Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Centralne Muzeum Morskie

Spichlerze na Ołowiance
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk
Adres	Ołowianka 9-13, 80-751 Gdańsk
Data założenia	1962
Zakres zbiorów	zabytki związane z żeglugą, szkutnictwem, okrętownictwem, rybołówstwem, morską historią Polski i jej gospodarką.
Dyrektor	dr Robert Domżał
Oddziały
Spichlerze na Ołowiance statek-muzeum „Sołdek” Żuraw statek-muzeum „Dar Pomorza” Muzeum Rybołówstwa w Helu Muzeum Wisły w Tczewie Muzeum Zalewu Wiślanego w Kątach Rybackich Centrum Konserwacji Wraków Statków w Tczewie
Położenie na mapie Gdańska Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku
Położenie na mapie województwa pomorskiego Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku
54°21′03,7440″N 18°39′32,4360″E/54,351040 18,659010
Strona internetowa

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku (do 10 grudnia 2013 Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku^[1]) – narodowa instytucja kultury, muzeum przyjmujące za swoje posłannictwo ochronę dziedzictwa nautologicznego, poprzez gromadzenie i zabezpieczanie zabytków związanych z żeglugą, szkutnictwem, okrętownictwem, rybołówstwem oraz upowszechniające wiedzę o nich, a także o morskiej historii Polski i jej gospodarce.

Muzeum realizuje swoją misję poprzez prace badawcze, konserwację zabytków, organizację wystaw i uczestnictwo w stowarzyszeniach muzealniczych. Muzeum stara się skupić wokół siebie ludzi, instytucje, urzędy i firmy związane z gospodarką morską, tak aby móc przy ich wsparciu realizować swoje cele i wypełniać wyznaczoną misję.

W 2016 wszystkie oddziały muzeum zwiedziło 415 tysięcy osób^[2], a rok później 469 836 osób^[3].

Historia

W 1958 powołane zostało Towarzystwo Przyjaciół Muzeum. Z jego inicjatywy, z udziałem Przemysława Smolarka (pracownika Muzeum Narodowego w Szczecinie), w Dworze Artusa zorganizowano wystawę „Od wiosła do napędu atomowego”. Przemysław Smolarek zabiegał o utworzenie Muzeum Morskiego i jego zabiegi zakończyły się sukcesem. W 1959 odpowiednie ministerstwa oraz Muzeum Techniki i Przemysłu NOT zadecydowały o utworzeniu takiego muzeum w Gdańsku i zleciły P. Smolarkowi prace przygotowawcze. Oficjalnie muzeum powołano 1 stycznia 1962, a Przemysław Smolarek został mianowany jego dyrektorem w marcu tego roku. Na tym stanowisku pozostał do swej śmierci w 1991^[4][5].

Pierwszą siedziba Muzeum był gdański Żuraw, lecz wkrótce muzeum zaczęło się rozrastać. W 1963 otwarto nowy oddział Muzeum Latarnictwa w Rozewiu zaś w 1972 Muzeum Rybołówstwa w Helu. Także w 1972 zmieniono nazwę na "Centralne Muzeum Morskie"^[5].

W 1977 muzeum rozszerzyło się na odrestaurowany budynek przyległy do Żurawia. W budynku tym zorganizowano oddział o nazwie „Skład kolonialny”. W 1984 otwarto kolejny oddział, Muzeum Wisły w Tczewie, oraz przejęto Dar Pomorza – żaglowiec, będący wcześniej statkiem szkolnym Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni. Kolejnym nabytkiem Muzeum stał się parowiec Sołdek, pierwszy statek pełnomorski zbudowany po wojnie w Polsce, który otwarto dla zwiedzających w 1989. Od 1989 muzeum przejmowało odrestaurowane spichrze na Ołowiance, będącej dawniej centrum gdańskiego portu. W 2005 pięć spichrzów zostało głównym budynkiem Muzeum.

W 2012 dawne składy kolonialne zostały przerobione na Morskie Centrum Kultury. Od 2013 Muzeum jest Narodowym Muzeum Morskim^[5].

W 2016 otwarto kolejny oddział: Centrum Konserwacji Wraków Statków w Tczewie, tuż koło Muzeum Wisły^[6].

W 2010 muzeum, jeszcze jako Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku, zostało odznaczone Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[7].

