Nawahowie

Nawahowie
Naabeehó Dine'é
Ilustracja
Populacja

399 494 (2021)[1]

Miejsce zamieszkania

Stany Zjednoczone (Południowy Zachód)

Język

nawaho, angielski

Religia

chrześcijaństwo, pejotyzm

Mapa grupy etnicznej
Nawahowie
(c) I, PRA, CC BY 2.5
Hogan – chata typowa dla Indian Nawaho

Nawahowie, Nawaho (ang. Navajo Nation, w nawaho Naabeehó Dine'é[2]) – największa[1] grupa etniczna Indian Ameryki Północnej w Stanach Zjednoczonych, licząca w 2021 roku 399 494 osoby[1].

Większość z nich (około 173 tys.) zamieszkuje rezerwat położony na terenie stanów Arizona, Nowy Meksyk oraz Utah. Rezerwat Navajo Nation ma powierzchnię ponad 70 000 km², czyli porównywalną np. do powierzchni Czech. Diné Bikéyah, czyli Kraj Nawahów jest większy niż 10 z 50 stanów USA. Siedziba władz Kraju Nawaho znajduje się w Window Rock[3].

Historia

W 1923 roku (jeszcze przed przyznaniem wszystkim tubylczym Amerykanom w 1924 roku obywatelstwa USA i przed uchwaleniem w 1934 roku obowiązującej do dziś ustawy o reorganizacji Indian), Nawahowie powołali za zgodą Komisarza do spraw Indian i Biura do spraw Indian władze samorządowe (radę plemienną), które odpowiadają za wszystkie sprawy na terenie rezerwatu. Było to konieczne m.in. w związku ze zmianami tradycyjnego stylu życia (opartego m.in. na chowie owiec) oraz odkryciem na pustynnych indiańskich terenach Południowego Zachodu złóż ropy naftowej, węgla i innych surowców naturalnych – za ich eksploatację Nawahowie pobierają odtąd od koncernów górniczych opłaty z tytułu dzierżawy, finansując własne inwestycje i rozwój plemienia. Od 1991 roku rząd Nawahów zachowuje trójpodział władzy i jest największym oraz najbardziej złożonym tubylczym samorządem w Stanach Zjednoczonych.

Podczas II wojny światowej meldunki kodowane przez szyfrantów z plemienia Nawahów (około 450[4]), a także Indian z kilku innych plemion, za pomocą nieznanego Japończykom własnego języka pozwoliły Amerykanom na zachowanie tajności kluczowych operacji wojskowych na Pacyfiku. W 1982 roku prezydent Ronald Reagan ustanowił z tego powodu 14 sierpnia Dniem Nawajskiego Szyfranta (ang. Navajo Code Talkers Day), a w 2001 roku George W. Bush przyznał złote i srebrne Medale Kongresu grupie kilkudziesięciu tubylczych weteranów-szyfrantów (głównie Nawahów).

Liczebność

Według danych U.S. Census Bureau podczas spisu powszechnego w 2000 roku 269 202 obywateli USA zadeklarowało, że ma pochodzenie wyłącznie Nawaho, zaś 298 197 oświadczyło, że ma pochodzenie wyłącznie lub między innymi Nawaho.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c Arlyssa Becenti, Diné enrolled population increases to 399,494, „Navajo Times”, 26 kwietnia 2021 (ang.).
  2. Barry M. Pritzker: A Native American Encyclopedia, s. 51.
  3. Navajo Nation Council. [dostęp 2014-06-11]. (ang.).
  4. Język, który stał się bronią dostęp 16.05.2010.

Bibliografia

  • Barry Pritzker, A Native American Encyclopedia: History, Culture, and People, Barry Pritzker, Oxford: Oxford University Press, 2000, ISBN 0-19-513877-5, OCLC 42683042.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

LocationNNzoo.svg
Autor: Seb az86556, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location of the Navajo Nation Zoological Park
Navajo-portraits.jpg
Navajo collage from various public domain sources
Hogan Navajo.jpg
(c) I, PRA, CC BY 2.5
Le hogan est la maison traditionnelle des Indiens Navajos. Reconstruction moderne pour touristes (musée en plein air).