Nerw językowo-gardłowy

Grupa nerwu błędnego – nerw językowo-gardłowy podpisany jako Glossopharyngeal

Nerw językowo-gardłowy, nerw IX (łac. nervus glossopharyngeus) – dziewiąty nerw czaszkowy. Jest nerwem mieszanym: większą część nerwu tworzą włókna czuciowe, unerwiające gardło i język; niewielką część stanowią włókna ruchowe, przeznaczone dla mięśni gardła (m. zwieracza górnego gardła, m. rylcowo-gardłowego, m. podniebienno-gardłowego), języka (m. podniebienno-językowy), podniebienia (m. dźwigacz podniebienia miękkiego) i wydzielnicze dla ślinianki przyusznej.

Włókna czuciowe i smakowe zakończone są w jądrze samotnym (łac. nucleus solitarius). Włókna ruchowe rozpoczynają się w górnej części jądra dwuznacznego (łac nucleus ambiguus). Włókna przywspółczulne wychodzą z jądra ślinowego dolnego (łac. nucleus salivatorius inferior).

Nerw ten odchodzi od rdzenia przedłużonego 5-6 korzonkami, które ukazują się w bruździe bocznej tylnej za oliwką. Opuszcza czaszkę przez część przyśrodkową otworu szyjnego. W obrębie otworu tworzy zwój górny (ganglion superius), a po wyjściu z czaszki - zwój dolny (ganglion inferius), położony w dołku skalistym. Po wyjściu z czaszki biegnie pomiędzy żyłą szyjną wewnętrzną a tętnicą szyjną wewnętrzną, a następnie kieruje się ku nasadzie języka i bocznej ścianie gardła.

Miejsce wyjścia nerwu językowo-gardłowego z pnia mózgu

Gałęzie

• nerw bębenkowy - odchodzi od zwoju dolnego w dołku skalistym i przez kanalik bębenkowy dostaje się do jamy bębenkowej
• gałąź zatoki tętnicy szyjnej, ewent. 2 gałęzie - odchodzi blisko tętnicy szyjnej, dochodzi do zatoki szyjnej i kłębka szyjnego przyjmując włókna od nerwu błędnego i z pnia współczulnego
• gg. gardłowe: 3-4 - do splotu gardłowego
• gg. do mięśnia rylcowo-gardłowego
• gg. migdałkowe: 3-4 - do splotu migdałkowego (przy migdałku podniebiennym)
• gg. językowe, końcowe (unerwiają tylną 1/3 część języka i prowadzą: włókna czuciowe smakowe dla brodawek okolonych i liściastych oraz włókna przywspółczulne dla gruczołów)

Porażenie

Brak czucia w tylnej części języka i górnej gardła, problemy z połykaniem. Obustronne uszkodzenie nerwów językowo-gardłowych niesie ryzyko wystąpienia przełomu nadciśnieniowego.

Bibliografia

• Adam Krechowiecki, Florian Czerwiński: Zarys anatomii człowieka. Szczecin: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004. ISBN 83-200-3362-4.
• Ryszard Aleksandrowicz, Bogdan Ciszek: Anatomia kliniczna głowy i szyi. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 254-257. ISBN 978-83-200-3243-7.
• Janina Sokołowska-Pituchowa (red.) Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny. Wyd. VII. PZWL 2005 ISBN 83-200-3185-0.