Nastawnia (kolejnictwo)

Nastawnia dysponująca stacji Gdynia Główna

Budynek nastawni na stacji Wołomin

Nastawnia – posterunek techniczny nastawczy mieszczący urządzenia do zdalnego sterowania ruchem kolejowym, wyposażony w urządzenia nastawcze, blokowe i łączności – z którego ustawia się drogi przebiegu pociągów, przestawia zwrotnice oraz nadaje sygnały (za pomocą semaforów, tarcz manewrowych i innych sygnalizatorów). Jej pracą kieruje dyżurny ruchu.

Część stacji kolejowej, której urządzenia (rozjazdy, semafory) są sterowane z danej nastawni, nazywa się okręgiem nastawczym. Jeśli na danej stacji jest tylko jedna nastawnia, to pojęcie okręgu nastawczego jest tożsame z terenem stacji.

Rodzaje nastawni:

• nastawnia dysponująca – najważniejsza (główna) nastawnia na danej stacji, kieruje ruchem pociągów i nadzoruje pozostałe nastawnie w okręgu sterowania, za pośrednictwem urządzeń umożliwiających bezpośrednie sterowanie ruchem lub uzależniających od decyzji dyżurnego ruchu dysponującego (sterowane przez podporządkowane nastawnie wykonawcze). W nastawni dysponującej swoją siedzibę ma dyżurny ruchu dysponujący. W nastawni może pracować także dyżurny ruchu pomocniczy, a dodatkowo nawet kilku nastawniczych.
• nastawnia wykonawcza – podlega dysponującej, pracujący na niej nastawniczy obsługuje urządzenia sterowania ruchem w określonej części stacji (okręgu nastawczym) na polecenie dyżurnego ruchu dysponującego.
• nastawnia manewrowa – kieruje pracą manewrową na całej stacji lub w jej części poprzez nastawianie zwrotnic i sygnałów dla manewrów. Taka nastawnia obsługująca zwrotnice w rejonie górki rozrządowej nazywana jest nastawnią rozrządową.

Nazwa nastawni dysponującej jest skrótem nazwy stacji, na której się znajduje. W przypadku większej liczby nastawni do skrótu nazwy dodawane są kolejne litery alfabetu. Nastawnię wykonawczą oznacza się symbolem nadrzędnej nastawni dysponującej, uzupełnionym o cyfrę 1, w przypadku większej ilości nastawni wykonawczych każda z nich otrzymuje jako wyróżnik kolejną cyfrę (2, 3, itd.). Jeżeli na stacji znajduje się kilka nastawni dysponujących posiadających podległe nastawnie wykonawcze, oznaczenia nastawni wykonawczych są jedno- i dwucyfrowe i są nadawane w taki sposób, by nastawnie wykonawcze na tej samej stacji nie posiadały takiego samego wyróżnika cyfrowego. W tym przypadku najczęściej każda nastawnia dysponująca ma przydzielony pełny zakres dziesiątek (1 – 9, 11 – 19, 21 – 29, itd.), z których to zakresów oznacza się kolejne podległe nastawnie wykonawcze.

• 

  Nastawnia – Bydgoszcz Wschód

• 

  Nastawnia mechaniczna na stacji Szczecin Gumieńce

• 

  Nastawnia komputerowa na stacji Szczecin Główny

• 

  (c) FOTO:FORTEPAN / Erky-Nagy Tibor, CC BY-SA 3.0

  Wnętrze nastawni mechanicznej z lat 60 XX w.

• 

  Zabytkowa nastawnia bramowa na stacji Bytom

• 

  (c) Signalhead z angielskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0

  Nastawnia i była (nieczynna) wieża ciśnień z nadajnikami sieci Orange koło stacji Krzeszowice

• 

  Nastawnia Kc1 w Kościerzynie

• 

  Nastawnia w Rzepinie

• 

  Nastawnia TGB w Tarnowskich Górach

• 

  Nastawnia w Gorzowie Wlkp.

• 

  Nastawnia dysponująca, stacja Szczakowa Północ na sieci spółki Infra SILESIA

• 

  Nastawnia w Strzelinie

Zobacz też

• Dróżnik przejazdowy
• Lokalne Centrum Sterowania
• posterunek techniczny

Bibliografia

• Bronisław Gajda: Technika ruchu kolejowego cz. I: Prowadzenie ruchu pociągów. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1985. ISBN 83-206-0290-4.