Newcastle upon Tyne
 | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Region | |||
| Hrabstwo | |||
| Powierzchnia | 113[1] km² | ||
| Populacja (2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Nr kierunkowy | 0191 | ||
| Kod pocztowy | NE | ||
Położenie na mapie Tyne and Wear  Contains Ordnance Survey data © Crown copyright and database right, CC BY-SA 3.0 | |||
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||
Położenie na mapie Anglii  | |||
 54°58′26″N 1°36′48″W/54,973889 -1,613333 | |||
| Strona internetowa | |||
Portal  Wielka Brytania | |||
Newcastle upon Tyne, City[a] of Newcastle upon Tyne (łac. Novum Castellum super Tinam) – miasto i dystrykt metropolitalny[b] w północno-wschodniej Anglii (Wielka Brytania), w hrabstwie ceremonialnym Tyne and Wear, położone na północnym brzegu rzeki Tyne, nieopodal jej ujścia do Morza Północnego. Wchodzi w skład aglomeracji Tyneside. Według spisu powszechnego z 2011 roku miasto liczyło 280 177 mieszkańców[3].
Historia
Badania archeologiczne udowodniły istnienie prehistorycznych osad ludzkich przy ujściu rzeki Tyne, jednak historia Newcastle znana jest od czasów panowania cesarza Hadriana. Za jego rządów (I w. n.e.) wybudowano Wał Hadriana, stanowiący granicę imperium rzymskiego. W owym czasie powstał też warowny obóz i pierwszy most nad Tyne.
W 1080 roku Robert II Krótkoudy, syn Wilhelma Zdobywcy, wzniósł tu drewniany zamek, od którego pochodzi nazwa miasta. W średniowieczu pełnił on funkcję obronną, strzegąc ujścia rzeki. Budowla stanowiła również główną bazę wypraw przeciwko Szkocji. W XII wieku drewnianą konstrukcję The Castle zastąpiono kamienną. Była to solidna forteca z charakterystycznymi wieżyczkami.
W wiekach średnich miasto stało się głównym europejskim ośrodkiem wydobycia węgla kamiennego[4]. Uruchomiono rzeczny port wywozowy, dzięki któremu węgiel stał się szeroko stosowany w całym kraju. W wiekach XIV i XV wydobycie osiągnęło ogromne rozmiary. W XIX wieku następował dalszy rozwój, charakteryzujący się powstaniem przemysłu maszynowego i stalowego. Powstała tu wówczas jedna z największych na świecie stoczni okrętowych. Dobrze prosperująca baza stoczniowa przeobraziła się z czasem w wielki kompleks przemysłowy.
W ostatnich dziesięcioleciach przemysł stoczniowy podupadł, co przełożyło się na wzrost bezrobocia. Obecnie miasto zatraca swój robotniczy charakter, wzrosło znaczenie przemysłu elektronicznego i maszynowego.
Architektura
W centrum Newcastle dominują budynki XIX-wieczne, często wzniesione w stylu klasycystycznym; sporo jest też budowli posiadających znacznie dłuższą historię. Są to przede wszystkim kościoły (katedra św. Mikołaja) i średniowieczny zamek (Blake Gate z XIII wieku).
Symbolem Newcastle jest wielki zielony Tyne Bridge, będący pierwowzorem mostu portowego w Sydney. Łukowa budowla z 1928 roku, wykonana ze stali, ma rozpiętość 162 metrów i jest najdłuższą taką konstrukcją na Wyspach Brytyjskich.
Z architektonicznego punktu widzenia ciekawe pozostają fasady kamienic przy Grey Street. Pochodzący z połowy XIX wieku budynek dworca kolejowego uważany jest za jeden z okazalszych w północnej Anglii.
Zbudowany w 1091 roku kościół (od 1882 katedra) pod wezwaniem Mikołaja z Miry, opiekuna żeglarzy[5], od wzniesienia wieży latarniowej w 1448 był punktem nawigacyjnym dla jednostek pływających po rzece Tyne[6]. Wieża mierzy 58,5 m od podstawy dzwonnicy[5]. 6 grudnia 2011, dzięki dotacji 20 000 funtów od Fenwick Family Trust, po 40 latach przywrócono iluminację szczytu wieży[6].
Gospodarka
Newcastle było niegdyś miastem robotniczym, o dużej koncentracji przemysłu, i wielkim ośrodkiem stoczniowym. Po upadku tych sektorów wiele budynków poprzemysłowych pozostaje niewykorzystanych, jednak władze samorządowe starają się rewitalizować opuszczone obszary. Byłe fabryki zamieniane są na obiekty mieszkalne i kulturalne.
W mieście istnieje browar.
Jest ośrodkiem przemysłu stoczniowego, maszynowego, elektrotechnicznego, chemicznego oraz wydobycia węgla kamiennego[7].
