Neolitsea

Neolitsea
Ilustracja
Neolitsea sericea
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

magnoliopodobne

Rząd

wawrzynowce

Rodzina

wawrzynowate

Rodzaj

Neolitsea

Nazwa systematyczna
Neolitsea (Bentham & J. D. Hooker) Merrill
Philipp. J. Sci. 1(Suppl. 1): 56. 1906[3][4]
Typ nomenklatoryczny

N. zeylanica (C. G. D. Nees et T. F. L. Nees) Merrill[4]

Synonimy
  • Litsea sect. Neolitsea Bentham & J. D. Hooker
  • Bryantea Rafinesque
  • Tetradenia Nees (1831), not Bentham (1830)[3]
Neolitsea aciculata

Neolitsea – rodzaj drzew i krzewów z rodziny wawrzynowatych (Lauraceae). Obejmuje około 80[5][6]–100[7] gatunków. Występują one w Azji Południowo-Wschodniej i Wschodniej, trzy gatunki rosną także w Australii[6]. Rośliny te rosną w lasach wiecznie zielonych i zrzucających liście zimą lub w porze suchej, w zaroślach, na zboczach[5].

Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne, głównie dla wiecznie zielonych, za młodu kontrastowo zabarwionych i jedwabiście owłosionych liści. Ze względu na tolerowanie warunków właściwych dla klimatu umiarkowanego szerzej rozpowszechniony w uprawie jest Neolitsea sericea pochodzący z Japonii, Korei i Chin[5]. Gatunek ten stanowi surowiec do produkcji olejków aromatycznych wykorzystywanych w kadzidełkach i do wyrobu mydeł[6]. Jako rośliny aromatyczne i lecznicze wykorzystywane bywają też inne gatunki[6].

Morfologia

Neolitsea scrobiculata
Pokrój
Krzewy lub niewielkie drzewa osiągające do 7 m wysokości. Szybko rosną za młodu[5].
Liście
Skrętoległe, często skupione na końcach pędów, czasem w pozornych okółkach lub pozornie naprzeciwległe[3], wiecznie zielone, jajowato-eliptyczne, zwykle z trzema głównymi wiązkami przewodzącymi rozchodzącymi się od nasady[5].
Kwiaty
Jednopłciowe, zebrane w baldaszkowate kwiatostany, czasem zwisające. Szypułki wsparte są okazałymi i dość późno odpadającymi przysadkami. Okwiat złożony jest z 4 listków wyrastających parami w dwóch okółkach. W kwiatach męskich jest 6 pręcików w trzech okółkach. W kwiatach żeńskich znajduje się 6 prątniczków i górna zalążnia z okazałą szyjką zakończoną podzielonym znamieniem[3].
Owoce
Mięsiste osadzone w mięśniejącym dnie kwiatowym i szypułce[3].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Jeden z około 50 rodzajów zaliczanych do rodziny wawrzynowatych (Lauraceae), wchodzącej w skład rzędu wawrzynowców (Laurales)[2]. Bywa łączony z rodzajem Litsea[6].

