Narwalowate

Narwalowate
	Monodontidae
	J.E. Gray, 1821
	; Przedstawiciel rodziny – białucha arktyczna (Delphinapterus leucas)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	walenie
Parvordo	zębowce
Nadrodzina	Delphinoidea
Rodzina	narwalowate
	Typ nomenklatoryczny
	Monodon Linnaeus, 1758
Synonimy
	Tachynichidae Brookes, 1828; Narvallidæ Burnett, 1830; Monodontina Bonaparte, 1832; Narwalina Reichenbach, 1845; Monoceratina J.E. Gray, 1850; Monodonta Giebel, 1855; Beluginae Flower, 1867; Belugidae J.E. Gray, 1868; Delphinapterinae Gill, 1871; Leucodelphini Brandt, 1873; Oxyodontes Brandt, 1873; Delphinapteridae Weber, 1904; Monodontinae G.S. Miller, 1923; Monodontoidea Fraser & Purves, 1960;
Rodzaje
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście

Narwalowate^[16] (Monodontidae) – rodzina ssaków morskich z kladu waleni. Są blisko spokrewnione z delfinowatymi i są zbliżone do nich anatomicznie, mają jednak od nich znacznie mniej zębów, a ich płetwa grzbietowa jest śladowa.

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w arktycznych i subarktycznych wodach Oceanu Arktycznego^[17]^[18]^[19].

Morfologia

Długość ciała 300–500 cm; masa ciała 500–1800 kg; samice są mniejsze i lżejsze od samców^[18].

Systematyka

Do rodziny zaliczane są dwa występujące współcześnie rodzaje z dwoma żyjącymi współcześnie gatunkami^[17]^[16]:

Monodon Linnaeus, 1758 – narwal – jedynym przedstawicielem jest Monodon monoceros Linnaeus, 1758 – narwal jednozębny
Delphinapterus Lacépède, 1804 – białucha – jedynym żyjącym współcześnie przedstawicielem jest Delphinapterus leucas (Pallas, 1776) – białucha arktyczna

Opisano również kilka rodzajów wymarłych:

Bohaskaia Vélez-Juarbe & Pyenson, 2012^[20]
Casatia Bianucci, Pesci, Collareta & Tinelli, 2019^[21]
Denebola Barnes, 1984^[22]
Haborodelphis Ichishima, Furusawa, Tachibana & Kimura, 2018^[23]

Uwagi

↑ Typ nomenklatoryczny: Tachyniches Brookes, 1828 (= Monodon Linnaeus, 1758).
↑ Typ nomenklatoryczny: Narvallus Burnett, 1830 (= Monodon Linnaeus, 1758).
↑ ^a ^b ^c ^d Typ nomenklatoryczny: Monodon Linnaeus, 1758.
↑ Typ nomenklatoryczny: Narwalus Lacépède, 1804 (= Monodon Linnaeus, 1758).
↑ ^a ^b ^c Nazwa taksonu nie jest oparta na nazwie rodzajowej.
↑ ^a ^b Typ nomenklatoryczny: Beluga Rafinesque, 1815 (= Monodon Linnaeus, 1758).
↑ ^a ^b Typ nomenklatoryczny: Delphinapterus Lacépède, 1804.

