Nazim Kazzar

Nazim Kazzar (zm. 1973) – iracki polityk związany z partią Baas. Organizator nieudanego zamachu stanu w Iraku w 1973.

Życiorys

Był szyitą, urodził się w Al-Amarze. Ukończył studia techniczne w Bagdadzie. Do irackiego oddziału partii Baas przyłączył się w 1959, rok po rewolucji. Brał udział w zamachu stanu w Iraku w lutym 1963, w którym partia Baas obaliła rząd Abd al-Karima Kasima, by sama przejąć władzę. Brał osobisty udział w prześladowaniach Irackiej Partii Komunistycznej, które nastąpiły po przewrocie^[1].

Partia Baas straciła władzę jeszcze w tym samym roku^[2]. Odzyskała ją po kolejnym zamachu stanu w lipcu 1968. Kazzar stanął wówczas na czele oficjalnej partyjnej organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego^[3]. Brał osobisty udział w torturowaniu aresztowanych przeciwników partii Baas^[4]. W 1970 był jednym z trzech sędziów trybunału sądzącego uczestników antyrządowego spisku opłaconego przez rząd Iranu. Sąd ten skazał na śmierć 42 osoby^[5]. Kierowana przez niego partyjna organizacja bezpieczeństwa organizowała zamachy na osoby uznane za wrogów irackiego rządu poza granicami kraju: w Kairze, gdzie zaatakowano trzech przebywających na emigracji irackich naserystów, i w Londynie, gdzie przeprowadzono dwa zamachy na byłego premiera Iraku Abd ar-Razzaka an-Najifa^[6]. Wcześniej, w 1971, Kazzar za wiedzą Saddama Husajna, wobec którego był w tym czasie całkowicie lojalny i któremu zawdzięczał swoje stanowisko, zorganizował nieudany zamach na przywódcę Kurdów irackich Mustafę Barzaniego^[7].

Z czasem relacje Kazzara i Saddama Husajna bardzo się pogorszyły. Kazzar nie aprobował poprawy stosunków partii Baas z komunistami, która nastąpiła na początku lat 70. Zdawał sobie również sprawę z tego, że konsolidujący władzę w kraju Ahmad Hasan al-Bakr i Saddam Husajn nie pozwolą mu zachować dotychczasowej silnej pozycji w partii i będą gotowi użyć siły, by go jej pozbawić. Postanowił zatem zorganizować zamach stanu wyprzedzający ich ruch^[4]. Według innego autora Kazzar dobrze rozumiał słabość państwa, którego instytucje były silne tylko z pozoru, i postanowił w ryzykowny sposób szybko zagarnąć władzę dla siebie^[8]. Wykorzystując jedną z nielicznych podróży zagranicznych prezydenta Iraku al-Bakra (do Polski) i spodziewając się, że przywódcy partii będą witać go na lotnisku po powrocie, zwabił do swojego domu ministra obrony Hammada Szihaba oraz ministra spraw wewnętrznych Saduna Ghajdana (pod pretekstem udziału w bankiecie) i uwięził ich w piwnicy. Następnie wysłał na lotnisko oddział własnych zwolenników, którzy mieli zamordować al-Bakra i oczekujących na niego polityków. Nieoczekiwanie jednak samolot al-Bakra dotarł na miejsce z opóźnieniem, a zamachowcy uznali, że był to świadomy ruch prezydenta, który musiał dowiedzieć się do przewrocie, i opuścili lotnisko. Kazzar najpierw zażądał spotkania z al-Bakrem w domu innego polityka partii Baas, Abd al-Chalika as-Samarra’ia (nie ma dowodów, że był on wtajemniczony w spisek), a następnie zażądał przez radio, by pozwolono mu opuścić Irak, grożąc w przeciwnym razie zamordowaniem Szihaba i Ghajdana. Został jednak zatrzymany w pobliżu granicy z Iranem. Jego towarzysze zamordowali wówczas Szihaba i ciężko ranili Ghajdana. Pojmany Kazzar został uznany za winnego zdrady stanu, skazany na śmierć przez specjalny sąd pod przewodnictwem Izzata Ibrahima ad-Duriego i natychmiast stracony^[4]. Saddam Husajn wykorzystał spisek Kazzara do wyeliminowania swoich przeciwników politycznych, doprowadzając do skazania na śmierć ok. 30 działaczy partyjnych, których uważał za zagrożenie dla siebie, niekoniecznie związanych z nieudanym przewrotem^[8].

Przypisy

Bibliografia

• EdmundE. Ghareeb EdmundE., Historical Dictionary of Iraq, BethB. Dougherty, Lanham, Md.: Scarecrow Press, 2004, ISBN 978-0-8108-6568-6, OCLC 176876157 .
• Farouk-Sluglett M., Sluglett P.: Iraq Since 1958. From Revolution to Dictatorship. London & New York: I. B. Tauris, 2003. ISBN 1-86064-622-0.
• Tripp Ch.: Historia Iraku. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009. ISBN 978-83-05-13567-2.