw społecznych, szczególnie robotników, wspierał niepodległościowe dążenia Józefa Piłsudskiego. Współtworzył program socjalistów galicyjskich. Obok tematyki politycznej i społecznej istotne miejsce na jego łamach zajmowała problematyka społeczno-kulturalna i literacka. Podobnie było w okresie międzywojennym. Od 1898 administratorem pisma był Franciszek Czaki[1].
W 1892 r. krakowski Naprzód wychodził początkowo w nakładzie 800 egzemplarzy, dochodząc do 2200 egzemplarzy w 1902 r. i blisko 10 tysięcy egzemplarzy w 1919 r.
W okresie 1900–1939 „Naprzód” wychodził jako dziennik. Od 30 kwietnia 1919 r. z podtytułem „Organ PPS”. Formalnym redaktorem naczelnym był Ignacy Daszyński. Nakład kształtował się w wysokości od 4 do 10 tys. egzemplarzy. Od 1 października 1934 r. „Naprzód” stał się mutacją „Robotnika”. Ostatni numer 224 ukazał się 2 września 1939 r.
W okresie 1939–1945 pismo wychodziło jako organ Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS-WRN, dwa – trzy razy w tygodniu. Wydawane było początkowo przez Józefa Cyrankiewicza, następnie Adama Rysiewicza oraz Edwarda Hałonia.
Pismo wychodziło również w okresie 1945–1948 jako organ „lubelskiej” PPS.
W okresie wrzesień 1988 – kwiecień 1990 „Naprzód” wydawany był przez „odbudowaną” w 1987 r. Polską Partię Socjalistyczną. Od numeru 1 do 10 wydawany był przez Komitet Założycielski Organizacji Terenowej PPS w Nowej Hucie, zaś od numeru 11 Małopolski Komitet Okręgowy PPS (związany z TKK PPS). W tym okresie redaktorem naczelnym był Krzysztof Ślusarek.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- W „naprzodowym” stylu. Materiały z sympozjum w 110 rocznicę ukazania się krakowskiego „Naprzodu” (pod red. H.Kosętki i A.Toczka), ISBN 83-7271-275-1, Kraków 2004
- Marian Jakubek: Prasa krakowska 1795-1918. Bibliografia, Kraków 2004
- Internetowe Archiwum Naprzodu http://naprzod.wordpress.com/.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Winieta krakowskiego dziennika "Naprzód"