Nastrój

Nastrój – utrzymujące się przez dłuższy okres zabarwienie emocjonalne wszystkich przeżyć, zarówno doświadczane subiektywnie i relacjonowane, jak również możliwe do obserwacji przez otoczenie.

Nastrój (ang. mood) jest składową temperamentu i wykazuje stałe i zindywidualizowane cechy; u osoby zdrowej psychicznie waha się zależnie od wpływu rozmaitych czynników zewnętrznych i wewnętrznych, nie przekraczając granic płytkiej subdepresji i słabo nasilonej hipomanii^[1].

Elementy neurobiologii nastroju

W regulacji nastroju i napędu psychoruchowego uczestniczą liczne obszary kory (przede wszystkim kora przedczołowa) i ośrodki podkorowe, m.in. należące do międzymózgowia i śródmózgowia (ciało migdałowate, prążkowie, wzgórze, hipokamp i wiele innych). Neurony mózgu łączą te obszary w pętle korowo-korowe, korowo-prążkowiowo-wzgórzowo-korowe (CSTC) i inne. W utworzonych sieciach neuronów zachodzi analiza zbiorów informacji o otoczeniu (środowisku przyrodniczym i społecznym), docierających do mózgu za pośrednictwem zmysłów (zob. bodziec w fizjologii i w psychologii) oraz sygnałów endogennych, pochodzących z wnętrza organizmu (np. o bólu, zmęczeniu, głodzie; zob. też oś jelitowo-mózgowa). Od wyniku tej analizy zależą dalsze zachowania (zob. np. układ nagrody)^[2].

Działanie sieci jest zależne od neuroprzekaźników, docierających do poszczególnych jej węzłów. Za główne regulatory nastroju uważane są dopamina i noradrenalina (również serotonina, acetylocholina i histamina)^[2].

Projekcje noradrenaliny rozpoczynają się przede wszystkim w miejscu sinawym w pniu mózgu (NT). Projekcje wstępujące regulują m.in. nastrój, wzbudzenie, funkcje poznawcze, a zstępujące rozchodzą się w dół, do rdzenia kręgowego i regulują szlaki przewodzenia bólu

W zmiennych warunkach życia człowieka dochodzi do naturalnych krótkookresowych zmian nastroju, zgodnych z sytuacją. W niektórych przypadkach wahania nastroju są znacznie większe i pojawiają się bez usprawiedliwiających je czynników zewnętrznych (zmiany egzogenne). W przypadkach wystąpienia takich endogennych wahań nastroju (tj. zaburzenia afektywne dwubiegunowe) jest potrzebna terapia (m.in. psychofarmakoterapia zaburzeń psychicznych)^[2][3].

Rodzaje nastroju

Ta sekcja od 2011-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

• nastrój prawidłowy (eutymia) – obejmuje zwykły zakres wahań nastroju, bez nastroju wyraźnie obniżonego lub wzmożonego
• nastrój obniżony (depresja) – nastrój z poczuciem smutku:
  • dysforia – nastrój obniżony z cechami drażliwości, skłonnością do agresji i czynów impulsywnych
  • minorowy – pełen smutku, melancholii i żalu
  • nastrój żałobny – nastrój smutku związany z realną utratą
• nastrój wzmożony – nastrój z poczuciem radości:
  • euforia – nastrój wzmożony z przeżyciem szczęścia, wielkości, bez zwiększonej aktywności psychoruchowej
  • ekstaza – nagłe przeżycie nieopisanego szczęścia
  • mania – nastrój wzmożony z cechami ekspansywności, nadmiernym przekonaniem o możliwościach, z towarzyszącą wzmożoną aktywnością psychiczną i ruchową; lekkie nasilenie – hipomania
• labilność – łatwe wahania między nastrojem wzmożonym a obniżonym
• drażliwość – łatwe wpadanie w gniew
• anhedonia – niemożność odczuwania przyjemności powodująca zaprzestanie wykonywania czynności dających uprzednio przyjemność
• aleksytymia – niemożliwość wyrażenia za pomocą słów swoich stanów emocjonalnych

Zobacz też

• afekt

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Instytut Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego > Czytelnia > Emocje i nastrój