Przypisy

↑ Monodontidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 310, 1821. (ang.).
↑ J. Brookes: A catalogue of the Anatomical and Zoological Museum of Joshua Brookes. Cz. 16. London: Richard Taylor, 1828, s. 40. (ang.).
↑ G.T. Burnett. Illustrations of the Cetetheræ, including the Loripeda, Semipeda, and Pinnipeda, or Loripeds, Semipeds, and Pinnipeds: being the arrangement of the Seals, Dugongs, Whales, and their Allies, indicated in Outline. „Quarterly Journal of Science, Literature and the Arts”. 1830, s. 360, 1830. (ang.).
↑ Ch.L. Bonaparte: Saggio d’una distribuzione metodica degli animali vertebrati a sangue freddo. Rome: Antonio Boulzaler, 1832, s. 72. (wł.).
↑ H.G.L. Reichenbach: Anatomia Mammalium. Cz. 1: Cetacea et Pachydermata, tabulis aeneis LXV. illustrata. Anatomie der Säugthiere. Erster Theil. Wallthiere und Dickhäuter, durch fünf und sechszig Platten erläutert. Fried. Leipzig: Hofmeister, 1845, s. 5. (łac.).
↑ J.E. Gray: Catalogue of the Specimens of Mammalia in the Collection of the British Museum. Cz. 1: Cetacea. 1850, s. 59. (ang.).
↑ Ch.G.A. Giebel: Die säugethiere in zoologischer, anatomischer und palæontologischer beziehung umfassend dargestellt. Leizpzig: A. Abel, 1855, s. 112. (niem.).
↑ W.H. Flower. Description of the Skeleton of Inia geoffrensis and of the Skull of Pontoporia blainvillii, with Bemarks on the Systematic Position of these Animals in the Order Cetacea. „Transactions of the Zoological Society of London”. 6, s. 115, 1867. (ang.).
↑ J.E. Gray: Synopsis of the species of whales and dolphins in the collection of the British Museum. London: B. Quaritch, 1868, s. 9. (ang.).
↑ T.N. Gill. Synopsis of the Primary Subdivisions of the Cetaceans. „Proceedings of the Essex Institute”. 6, s. 124, 1871. (ang.).
↑ ^a ^b J.F. von Brandt. Untersuchungen über die fossilen und subfossilen Cetaceen Europa’s. „Mémoires de l’Académie Impériale des Sciences de St.-Pétersbourg”. VII^E série. 20 (1), s. 230, 1873. (niem.).
↑ M. Weber: Die Säugetiere. Einführuing in die Anatomie und Systematik der recenten und fossilen Mammalia. Jena: Gustav Fischer, 1904, s. 579. (niem.).
↑ G.S. Miller. The telescoping of the cetacean skull. „Smithsonian miscellaneous collections”. 76 (5), s. 34, 51, 1923. (ang.).
↑ F.C. Fraser & P.E. Purves. Hearing in cetaceans. Evolution of the accessory air sacs and the structure and function of the outer and middle ear in Recent cetaceans. „Bulletin of the British Museum (Natural History) Zoology”. 7 (1), s. 34, 1960. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 189–190. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 290. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b P. Richard: Family Monodontidae (Narwhal and Beluga). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 406–408. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Family Monodontidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-03-21]. (ang.).
↑ J. Vélez-Juarbe & N.D. Pyenson. Bohaskaia monodontoides, a new monodontid (Cetacea, Odontoceti, Delphinoidea) from the Pliocene of the western North Atlantic Ocean. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 32 (2), s. 477, 2012. DOI: 10.1080/02724634.2012.641705. (ang.).
↑ G. Bianucci, F. Pesci, A. Collareta & C. Tinelli. A new Monodontidae (Cetacea, Delphinoidea) from the lower Pliocene of Italy supports a warm-water origin for narwhals and white whales. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 39 (3), s. e1645148, 2019. DOI: 10.1080/02724634.2019.1645148. (ang.).
↑ L.G. Barnes. Fossil odontocetes (Mammalia: Cetacea) from the Almejas Formation, Isla Cedros, Mexico. „PaleoBios”. 42, s. 13, 1984. (ang.).
↑ H. Ichishima, H. Furusawa, M. Tachibana & M. Kimura. First monodontid cetacean (Odontoceti, Delphinoidea) from the early Pliocene of the north‐western Pacific Ocean. „Papers in Palaeontology”. 5 (2), s. 324, 2018. DOI: 10.1002/spp2.1244. (ang.).

[3] Typ nomenklatoryczny: Tachyniches Brookes, 1828 (= Monodon Linnaeus, 1758).

[5] Typ nomenklatoryczny: Narvallus Burnett, 1830 (= Monodon Linnaeus, 1758).

[Monodon-7] Typ nomenklatoryczny: Monodon Linnaeus, 1758.

[9] Typ nomenklatoryczny: Narwalus Lacépède, 1804 (= Monodon Linnaeus, 1758).

[rodzaj-11] Nazwa taksonu nie jest oparta na nazwie rodzajowej.

[Beluga-14] Typ nomenklatoryczny: Beluga Rafinesque, 1815 (= Monodon Linnaeus, 1758).

[Delphinapterus-17] Typ nomenklatoryczny: Delphinapterus Lacépède, 1804.

[itis-1] Monodontidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Gray1821-2] J.E. Gray. On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 310, 1821. (ang.).

[Brookes-4] J. Brookes: A catalogue of the Anatomical and Zoological Museum of Joshua Brookes. Cz. 16. London: Richard Taylor, 1828, s. 40. (ang.).