Dyrektorzy

• dr hab. Przemysław Smolarek (1962–1991)
• doc. dr hab. Andrzej Zbierski (1991–2001)
• dr inż. Jerzy Litwin^[5] (2001–2019)
• dr Robert Domżał (od 2019)

Oddziały Muzeum

Obecnie Muzeum składa się z 9 oddziałów:

• Żuraw – w budynku dawnej bramy z dźwigiem (zbudowanej w XV wieku, w latach 50. XX wieku odbudowanej po zniszczeniach wojennych) znajdują się wystawy dotyczące historycznego portu oraz ludzi tam pracujących (dokerzy, przewoźnicy, kupcy, żaglomistrze i powroźnicy)^[8].
• Spichlerze na Ołowiance – w głównym budynku Muzeum można zwiedzić trzy wystawy stałe: „Polacy na morzach świata”, „Archeologia Morska i Nurkowanie” oraz „Galeria Morska” (ekspozycja malarstwa marynistycznego) oraz wystawy czasowe. Oprócz wystaw znajduje się tam archiwum oraz sala konferencyjna^[9].
• Ośrodek Kultury Morskiej jest obiektem przeznaczonym do edukacji. Na zdalnie sterowanych modelach statków i żaglowców można pokazać manewry statków. Inne eksponaty pokazują załadunek towarów i inne aspekty żeglugi. Wystawa stała w Ośrodku Kultury „Łodzie ludów świata” zawiera przykłady niewielkich łodzi z całego świata^[10]. W 2017 ośrodek zwiedziło 106 244 osoby^[3]
• Muzeum rybołówstwa zlokalizowane w budynku XV-wiecznego kościoła^[11] w Helu pokazuje przedmioty związane z rybołówstwem w Zatoce Gdańskiej i na Bałtyku oraz wytwory kultury kaszubskiej^[12].
• Muzeum Zalewu Wiślanego w Kątach Rybackich prezentuje historię szkutnictwa i rybołówstwa na Zalewie Wiślanym^[13].
• Muzeum Wisły w Tczewie – mieszczące się w XIX wiecznym budynku przemysłowym^[14] – pokazuje obiekty związane z transportem wiślanym. Ekspozycja ma pokazywać znaczenie Wisły dla polskiego handlu i gospodarki między XV a XVIII wiekiem oraz różne typy łodzi, tratw i statków używanych na Wiśle^[14].
• Centrum Konserwacji Wraków Statków w Tczewie składa się z dwóch części (w jednym budynku). Pierwszym jest magazyn studyjny, gdzie zwiedzający mogą obejrzeć łodzie i części statków pochodzące z badań archeologicznych, a także historyczne jachty Opty, Dal, Kumka IV oraz kolekcję kajaków z lat 1930–1950. Drugą częścią jest pracownia konserwatorska, w której obiekty archeologiczne poddawane są konserwacji lub rekonstrukcji. Pracownia konserwatorska urządzona jest w taki sposób, że zwiedzający mają widok na całą pracownię (z antresoli) i mogą oglądać poszczególne etapy prac^[15][16].
• Statek muzeum Sołdek – parowy rudo-węglowiec zbudowany w 1949. Zwiedzający mogą zobaczyć konstrukcję i wyposażenie statku oraz warunki życia i pracy marynarzy w połowie XX wieku^[17].
• Statek muzeum Dar Pomorza – trójmasztowa fregata zbudowana w 1909; w latach 1929–1983 służyła jako statek szkolny polskich szkół morskich. Jako statek muzeum umożliwia poznanie budowy żaglowca, a wystawy pokazują historię polskiego szkolnictwa morskiego. Jedna z wystaw poświęcona jest pisarzowi Karolowi Olgierdowi Borchardtowi, który w latach 1938–1939 był na Darze Pomorza starszym oficerem^[18].
• Sala BHP Stoczni Gdańskiej – historyczne miejsce podpisania porozumień sierpniowych, w strukturze NMM od września do grudnia 2019 roku^[19], następnie przekazana NSZZ „Solidarność”^[20].

Jedenastym oddziałem ma zostać planowane w Łebie Muzeum Archeologii Podwodnej i Rybołówstwa Bałtyckiego, którego budowa ma się skończyć do 2023 roku^[21].

• Oddziały Muzeum
• 

  Żuraw i kamieniczki Ośrodka Kultury Morskiej CMM po przebudowie

• 

  © Paweł Marynowski / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0

  Muzeum Rybołówstwa w Helu

• 

  Muzeum Wisły w Tczewie

• 

  Muzeum Zalewu Wiślanego w Kątach Rybackich

• 

  Dar Pomorza w Gdyni

Działalność edukacyjna

Dział Edukacji Narodowego Muzeum Morskiego organizuje różne działania o charakterze edukacyjnym. Są to lekcje muzealne na tematy związane z działalnością Muzeum, a także z dziedziny popularyzacji nauki^[22]. Oprócz lekcji skierowanych do typowych grup szkolnych ze wszystkich szczebli nauczania organizowane są wykłady i warsztaty dla rodzin a także zajęcia dla osób niepełnosprawnych fizycznie lub mentalnie^[23].

Przypisy