Narodowa Służba Wywiadowcza (Albania)

Narodowa Służba Wywiadowcza (alb. Shërbimi Informativ Kombëtar), znana bardziej pod akronimem ShIK - albańska agencja wywiadowcza, działająca w latach 1992-1999.

Narodową Służbę Wywiadowczą ShIK powołał do życia parlament albański 2 lipca 1991 (ustawa 7495), w miejsce istniejącej w okresie komunistycznym - Sigurimi. Celem agencji miało być przeciwdziałanie zagrożeniom wewnętrznym o charakterze politycznym i ochrona przedstawicieli nowych władz. Na czele ShIK stanął w 1992 Bashkim Gazidede. Według szacunków w ShIK służyło w 1996 około 3 tysięcy agentów, określanych w tym czasie jako pretorianie Berishy[1]. Większość funkcjonariuszy ShIK pochodziła z północno-wschodniej części kraju, skąd pochodził ówczesny prezydent Albanii - Sali Berisha. W opinii Christophera Deliso w 1995 ShIK współpracowała z CIA w akcji zatrzymywania i deportowania islamskich radykałów, przebywających w Albanii, w tym pochodzącego z Egiptu Abu Omara[2].

W czasie zamieszek, do których doszło w Albanii wiosną 1997 ShIK miał odegrać decydującą rolę w operacji przywracania porządku na południu kraju. Kilku funkcjonariuszy zginęło w czasie ataku demonstrantów na budynek policji we Wlorze w początkach marca 1997. W dniu 14 marca 1997, kiedy fala anarchii dotarła do Tirany, patrole złożone z funkcjonariuszy ShIK patrolowały dzielnicę rządową.[3]

1 kwietnia 1997 nowy premier rządu albańskiego - Bashkim Fino oświadczył, że działalność ShIK, jako policji politycznej poprzedniego reżimu zostaje zawieszona. Do dymisji podał się dyrektor ShIk - Bashkim Gazidede, jak też jego zastępca Bujar Rama. Nowym dyrektorem ShIK został Arben Karkini. Po zwycięstwie partii socjalistycznej w wyborach w lipcu 1997, na czele ShIK stanął Fatos Klosi, który także miał nadzorować restrukturyzację służb, we współpracy z grupą ekspertów z CIA. Klosi był dawnym funkcjonariuszem Sigurimi, odsuniętym ze służby w 1992. Przejęcie przez niego kontroli nad ShIK odbierano w Albanii jako przejaw powrotu do służb dawnych agentów komunistycznych. W 1998 prowadzono śledztwo na temat ukrytych źródeł finansowania ShIK, w okresie rządów Berishy. Jeden z deputowanych Gramoz Pashko sugerował, że znaczna część dochodów służb mogła pochodzić z działalności przestępczej, w tym z przemytu.

Po zakończeniu procesu restrukturyzacji w listopadzie 1999 Narodowa Służba Wywiadowcza została przemianowana na Państwową Służbę Wywiadowczą (Shërbimi Informativ Shtetëror, ShISh).

Określenie ShIK przyjęto także jako nazwę służb wywiadowczych Kosowa w 1999, dla odróżnienia od albańskiej poprzedniczki używano także określenia K-ShIK (Narodowa Służba Wywiadowcza Kosowa)[4].

Przypisy

  1. ↑ Biljana Vankovska, Håkan Wiberg, Between Past and Future: Civil-military Relations in Post-communist Balkan States, I.B.Tauris, 2002, s.56
  2. ↑ Ch. Deliso, The coming Balkan caliphate: the threat of radical Islam to Europe and the West, Greenwood Publishing Group, 2007, s.33.
  3. ↑ Ian Jeffries, Eastern Europe at the Turn of the Twenty-first Century: A Guide to the Economies in Transitions, Routledge 2002, s.88
  4. ↑ Jana Arsovska: Decoding Albanian Organized Crime: Culture, Politics, and Globalization. Univ of California Press, 2015, s. 52. ISBN 978-0-520-28281-0.

Bibliografia