Wykaz gatunków[7]
  • Neolitsea aciculata (Blume) Koidz.
  • Neolitsea acuminatissima (Hayata) Kaneh. & Sasaki
  • Neolitsea acuta (Teschner) Kamik.
  • Neolitsea alongensis Lecomte
  • Neolitsea amabilis Airy Shaw
  • Neolitsea amboinensis Merr.
  • Neolitsea apoensis Elmer
  • Neolitsea archboldiana C.K.Allen
  • Neolitsea arfakensis Kaneh. & Hatus.
  • Neolitsea aurata (Hayata) Koidz.
  • Neolitsea aureosericea Kosterm.
  • Neolitsea auricolor (Kosterm.) Kosterm.
  • Neolitsea australiensis Kosterm.
  • Neolitsea balakrishnanii Chakrab. & Goel
  • Neolitsea bawangensis R.H.Miao
  • Neolitsea boninensis Koidz.
  • Neolitsea brassii C.K.Allen
  • Neolitsea brevipes H.W.Li
  • Neolitsea buisanensis Yamam. & Kamik.
  • Neolitsea cambodiana Lecomte
  • Neolitsea cassia (L.) Kosterm.
  • Neolitsea cassiifolia (Blume) Merr.
  • Neolitsea chrysotricha H.W.Li
  • Neolitsea chui Merr.
  • Neolitsea cinnamomea (Ridl.) Kosterm.
  • Neolitsea coccinea B.C.Stone
  • Neolitsea confertifolia (Hemsl.) Merr.
  • Neolitsea cuipala (D.Don) Kosterm.
  • Neolitsea daibuensis Kamik.
  • Neolitsea dealbata (R.Br.) Merr.
  • Neolitsea elaeocarpa H.Liu
  • Neolitsea ellipsoidea C.K.Allen
  • Neolitsea fischeri Gamble
  • Neolitsea foliosa (Nees) Gamble
  • Neolitsea formosa S.Moore
  • Neolitsea fuscata (Thwaites) Alston
  • Neolitsea gamblei Chakrab. & Diwakar
  • Neolitsea glabra (Teschner) Kamik.
  • Neolitsea hainanensis Yen C.Yang & P.H.Huang
  • Neolitsea hiiranensis Tang S.Liu & J.C.Liao
  • Neolitsea homilantha C.K.Allen
  • Neolitsea hongkongensis (Chun) C.K.Allen
  • Neolitsea howii C.K.Allen
  • Neolitsea hsiangkweiensis Yen C.Yang & P.H.Huang
  • Neolitsea impressa Y.C.Yang
  • Neolitsea incana Elmer
  • Neolitsea intermedia Elmer
  • Neolitsea javanica (Blume) Backer
  • Neolitsea kedahensis (Gamble) Gamble
  • Neolitsea konishii (Hayata) Kaneh. & Sasaki
  • Neolitsea kraduengensis Tagane & Yahara
  • Neolitsea kwangsiensis H.Liu
  • Neolitsea lanceoiata Merr.
  • Neolitsea lancifolia (Thwaites) Kosterm.
  • Neolitsea latifolia (Blume) S.Moore
  • Neolitsea levinei Merr.
  • Neolitsea longifolia (Teschner) Kamik.
  • Neolitsea longipedicellata Yen C.Yang & P.H.Huang
  • Neolitsea lunglingensis H.W.Li
  • Neolitsea mannii (King ex Hook.f.) Chakrab.
  • Neolitsea megacarpa Merr.
  • Neolitsea menglaensis Yen C.Yang & P.H.Huang
  • Neolitsea merrilliana C.K.Allen
  • Neolitsea microphylla Merr.
  • Neolitsea minor (Teschner) Kamik.
  • Neolitsea mollissima (Gamble) Gamble
  • Neolitsea nicobarica Goel & Chakrab.
  • Neolitsea novoguinensis (Teschner) Kamik.
  • Neolitsea oblongifolia Merr. & Chun
  • Neolitsea obtusifolia Merr.
  • Neolitsea ovatifolia Yen C.Yang & P.H.Huang
  • Neolitsea pallens (D.Don) Momiy. & H.Hara
  • Neolitsea papuana Merr.
  • Neolitsea parvigemma (Hayata) Kaneh. & Sasaki
  • Neolitsea paucinervia Merr.
  • Neolitsea phanerophlebia Merr.
  • Neolitsea pingbienensis Yen C.Yang & P.H.Huang
  • Neolitsea pinninervis Yen C.Yang & P.H.Huang
  • Neolitsea poilanei H.Liu
  • Neolitsea polycarpa H.Liu
  • Neolitsea pubescens (Teschner) Kamik.
  • Neolitsea pulchella (Meisn.) Merr.
  • Neolitsea purpurescens Y.C.Yang
  • Neolitsea reticulata Kosterm.
  • Neolitsea sanjappae M.K.Pathak, Bhaumik & Chakrab.
  • Neolitsea sericea (Blume) Koidz.
  • Neolitsea shingningensis Yen C.Yang & P.H.Huang
  • Neolitsea siamensis Kosterm.
  • Neolitsea sutchuanensis Y.C.Yang
  • Neolitsea teschneriana C.K.Allen
  • Neolitsea tomentosa H.W.Li
  • Neolitsea triplinervia (Blume) Merr.
  • Neolitsea umbrosa (Nees) Gamble
  • Neolitsea undulatifolia (H.Lév.) C.K.Allen
  • Neolitsea variabillima (Hayata) Kaneh. & Sasaki
  • Neolitsea velutina W.T.Wang
  • Neolitsea villosa (Blume) Merr.
  • Neolitsea vuquangensis Mitsuyuki & Yahara
  • Neolitsea wushanica (Chun) Merr.
  • Neolitsea zeylanica (Nees & T.Nees) Merr.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-04-12] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-04-12] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Puhua Huang, Henk van der Werff: Neolitsea (Bentham & J. D. Hooker) Merrill. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-12].
  4. ↑ a b Neolitsea. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-04-12].
  5. ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. I. Trees and shrubs. London: Macmillan, 1988, s. 69. ISBN 0-333-73003-8.
  6. ↑ a b c d e David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 622. ISBN 978-1-107-11502-6.
  7. ↑ a b Neolitsea Merr.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-04-12].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Neolitsea scrobiculata.jpg
Autor: Vinayaraj, Licencja: CC BY-SA 3.0
Neolitsea scrobiculata
Neolitsea sericea kz01.jpg
Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Neolitsea sericea in Hackfalls Arboretum, Hawkes's Bay (NZ)
Neolitsea aciculata - Miyajima Natural Botanical Garden - DSC02299.JPG
Botanical specimen in the Miyajima Natural Botanical Garden, Hatsukaichi, Hiroshima, Japan.