Necpaly

Necpaly

Herb Flaga
Państwo	Słowacja
Kraj	żyliński
Powiat	Martin
Starosta	Peter Majko[1]
Powierzchnia	42,17[2] km²
Wysokość	500[3] m n.p.m.
Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość	989[4] 23,56[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 43[3]
Kod pocztowy	038 12[3]
Tablice rejestracyjne	MT
Położenie na mapie kraju żylińskiego Necpaly
Położenie na mapie Słowacji Necpaly
48°59′08,22″N 18°58′03,30″E/48,985617 18,967583
Strona internetowa

Necpaly – wieś (obec) w północnej Słowacji, w powiecie Martin, w kraju żylińskim.

Położenie

Wieś położona jest we wschodniej części Kotliny Turczańskiej, u zachodnich podnóży Wielkiej Fatry. Zabudowania wsi rozłożone są u wylotu Doliny Necpalskiej, po obu stronach Necpalskiego Potoku.

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1266 r.^[6], jednak jak wskazują przypadkowe znaleziska archeologiczne, tereny te zamieszkane były już znacznie dawniej. W katastrze wsi znaleziono m.in. brązowe i złote przedmioty z końca epoki brązu, zaliczane do kultury łużyckiej, zaś u podnóży Brotnicy (836 m n.p.m.) na południe od wsi odkryto ślady osadnictwa z okresu rzymskiego, wiązanego z kulturą puchowską.

Wieś należała początkowo do Necpalskich, a od XVI do XIX w. do rodziny Justhów. Ci drudzy, związani z prądami reformacyjnymi, założyli w Necpalach ewangelicką łacińską szkołę średnią, a później gimnazjum artykularne (istniejące w latach 1592-1834), dzięki czemu wieś stała się głównym ośrodkiem protestantyzmu w Turcu. Już w XVIII w. powstała we wsi papiernia, pracująca do 1924 r., działały też tartak i browar. Mieszkańcy trudnili się rolnictwem i rzemiosłem, natomiast z końcem XIX w. zaznaczyła się intensywna emigracja zarobkowa.

W 1944 r. w czasie słowackiego powstania narodowego w Necpalach mieścił się sztab 5. związku taktycznego wojsk powstańczych. Wieś była ostatnią miejscowością w Kotlinie Turczańskiej, oddaną wojskom niemieckim przez wycofujących się w góry powstańców. Okres ten i liczne ofiary faszystów upamiętnia w Necpalach kilka pomników i tablic pamiątkowych.

• 
• 
• 
• 
• 
• 

  © Ladislav Rosival / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
• 

Przypisy

Bibliografia

• Hochmuth Zdenko a kolektív: Veľká Fatra. Turistický sprievodca ČSSR č. 3, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1980;
• Vavrík Bartolomej i in.: Turiec. Turistický sprievodca, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1986;
• Malá Fatra - Martinské hole. Turistická mapa 1:50 000. Edícia turistických máp č. 121, wyd. VKÚ Harmanec 1993. ISBN 80-85510-10-3;