[Burnett-6] G.T. Burnett. Illustrations of the Cetetheræ, including the Loripeda, Semipeda, and Pinnipeda, or Loripeds, Semipeds, and Pinnipeds: being the arrangement of the Seals, Dugongs, Whales, and their Allies, indicated in Outline. „Quarterly Journal of Science, Literature and the Arts”. 1830, s. 360, 1830. (ang.).

[Bonaparte-8] Ch.L. Bonaparte: Saggio d’una distribuzione metodica degli animali vertebrati a sangue freddo. Rome: Antonio Boulzaler, 1832, s. 72. (wł.).

[Reichenbach-10] H.G.L. Reichenbach: Anatomia Mammalium. Cz. 1: Cetacea et Pachydermata, tabulis aeneis LXV. illustrata. Anatomie der Säugthiere. Erster Theil. Wallthiere und Dickhäuter, durch fünf und sechszig Platten erläutert. Fried. Leipzig: Hofmeister, 1845, s. 5. (łac.).

[Gray1850-12] J.E. Gray: Catalogue of the Specimens of Mammalia in the Collection of the British Museum. Cz. 1: Cetacea. 1850, s. 59. (ang.).

[Giebel-13] Ch.G.A. Giebel: Die säugethiere in zoologischer, anatomischer und palæontologischer beziehung umfassend dargestellt. Leizpzig: A. Abel, 1855, s. 112. (niem.).

[Flower-15] W.H. Flower. Description of the Skeleton of Inia geoffrensis and of the Skull of Pontoporia blainvillii, with Bemarks on the Systematic Position of these Animals in the Order Cetacea. „Transactions of the Zoological Society of London”. 6, s. 115, 1867. (ang.).

[Gray1868-16] J.E. Gray: Synopsis of the species of whales and dolphins in the collection of the British Museum. London: B. Quaritch, 1868, s. 9. (ang.).

[Gill-18] T.N. Gill. Synopsis of the Primary Subdivisions of the Cetaceans. „Proceedings of the Essex Institute”. 6, s. 124, 1871. (ang.).

[Brandt-19] J.F. von Brandt. Untersuchungen über die fossilen und subfossilen Cetaceen Europa’s. „Mémoires de l’Académie Impériale des Sciences de St.-Pétersbourg”. VII^E série. 20 (1), s. 230, 1873. (niem.).

[Weber-20] M. Weber: Die Säugetiere. Einführuing in die Anatomie und Systematik der recenten und fossilen Mammalia. Jena: Gustav Fischer, 1904, s. 579. (niem.).

[Miller-21] G.S. Miller. The telescoping of the cetacean skull. „Smithsonian miscellaneous collections”. 76 (5), s. 34, 51, 1923. (ang.).

[Fraser&Purves-22] F.C. Fraser & P.E. Purves. Hearing in cetaceans. Evolution of the accessory air sacs and the structure and function of the outer and middle ear in Recent cetaceans. „Bulletin of the British Museum (Natural History) Zoology”. 7 (1), s. 34, 1960. (ang.).

[Cichocki&inni-23] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 189–190. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-24] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 290. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Richard-25] P. Richard: Family Monodontidae (Narwhal and Beluga). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 406–408. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-26] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Family Monodontidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-03-21]. (ang.).

[Vélez-Juarbe&Pyenson-27] J. Vélez-Juarbe & N.D. Pyenson. Bohaskaia monodontoides, a new monodontid (Cetacea, Odontoceti, Delphinoidea) from the Pliocene of the western North Atlantic Ocean. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 32 (2), s. 477, 2012. DOI: 10.1080/02724634.2012.641705. (ang.).

[Bianucci&inni-28] G. Bianucci, F. Pesci, A. Collareta & C. Tinelli. A new Monodontidae (Cetacea, Delphinoidea) from the lower Pliocene of Italy supports a warm-water origin for narwhals and white whales. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 39 (3), s. e1645148, 2019. DOI: 10.1080/02724634.2019.1645148. (ang.).

[Barnes-29] L.G. Barnes. Fossil odontocetes (Mammalia: Cetacea) from the Almejas Formation, Isla Cedros, Mexico. „PaleoBios”. 42, s. 13, 1984. (ang.).

[Ichishima&inni-30] H. Ichishima, H. Furusawa, M. Tachibana & M. Kimura. First monodontid cetacean (Odontoceti, Delphinoidea) from the early Pliocene of the north‐western Pacific Ocean. „Papers in Palaeontology”. 5 (2), s. 324, 2018. DOI: 10.1002/spp2.1244. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[b]

[4]

[c]

[5]

[d]

[6]

[e]

[7]

[8]

[f]

[9]

[10]

[g]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne