Newag Griffin

Newag Griffin

Inne oznaczenia	EU160
Producent	Newag Gliwice Newag
Lata budowy	od 2012
Układ osi	Bo′Bo′
Wymiary
Długość	19 900 mm
Średnica kół	1250 mm
Napęd
Trakcja	elektryczna
Typ silników	VEM DKLBZ 4514-4 ABB AMXL450
Liczba silników	4
Parametry eksploatacyjne
Maksymalna prędkość eksploatacyjna	160 km/h
Parametry użytkowe
Rozstaw szyn	1435 mm
Portal Transport szynowy

Newag Griffin (seria EU160) – rodzina czteroosiowych lokomotyw elektrycznych produkowana przez Newag od 2012. Pojazdy są przeznaczone do prowadzenia pociągów pasażerskich oraz towarowych. Jako pierwsza powstała wersja E4MSU – elektryczna lokomotywa wielosystemowa, uniwersalna, o prędkości maksymalnej 160 km/h, jako druga wersja E4DCUd – elektryczna lokomotywa jednosystemowa z pomocniczym silnikiem spalinowym, a jako trzecia E4DCU – elektryczna lokomotywa jednosystemowa.

Historia

Geneza

We wrześniu 2010 ówczesne zakłady ZNLE Gliwice rozpoczęły prace^[1] nad projektem uniwersalnej platformy lokomotyw elektrycznych Elephant^[2]. W skład rodziny pierwotnie miały wejść dwie wersje pojazdów:

• E4ACU – uniwersalna o prędkości 140 km/h stosowana w pasażerskim ruchu regionalnym i towarowym
• E4ACP – pasażerska o prędkości 200 km/h^[2].

Czteroosiowe pojazdy miały stać się uzupełnieniem oferty producenta, a ich wielosystemowość miała pozwolić na zastosowanie w ruchu transgranicznym oraz innych krajach europejskich^[2].

W styczniu 2011 prace projektowe firmy EC Engineering zakładały budowę czterech wersji lokomotywy:

• E4DCU – uniwersalna, napięcie pracy 3 kV DC, prędkość 140 km/h
• E4DCP – pasażerska, napięcie pracy 3 kV DC, prędkość 200 km/h
• E4MSU – uniwersalna, napięcia pracy 3 kV DC, 15 kV AC i 25 kV AC, prędkość 140 km/h
• E4MSP – pasażerska, napięcia pracy 3 kV DC, 15 kV AC i 25 kV AC, prędkość 200 km/h^[3].

Zakłady ZNLE jako pierwszą miały wyprodukować wersję E4MSU, która miała być gotowa do testów pod koniec III kwartału 2012^[3].

W marcu 2011 prace nad wersją uniwersalną były zaawansowane i planowano jej premierę jesienią 2011 podczas targów Trako w Gdańsku^[4]. Do prezentacji ostatecznie nie doszło^[5], gdyż wydłużyły się procedury projektowe i premierę zaplanowano na 2012^[6].

W sierpniu 2011 zdecydowano się na zmianę nazwy platformy z Elephant na Griffin^[7].

Prototyp

Griffin podczas targów InnoTrans 2012

Griffin podczas targów Trako 2013

18 września 2012 podczas targów InnoTrans w Berlinie miała miejsce premiera lokomotywy typu E4MSU^[8]. Pod koniec kwietnia 2013 lokomotywę przetransportowano na tor doświadczalny Instytutu Kolejnictwa koło Żmigrodu, gdzie lokomotywa rozpoczęła testy^[9]. 16 maja 2013 lokomotywa z dwoma wagonami PKP Intercity przyjechała do Nowego Sącza^[10], a w kolejnych dniach była testowana m.in. na odcinku Olsztyn – Nidzica, gdzie testuje się zachowanie pojazdów na łukach^[9]. Następnie Griffin wrócił na południe kraju, gdzie na początku czerwca 2013 przeszedł testy statyczne w krakowskim oddziale Instytutu Kolejnictwa^[11], by następnie ponownie udać się do Żmigrodu^[12]. Podczas testów lokomotywa kursowała z maksymalną prędkością^[9].

Od 18 lipca do 31 lipca 2013 trwały jazdy badawcze w PKP Cargo niezbędne do uzyskania świadectwa dopuszczenia do eksploatacji^[13][14]. Podczas jazd testowych lokomotywa ciągnęła skład towarowy o masie 3440 t^[15]. Od 5 do 14 sierpnia 2013 lokomotywa była testowana na torze próbnym w czeskim Velimiu. Podczas testów sprawdzono m.in. możliwość jazdy przy zasilaniu prądem przemiennym o napięciach 15 i 25 kV^[16][15].

We wrześniu 2013 lokomotywa E4MSU-001 była prezentowana na targach Trako^[17].

Po otrzymaniu świadectwa na eksploatację lokomotywy w Polsce producent planował zdobyć taki certyfikat również w Czechach i Niemczech^[18], ale ostatecznie tak się nie stało.

