Netykieta

Ten artykuł należy dopracować: od 2016-10 → dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł, → usunąć treści oparte na nierzetelnych źródłach lub podać w przypisach wiarygodne źródła informacji, → poprawić styl – powinien być encyklopedyczny. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. Uwaga: Aby ułatwić pracę, stosuj standardowe parametry z datą: nierzetelne=2022-10

Netykieta (ang. netiquette, zbitka wyrazowa: net (z ang. sieć) i etykieta) – zbiór zasad dotyczących dobrego zachowania w Internecie^[1].

Netykieta, podobnie jak zwykłe zasady przyzwoitego zachowania, nie jest dokładnie skodyfikowana, nikt też nie zajmuje się systematycznym karaniem osób jej nieprzestrzegających, jednak uparte łamanie zasad netykiety może się wiązać z różnymi przykrymi konsekwencjami, na przykład zgłoszeniem nadużycia do działu abuse i odcięciem „niegrzecznego” osobnika od określonej usługi internetowej przez jej administratora.

Zasady netykiety wynikają wprost z ogólnych zasad przyzwoitości lub są odzwierciedleniem niemożliwych do ujęcia w standardy ograniczeń technicznych wynikających z natury danej usługi Internetu. Jej celem są pozytywne relacje użytkowników w internecie.

Zalecenia netykiety

Dla grup i list dyskusyjnych są to:

• zakaz pisania wulgaryzmów;
• zakaz spamowania (m.in. wysyłania niechcianych linków do stron);
• zakaz wysyłania tak zwanych łańcuszków szczęścia;
• nakaz zapoznania się z wykazem FAQ przed zadaniem pytania;
• stosowanie się do reguł pisania obowiązujących w danej grupie, np. sposób kodowania polskich liter, zasad cytowania, możliwości wysyłania (lub nie) wiadomości formatowanych w HTML-u, możliwości dołączania (lub nie) plików binarnych, co zwykle jest szczegółowo opisane w FAQ danej grupy;
• zakaz nadmiernego cross-postowania, czyli wysyłania e-maili lub postów do kilku grup naraz;
• zakaz wysyłania listów (e-maili) do wielu osób naraz z jawnymi adresami poczty elektronicznej (stosuje się kopię ukrytą);
• zakaz pisania nie na temat (OT – off-topic);
• zakaz pisania kilka razy z rzędu (szczególnie restrykcyjnie używany na forach posiadających funkcję edycji postu);
• zakaz odpowiadania nad cytowanym fragmentem (top-posting);
• zakaz ciągłego pisania wiadomości wielkimi literami;
• zakaz nadużywania interpunkcji;
• zakaz prowokowania kłótni, czyli trollowania.

Dla usług interaktywnych (IRC, komunikatory, czaty, fora dyskusyjne na stronach WWW) są to:

• obowiązek korzystania z funkcji „Szukaj” na forach, przed założeniem nowego wątku (na omawiany już temat/problem);
• zakaz floodowania;
• nakaz zapoznania się z zasadami – FAQ danego kanału/forum/czatu i przestrzeganie zawartych tam zasad szczegółowych;
• zakaz nagabywania osób, które sobie tego nie życzą;
• zasady dotyczące znaków diakrytycznych – użytkownicy niektórych kanałów IRC nie życzą sobie używania polskich liter, natomiast na forach internetowych pisanie bez polskich znaków diakrytycznych bywa źle widziane; sprawy te regulowane są czasem przez lokalną netykietę lub FAQ, jak np. dla polskiej sieci IRC^[2];
• dopuszczalne jest korzystanie z różnych języków na kanałach wielonarodowościowych;
• zakaz ciągłego pisania wielkimi literami;
• zakaz pisania naprzemiennie wielkich i małych liter (tzw. nowomowa internetowa, poke-pismo);
• nakaz używania emotikon z rozwagą (mają być dodatkiem do tekstu, a nie główną treścią);
• w dyskusjach, zwłaszcza w Usenecie i na forach internetowych zwraca się po nicku lub imieniu, jeśli rozmówca wyraża na to zgodę. Nigdy samym nazwiskiem. Nie należy się obrażać, jeśli ktoś zwraca się do drugiego użytkownika „per ty”, a nie w formie grzecznościowej, i nie należy się obawiać używania takiej bezpośredniej formy;
• zakaz nadużywania znaków interpunkcyjnych oraz emotikon^[3].

Dodatkowo dla korespondencji elektronicznej [e-mail]:

• nakaz trzymania się wątku w korespondencji elektronicznej lub cytowanie e-maila (w przypadku braku takiej opcji w skrzynce);
• nakaz dopisywania wątku korespondencji pod spodem (głównie dot. e-mail);
• zalecenie, by sygnaturka nie miała więcej niż cztery linie (do jej długości nie wlicza się linii poświęconej na delimiter);
• przy wysyłce wiadomości do dużej, zwłaszcza nieznającej się grupy osób adresy odbiorców należy umieszczać w polu Ukryte do wiadomości;
• zastosowanie wszelkich zasad języka polskiego;
• zalecenie, by załączniki o dużym rozmiarze przesyłać za pomocą serwisów chmurowych^[4].