Transport
Na północno-zachodnich peryferiach miasta znajduje się międzynarodowy port lotniczy. Przez Newcastle przebiega autostrada A1, prowadząca ze Szkocji w głąb Anglii. Promy przedsiębiorstwa DFDS Seaways zapewniają regularne połączenia z Norwegią i Holandią. Miasto położone jest na linii kolejowej East Coast Main Line, prowadzącej z Londynu do Edynburga. W Newcastle istnieje kolej aglomeracyjna (metropolitalna), o nazwie Tyne and Wear Metro, łącząca jego centrum z okolicznymi miastami hrabstwa Tyne and Wear.
Sport
Miasto stanowi siedzibę klubu piłkarskiego Newcastle United.
Administracja
Na terenie dystryktu Newcastle upon Tyne (tożsamego z obszarem miasta) istnieje 6 pomocniczych jednostek samorządowych, zwanych parafiami cywilnymi: Blakelaw and North Fenham, Brunswick, Dinnington, Hazlerigg, North Gosforth i Woolsington[8].
Miasta partnerskie
Uwagi
- ↑ Miasto od 1882 roku posiada status city.
- ↑ Pod tym względem Newcastle przypomina polskie miasto na prawach powiatu.
Przypisy
- ↑ Newcastle upon Tyne, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2016-01-31] (ang.).
- ↑ Population Estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland - Office for National Statistics, www.ons.gov.uk [dostęp 2017-10-21] (ang.).
- ↑ Newcastle upon Tyne Census Demographics United Kingdom. Qpzm LocalStats UK. [dostęp 2016-01-31]. (ang.).
- ↑ Barbara Freese: Coal: A Human History. New York: Basic Books, 2016, s. 21. (ang.).
- ↑ a b Newcastle, St Nicolas. GenUKI. [dostęp 2016-01-31]. (ang.).
- ↑ a b St Nicholas' Cathedral tower in Newcastle lit after 40 years. BBC News, 5 grudnia 2011. [dostęp 2016-01-31]. (ang.).
- ↑ Newcastle upon Tyne, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-08-01].
- ↑ Newcastle upon Tyne. Ordnance Survey (ang.) [dostęp 31.01.2016]
Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona samorządowa Newcastle upon Tyne (ang.)
- Strona poświęcona miastom Newcastle i Gateshead (ang.), (norw.), (hiszp.), (hol.)
- Joanna Więcław-Michniewska, Newcastle upon Tyne – przemysł, nauka i rewitalizacja w: Badania i podróże krakowskich geografów, Tom IV, s.107–114 (2009)
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of the United Kingdom
Flag of England. Saint George's cross (a red cross on a white background), used as the Flag of England, the Italian city of Genoa and various other places.
.svg)
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Autor: RezzaLindsay, Licencja: CC BY-SA 4.0
This image provides an at-glance view of various Newcastle landmarks.
Autor: Ta PNG grafika rastrowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
The Coat of arms of Newcastle upon Tyne City Council, the local government authority for the City of Newcastle upon Tyne, in Tyne and Wear, England. The blazon is:
*ARMS: Gules three Castles triple towered Argent.
*CREST: On a Wreath of the Colours a Castle as in the Arms issuant therefrom a demi Lion guardant supporting a Flagstaff Or flying therefrom a forked Pennon of the Arms of Saint George.
SUPPORTERS: On either side a Sea Horse proper crined and finned Or.
Contains Ordnance Survey data © Crown copyright and database right, CC BY-SA 3.0
Map of Tyne and Wear, UK, with the following information shown:
- Administrative borders
- Coastline, lakes and rivers
- Roads and railways
- Urban areas
Equirectangular map projection on WGS 84 datum, with N/S stretched 170%
Geographic limits:
- West: 1.90W
- East: 1.30W
- North: 55.09N
- South: 54.78N
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Soloist z angielskiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Newcastle Cathedral, Newcastle upon Tyne, England
Autor: Robin van Mourik from Alkmaar, Netherlands, Licencja: CC BY-SA 2.0
Newcastle upon Tyne's Castle Keep was built by order of King Henry II of England between 1168 and 1178.
The keep stands on a site of an earlier Motte-and-bailey castle begun by Robert Curthose, the son of William the Conqueror, in 1080. Prior to this, it was a cemetery belonging to the Anglo-Saxon settlement of Monkchester, and before that the site of Pons Aelius, a Roman fort. Curthose's castle was the "New Castle upon Tyne" from which the city's name derives.
The City's Blackgate stands adjacent to the Keep. It was named after Patrick Black, a tenant there in the 17th century.Contains Ordnance Survey data © Crown copyright and database right, CC BY-SA 3.0
Map of Tyne and Wear, UK with Newcastle upon Tyne highlighted.
Equirectangular map projection on WGS 84 datum, with N/S stretched 170%