W lutym 2013 gotowy był również projekt drugiej wersji – pasażerskiej o prędkości maksymalnej 200 km/h^[19]. Pierwszy egzemplarz E4MSP miał zostać wyprodukowany do końca 2013^[20], ale ostatecznie tak się nie stało.

28 maja 2014 firma Newag podpisała ze spółką Đuro Đaković Specijalna Vozila umowę o współpracy obejmującą wspólną budowę lokomotywy elektrycznej Griffin typu E4ACU, transfer technologii oraz wymianę doświadczeń w zakresie produkcji lokomotyw elektrycznych^[21].

Na początku marca 2015 Instytut Kolejnictwa potwierdził zgodność lokomotywy z trzema Technicznymi Specyfikacjami Interoperacyjności^[22].

Egzemplarze seryjne

23 grudnia 2015 przewoźnik Lotos Kolej zawarł z Newagiem umowę na 7-letnią dzierżawę z utrzymaniem 5 lokomotyw E4DCU-DP. Pojazdy mają zostać dostarczone w 2017. Kontrakt może zostać przedłużony oraz rozszerzony o kolejne egzemplarze^[23]. Początkowo planowano, że lokomotywy zostaną wyprodukowane w zakładzie w Gliwicach, jednak w międzyczasie podjęto decyzję o przeniesieniu produkcji do Nowego Sącza, co spowodowało trzymiesięczne opóźnienie w realizacji zamówienia^[24]. W II połowie maja 2017 pierwszy Griffin dla Lotosu oznaczony jako E4DCUd-001 został skierowany na testy do Krakowa^[25]. 8 grudnia 2017 Newag uzyskał bezterminowe dopuszczenie do ruchu dla lokomotyw E4DCUd-002, a 19 grudnia dla pozostałych 4 lokomotyw^[26][27]. Ze względu na brak zamontowanego systemu ETCS i co za tym idzie brak zgodności z Technicznymi Specyfikacjami Interoperacyjności lokomotywy E4DCUd otrzymały dopuszczenie z ograniczeniami eksploatacyjnymi^[27]. 31 stycznia 2018 Newag w raporcie giełdowym poinformował o rozwiązaniu umowy z Lotosem, ze względu na nieprzystąpienie do odbiorów lokomotyw przez Lotos. Tego samego dnia Newag podpisał ze spółką Orlen KolTrans umowę na 2-letnią dzierżawę 3 lokomotyw^[28]. W drugiej połowie lutego 2 pozostałe griffiny zostały wydzierżawione spółce PKP Intercity^[29], która to dzierżawa trwała do grudnia^[30].

We wrześniu 2017 podczas Trako zaprezentowano elektrowóz E4DCUd-002^[31].

29 maja 2018 PKP Intercity podpisało z Newagiem umowę na dostawę 20 lokomotyw z opcją na 10 kolejnych, z której skorzystano 24 września 2019^[32][33]. Na początku września 2019 gotowe były dwie lokomotywy: 001, która była poddawana testom statycznym w Krakowie i 002, która była poddawana testom dynamicznym na torze doświadczalnym Instytutu Kolejnictwa koło Żmigrodu^[34]. W grudniu tego samego roku gotowych było 5 griffinów i były one testowane pod kątem ETCS na linii kolejowej pomiędzy Legnicą a Bolesławcem^[35]. Jedna z lokomotyw z tego zamówienia została zaprezentowana we wrześniu 2019 podczas targów Trako^[36], a 21 lutego 2020 osiem gotowych lokomotyw zaprezentowano w Nowym Sączu^[37]. 25 lutego lokomotywa E4DCU otrzymała dopuszczenie Urzędu Transportu Kolejowego^[38].

28 lutego 2019 spółka Lotos Kolej zawarła z Newagiem umowę na dostawę 2 griffinów oraz 3 szescioosiowych dragonów. Zawarcie umowy wyczerpało wszelkie wzajemne roszczenia stron związane z niezrealizowaną umową z grudnia 2015^[39]. 29 stycznia 2020 Lotos zamówił jeszcze jednego griffina^[40].

Konstrukcja

Dostępne wersje

W 2013 roku Griffin oferowany był w następujących wersjach:

Charakterystyka rodziny

Lokomotywy z rodziny Griffin są przystosowane do prowadzenia pociągów towarowych o masie do 3200 t oraz pociągów pasażerskich do 800 t^[9].

Nadwozie

Przedział maszynowy

Pudła są modułowymi konstrukcjami samonośnymi spawanymi^[9]. Posiadają strefy kontrolowanego zgniotu, klatki bezpieczeństwa kabin maszynisty i system antyclimbing^[42]. Wyposażone są w dwie kamery przekazujące maszyniście obraz haków cięgłowych i sprzęgów śrubowych oraz nowoczesny system detekcji i gaszenia pożaru, a trzy sekcje dachu umożliwiają łatwy dostęp do przedziału maszynowego^[42]. Lokomotywy wyposażono w oświetlenie zewnętrzne LED^[43].