Przykłady zachowań sprzecznych z netykietą

• trollowanie – wpływanie na użytkownika w celu wyśmiania lub obrażenia lub prowokowanie kłótni,
• flooding – wysyłanie identycznych wiadomości w krótkich odstępach,
• spamowanie – wysyłanie niepotrzebnych wiadomości.

Ograniczenia prawne

Treść tej sekcji należy opracować w taki sposób, aby nie uwypuklała nadmiernie polskiej specyfiki / aby nie zawężała się tylko do polskich warunków Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Sytuacja w Polsce

Nie należy publikować w Internecie niezgodnych z prawem treści zdefiniowanych w różnych ustawach, wymienionych poniżej:

• treści, które naruszają rażąco zasady współżycia społecznego (sankcje określają różne ustawy, w tym kodeks karny, kodeks cywilny i kodeks pracy);

• treści, za które określono sankcje w kodeksie karnym, a które:
  • namawiają do popełnienia lub doradzają w popełnieniu samobójstwa lub samookaleczenia (art. 151 Kodeksu karnego);
  • grożą innym osobom popełnieniem przestępstwa na jego szkodę lub szkodę osoby jego najbliższej (art. 190 Kodeksu karnego);
  • obrażają inne narodowości, rasy ludzkie, religie (art. 194-196 i art. 257 Kodeksu karnego oraz art. 23 Kodeksu cywilnego);
  • znieważają lub zniesławiają osobę (art. 212 i 216 Kodeksu karnego);
  • nawołują do popełnienia przestępstwa (art. 255 Kodeksu karnego);
  • propagują totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość (art. 256 Kodeksu karnego);

• treści, za które określono sankcje w kodeksie cywilnym, a które:
  • obrażają osoby publiczne (art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego);
  • stanowią zniewagi i pomówienia – informacje obarczające niepotwierdzonymi zarzutami inne osoby (art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego);
  • obrażają inne narodowości, rasy ludzkie, religie (art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego oraz art. 194-196 i art. 257 Kodeksu karnego);

• treści, za które określono sankcje w ustawach szczególnych, a które:
  • promują alkohol (art. 2¹ ust. 1 pkt 3, art. 13¹ i art. 45² Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r.);
  • przyczyniają się do łamania praw autorskich lub naruszają prawa autorskie i licencje podmiotów trzecich (Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r.);
  • promują środki odurzające, narkotyki (art. 20 i 68 Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 r.);
  • ujawniają bez czyjejś wyraźnej zgody dane osobowe, identyfikatory komunikatorów internetowych, fotografie, adres poczty elektronicznej, miejsce zamieszkania, pracy, przebywania, numery telefonów, tablic rejestracyjnych i inne poufne dane (ogólne rozporządzenie o ochronie danych i ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych);
  • zawierają słowa powszechnie uznane za niecenzuralne (art. 3 ust. 1 pkt 2 Ustawy o języku polskim z dnia 7 października 1999 r. i 141 Kodeksu wykroczeń).

Inne ważne informacje

• W miarę możliwości nie należy używać HTML – na grupach dyskusyjnych w ogóle, w poczcie elektronicznej – bez wyraźnej zgody odbiorcy.
• Nie umieszcza się w wiadomościach załączników o dużej objętości. Powinno się użyć jednego z serwisów do udostępniania plików, a w wiadomości zamieść odnośnik do danego zasobu.
• Istotne jest używanie i deklarowanie właściwego języka lub zestawu znaków właściwego dla danego języka. Zaleca się stosowanie UTF-8 dla wszystkich tekstów, ponieważ jest on powszechnie uznanym standardem (dawniej dla każdego języka była używana osobna strona kodowa, dla języka polskiego używano ISO-8859-2), jednak lokalne zalecenia mogą nakładać większe ograniczenia (np. zakaz używania znaków diakrytycznych).
• Użytkownik powinien pisać poprawnie, używając w miarę potrzeby wszystkich znaków danego języka i wykorzystując w pełni możliwości konfiguracji używanych programów. Jeśli program nie ma pożądanej funkcjonalności (np. nie obsługuje MIME, czy nie ma słownika), należy zmienić go na inny.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• RFC 1855. Netiquette Guidelines. 1995. [dostęp 2009-05-12]. (ang.).
• Netykieta w serwisach społecznościowych
• Mini netykieta grup news i list dyskusyjnych. pg.gda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-08-05)]. (w skrócie)
• Jak mądrze zadawać pytania – poradnik
• Netykieta według magazynu Chip. klub.chip.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-09)].
• „Estetykieta” według magazynu Chip. klub.chip.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-06)].
• pl.internet.pomoc (archiwum Google Groups) – Polska grupa dyskusyjna na temat pierwszej pomocy przy problemach z Internetem
• Netykieta: dobre obyczaje Internetu / netykieta opracowana przez Rafała Rynkiewicza. netykieta.dlawas.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-04-10)].
• Netykieta – kultura komunikacji w sieci – Czas Gentlemanów – dla mężczyzn z klasą
• Netykieta. 15 zasad postępowania w sieci – Fundacja Orange
• Netykieta. 10 zasad netykiety w e-mailach – Fundacja Orange