Neferneferuaton (faraon)

Neferneferuaton
Ilustracja
Pokrywki urn kanopskich Tutanchamona mają wyraźne cechy kobiece jako prawdopodobnie wykonane dla kobiety-faraona
ilustracja herbu
władczyni starożytnego Egiptu
Okresod 1334 p.n.e.
do 1332 p.n.e.
PoprzednikSmenchkare
NastępcaTutanchamon
Dane biograficzne
DynastiaXVIII dynastia
MążEchnaton lub Smenchkare

Anch(et)cheperure Neferneferuatonkobieta-faraon władająca Egiptem u schyłku okresu amarneńskiego w czasach XVIII dynastii. Prawdopodobnie została królem pod koniec panowania Echnatona lub po jego śmierci. Najczęściej utożsamiana jest z królową Nefertiti lub Meritaton.

Stela przedstawiająca dwóch władców w intymnej pozie – być może Echnatona i Neferneferuaton

Przez lata jej istnienie było przedmiotem dyskusji. Początkowo jej postać łączono z męskim królem Semenchkare. W 1988 r. James Allen opublikował artykuł, w którym wykazał, że Semenchkare i Neferneferuaton to dwie różne osoby. Kolejny przełom nastąpił w 1998 r., kiedy Marc Gabolde dowiódł, że niektóre kartusze Neferneferuaton zawierają epitet użyteczna dla swego męża, co ostatecznie potwierdziło kobiecą płeć faraona[1].

Poświadczeniem panowania Neferneferuaton jest hieratyczne graffito z grobu Pairi (TT139). Tekst datowany jest na rok 3, czwarty miesiąc pory peret, dzień 3[2]. Jest to najwyższa znana data z czasów jej panowania. Jej rządy były zatem krótkotrwałe – panowała niecałe 3 lata. Graffito w wielu miejscach wymienia imię Amona, wspomniana jest także świątynia Anchcheperure w Tebach. Świadczy to o zbliżeniu z Tebami i wznowieniu kultu Amona w czasach panowania kobiety-faraona.

Nieznane jest miejsce pochówku królowej Neferneferuaton. Wiadomo jednak, że niektóre przedmioty należące do jej wyposażenia grobowego zostały wykorzystane przy pochówku Tutanchamona. Nicholas Reeves ocenia, że prawie 80% wyposażenia grobowego Tutanchamona pochodzi z dóbr grobowych należących do kobiety-faraona, w tym jego złota maska, środkowa trumna, urny kanopskie, złocone panele, figurki uszebti, skrzynie czy królewska biżuteria[3]. Oznacza to, że grób Neferneferuaton został sprofanowany po śmierci Tutanchamona lub też nigdy nie została ona pochowana jako król[4].

Tożsamość

Nefertiti

Nefertiti w scenie pokonywania wrogów Egiptu

Kandydatura Nefertiti została wysunięta w 1973 r. przez J.R. Harrisa[5]. Na jej związek z Neferneferuaton wskazuje zbieżność jej imienia, które jako pełne imię królowej brzmiało Neferneferuaton-Nefertiti. Stała się więc ona naturalną kandydatką. Pozostałości malowanego tynku noszącego królewskie imiona Neferneferuaton, znalezione w Pałacu Północnym w Amarnie i uważanego za rezydencję Nefertiti, wspierają tę identyfikację[6]. Nefertiti odgrywała znaczącą rolę w czasie panowania Echnatona. Ukazywana była niekiedy w scenach zastrzeżonych dla władcy, np. w scenie gromienia wrogów Egiptu. Niedawne odkrycie hieratycznej inskrypcji wymieniającej imię królowej w 16 roku panowania Echnatona, wskazuje, że pod koniec panowania męża Nefertiti wciąż żyła i nosiła tytuł Wielkiej Królewskiej Małżonki. Wskazuje to na samodzielne rządy Neferneferuaton po śmierci Echnatona.

Meritaton

Kandydaturę Meritaton zaproponował w 1973 r. Rolf Krauss. Na tę możliwość wskazuje Manethon, który w swoim dziele Aegyptiaca wymienia postać władczyni o imieniu Akencheres, która miała wstąpić na tron po śmierci swego ojca Orosa, utożsamianego z Echnatonem[7]. Miała panować 12 lat i 1 miesiąc, co po korekcie może odpowiadać 2 latom panowania Neferneferuaton. Przeciwko tej teorii świadczy jednak fragment skrzynki z grobu Tutanchamona, który wymienia Echnatona, Neferneferuaton oraz Meritaton jako trzy różne osoby[8].

Neferneferuaton-Taszerit

Jako kandydatka bywa też czasem wysuwana czwarta córka Echnatona o imieniu Neferneferuaton-Taszerit. Poważną przeszkodą jest tu jednak wiek księżniczki, która w momencie śmierci Echnatona miała prawdopodobnie 10 lat, a więc była zbyt młoda.

Zobacz też

Przypisy

  1. Dodson 2018, s. 36-37
  2. Dodson 2018, s. 44
  3. Reeves 2014, s. 511-522
  4. Dodson 2018, s. 51
  5. Harris 1973, s. 5-13
  6. Dodson 2018, s. 43
  7. Taterka 2017, s. 99
  8. Dodson 2018, s. 37

Bibliografia

  • A. Dodson, Amarna Sunset, Cairo – New York, 2018.
  • J.R. Harris, Neferneferuaten Rediviva, w: "Acta Orientalia" 35, 1973.
  • Manethon z Sebennytos, Dzieje Egiptu, (opr. F. Taterka), Poznań, 2017.
  • N. Reeves, Tutankhamun's Mask Reconsidered, Bulletin of the Egyptological Seminar 19, New York, 2015.

Media użyte na tej stronie

Double crown.svg
Autor: Jeff Dahl, Licencja: CC BY-SA 4.0
The double crown symbolizing dominion over upper and lower Egypt.
NefertitiRelief SmitingSceneOnBoat-CloseUp.png
Autor: User:Captmondo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Detailed close-up of a limestone relief originally from Amarna depicting Nefertiti smiting a female captive on a royal barge. Found at Hermopolis, from the reign of Akhenaten, 1353-1336 B.C. On display at the Museum of Fine Arts. Boston. Cat #63.260. Contrast adjusted for clearer viewing.
Canopic Jar (Tutankhamun).jpg
Autor: Dave Nakayama from Palo Alto, USA, Licencja: CC BY 2.0
This is a lid for a canopic jar container in the shape of Tutankhamun's head. This 14th century BCE object was found in this young pharaoh's intact KV62 tomb from the 18th Dynasty of Egypt's New Kingdom and today forms part of the permanent collection of the Cairo Museum of Egypt. From the King Tut Exhibit at Seattle's Pacific Science Center
Akenatón y Nefertiti Berlín 01.JPG
Autor: Miguel Hermoso Cuesta, Licencja: CC BY-SA 4.0
Berlín. Neues Museum. Relieve con Akenatón y Nefertiti.
HekaNemesNechacha PioMs.svg
Autor: Piotr Michał Jaworski; PioM EN DE PL, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Pharaoh's insignia (staff, flail, and uraeus head-dress)