Kabina maszynisty

Kabina maszynisty

Kabiny maszynisty są dwuosobowe^[42]. W każdej z nich znajdują się dwa niezależne panele do wyświetlania parametrów jazdy i diagnostyki oraz rejestrator zdarzeń realizujący funkcję prędkościomierza^[42]. Wyposażone są w dwumodułowy układ klimatyzacji, a funkcję lusterek wstecznych pełnią cztery kamery^[42].

Kabina jest zgodna z normami EN 1527^[42].

Wózki

Wózki

Griffiny są osadzone na dwóch dwuosiowych wózkach z napędem indywidualnym na każdą oś^[42]. Ramy wózków są konstrukcji spawanej, skrzynkowej, zamkniętej^[42]. Koła monoblokowe mają średnicę 1250 mm^[42]. Przeniesienie siły pociągowej następuje poprzez zamocowany do ramy wózka czop i cięgło pociągowe sprzęgające wózek z pudłem^[42]. Zastosowano układ smarowania obrzeży kół ze smarem biodegradowalnym, tarcze hamulcowe mocowane po obu stronach koła, przekładnie o zębach skośnych, łożyska stożkowe oraz czujniki prędkości i temperatury^[42]. Usprężynowanie I stopnia stanowią dwa zespoły sprężyn zwojowych osadzonych bezpośrednio po obu stronach maźnicy zestawu kołowego, natomiast II stopień to zespół wielkogabarytowych sprężyn spiralnych^[42].

E4MSU

W wersji E4MSU silniki elektryczne zasilane są przez przekształtniki zbudowane za pomocą technologii IGBT^[9]. Lokomotywa posiada system diagnostyki pokładowej z pełną informacją wizualną i modułem rejestracji danych oraz system kamer^[44]. Jest dostosowana do zabudowy urządzeń ERTMS i GSM-R^[9]. Lokomotywa ciągnęła składy o masie 3270 t na liniach o profilu 12 promili^[22].

E4DCUd

Wersja E4DCUd poza standardowymi silnikami elektrycznymi jest wyposażona w pomocniczy silnik spalinowy o mocy 380kW^[45].

Eksploatacja

E4DCUd-005 w PKP IC

W okolicznościowej okleinie (nr 023 PKP Intercity)

Państwo	Właściciel	Przewoźnik	Seria	Numery	Liczba
Polska	Newag		E4MSU	001	1	[46]
		Orlen KolTrans	E4DCUd	001÷003	3	[28]
	Industrial Division	Lotos Kolej		004÷005	2	[30][47]
	Lotos Kolej		E4DCU	031	1	[40][48]
	PKP Intercity		EU160	001÷030	30	[33][49]
			E4MSUa		0 z 10	[50]
Łączna liczba:					37 z 47

Prototyp

Egzemplarz prototypowy E4MSU-001, po wyprodukowaniu i zaprezentowaniu po raz pierwszy w 2012, był eksploatowany przez różnych przewoźników działających w Polsce. Na początku 2017 lokomotywę dzierżawił Orlen KolTrans, zaś na początku marca pojazd pomalowany w barwy producenta został przekazany do Euronaftu Trzebinia^[46].

Orlen KolTrans

31 stycznia 2018 Orlen KolTrans podpisał umowę dzierżawy 3 lokomotyw E4DCUd na okres 2 lat^[28]. Dzień później lokomotywy zostały odebrane^[51].

PKP Intercity

W drugiej połowie lutego 2018 PKP Intercity podpisało umowę dzierżawy 2 lokomotyw E4DCUd^[29], 5 marca lokomotywy zostały przekazane przewoźnikowi^[52]. 8 marca pierwsza, a 11 marca druga lokomotywa rozpoczęła obsługę regularnych kursów z pasażerami^[53]. Lokomotywy kursowały w PKP IC do grudnia^[30].

29 maja 2018 PKP Intercity podpisało umowę na dostawę 20 lokomotyw z opcją na 10 dodatkowych^[32]. 24 września 2019 podpisano umowę rozszerzającą zamówienie 10 dodatkowych lokomotyw^[33]. 2 marca 2020 osiem pierwszych lokomotyw zostało przetransportowanych do bazy przewoźnika w Warszawie^[54] i 15 marca rozpoczęły one obsługę planowych pociągów^[55]. Pod koniec czerwca zakończono dostawy podstawowej części zamówienia^[56], a pod koniec listopada z części dodatkowej^[49].

22 października 2021 PKP IC podpisało umowę na dostawę 10 lokomotyw wielosystemowych z opcją na 5 dodatkowych^[50].

Lotos Kolej

Na przełomie lutego i marca 2019 2 lokomotywy E4DCUd (004 i 005) trafiły do spółki Lotos Kolej^[30][39]. 5 marca E4DCUd-005 odbyła swój pierwszy kurs^[57].

Nagrody i wyróżnienia

• 2016 – nagroda w zorganizowanym przez Instytut Wzornictwa Przemysłowego konkursie Dobry Wzór 2016 w kategorii Transport i komunikacja oraz nagroda Wzór Roku 2016 przyznana przez ministra rozwoju i finansów^[58].

Zobacz też

• lista lokomotyw elektrycznych eksploatowanych w Polsce

Przypisy