Necil Kazım Akses

Necil Kazım Akses

Data i miejsce urodzenia	6 maja 1908 Stambuł
Pochodzenie	tureckie
Data i miejsce śmierci	16 lutego 1999 Ankara
Instrumenty	skrzypce, wiolonczela
Gatunki	muzyka poważna, muzyka współczesna
Zawód	kompozytor, pedagog, dyplomata
Odznaczenia

Necil Kazım Akses (ur. 6 maja 1908 w Stambule, zm. 16 lutego 1999 w Ankarze)^[1][2] – turecki kompozytor, pedagog, dyplomata.

Życiorys

Edukację muzyczną rozpoczął w rodzinnym Stambule ucząc się gry na skrzypcach, potem na wiolonczeli oraz harmonii i teorii muzyki. Następnie w latach 1926–1931 studiował kompozycję, harmonię i kontrapunkt pod kierunkiem Josepha Marxa w Konserwatorium Wiedeńskim, a w latach 1931–1934 w Pradze u Josefa Suka i Aloisa Háby^[1][2], od którego przejął zainteresowanie muzyką mikrotonową. W 1936 był uczniem Paula Hindemitha podczas jego pobytu w Ankarze^[1].

Od 1934 wykładał w Konserwatorium w Ankarze, a w 1948 został jego dyrektorem^[1][2]. Rok później otrzymał nominację na stanowisko dyrektora generalnego Sekcji Sztuk Pięknych Ministerstwa Edukacji, a następnie pełnił funkcję attaché kulturalnego w Bernie (1954) i Bonn (1955–1957). W latach 1958–1960 oraz 1971–1972 był dyrektorem Państwowej Opery w Ankarze^[2].

Twórczość

W swoich kompozycjach wykorzystywał motywy i rytmy zaczerpnięte z tureckiego folkloru, umiejętnie łącząc je ze współczesną techniką harmonii i instrumentacji^[1]. Najważniejsze utwory Aksesa to poemat symfoniczny Zamek w Ankarze (Ankara kalesi), koncert skrzypcowy, symfonie, kwartety smyczkowe i dwie opery^[2].

Wraz z Cemalem Reşitem Reyem, Ulvi Cemalem Erkinem, Hasanem Feritem Alnarem i Ahmetem Adnanem Saygunem współtworzył tzw. Grupę Pięciu (tur. Türk Beşleri), propagującą od 1930 muzykę komponowaną w zachodnim stylu^[3].

Ważniejsze kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych^[1][3])

Opery

• Mete (1933)
• Bayönder (1934)

Utwory orkiestrowe

• Poemat symfoniczny Zamek w Ankarze (1942)
• Poemat symfoniczny Wojna i pokój (1981)
• Symfonia nr 1 (1966)
• Symfonia nr 2 (1978)
• Symfonia nr 3 (1978)
• Symfonia nr 4 (1980)
• Symfonia nr 5 Atatürk przemawia (1988)
• Koncert skrzypcowy (1972)
• Koncert na orkiestrę (1977)
• Ballade (1950)
• Scherzo (1972)

utwory kameralne i na fortepian

• Sonata na fortepian (1930)
• 5 utworów na fortepian (1930)
• 7 miniatur fortepianowych (1936)
• Kwartet smyczkowy nr 1 (1946)
• Kwartet smyczkowy nr 2 (1971)
• Kwartet smyczkowy nr 3 (1979)
• Kwartet smyczkowy nr 4 (1990)

Odznaczenia

• 1957 – Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec^[4]
• 1963 – Kawaler Orderu Zasługi Republiki Włoskiej^[4]
• 1973 – Komandor Orderu Zasługi Republiki Włoskiej^[4]

Przypisy

Bibliografia

• Bogusław Schäffer: Akses Necil Kazım. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 1: AB część biograficzna. Kraków: PWM, 1979, s. 21. ISBN 83-224-0113-2. (pol.)
• Münir Nurettin Beken: Akses, Necil Kâzım. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. A. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.)
• Lesław Czapliński. Orkiestrowe barwy tureckiego Orientu. „Muzyka21”. 5/2011 (pol.). 

Linki zewnętrzne

• Necil Kâzim Akses w AllMusic (ang.)
• Dyskografia Necil Kazım Akses w MusicBrainz (ang.)
• Necil Kazım Akses w bazie Discogs.com (ang.)