Newlin

Herb według pierwotnego nadania
Odmiana wedle późniejszych przedstawień

Newlin (Niewlin) – polski herb szlachecki z nobilitacji.

Opis herbu

Herb według pierwotnego nadania: W polu błękitnym między dwiema gwiazdami złotymi złota strzała skrzyżowana z mieczem takiejż barwy. Nad hełmem w koronie skrzydło orle czarne przeszyte strzałą złotą. Labry: czerwone, podbite srebrem.

Wersja upowszechniona w późniejszych przedstawieniach: W polu błękitnym strzała złota w słup, przekrzyżowana (także jelcem miecza), między dwiema takimiż gwiazdami w pas. W klejnocie nad hełmem w koronie skrzydło orle czarne przeszyte strzałą.

Najwcześniejsze wzmianki

Herb pierwotnie nadany Szymonowi i Ernestowi Ronenbergom, nobilitowanym 24 kwietnia 1572 roku. Szymon był medykiem i lekarzem królewskim, nagrodzono go za leczenie Zygmunta Augusta. Ernest był wojskowym i zasłużył się w wojnie o Inflanty. Szymański pisze, że jest to herb rodowy z Niemiec, który król udostojnił gwiazdami i być może klejnotem[1]. Dwie gwiazdy miały symbolizować dwóch braci. W latach późniejszych herb wyłącznie w swojej odmienionej formie (strzała wyprostowana, miecz zastąpiony jakby przez sam jelec) wymieniały polskie herbarze, m.in. Okolskiego (Orbis Polonus, 1641-45), Niesieckiego (Korona polska, 1738) i Ostrowskiego (Księga herbowa rodów polskich, 1897, 1906). W 1659 roku herb Newlin wraz nobilitacją otrzymał Jan Mazaraki z wojska zaporoskiego, zaś w 1764 roku wraz z potwierdzeniem szlachectwa Franciszek Łukowicz wraz z braćmi, przedstawiciel szlachty kaszubskiej[2].

Pochodzenie nazwy

Wedle dokumentu nobilitacyjnego, nazwa herbu pochodzi od bitwy pod Newlem, w której miał polec Ernest Ronnenberg[2]. Należy zauważyć, iż bitwa ta rozegrała się przed jego nobilitacją.

Herbowni

Oprócz rodzin Ronnenberg, Mazaraki i Łukowicz (Lukowicz, Lukowitz), którym nadano herb Newlin, Tadeusz Gajl wymienia tego herbu jeszcze nazwiska Brudzewski, Doliński, Newliński i Kliński[3]. Barbarę Brudzewską herbu Newlin wymieniają materiały genealogiczne Dworzaczka[4]. Nazwisko Newliński według Brezy mieli przyjąć potomkowie Ernesta Ronnenberga[5]. Przypisanie rodzinie Klińskich jest błędne, rodzina ta była herbu Junosza odmienny. Łukowiczowie mieli posługiwać się w XIX-XX wieku przydomkiem Syrwind vel Sirwind, mającym nawiązywać do ich rzekomego litewskiego pochodzenia[2].

Rodzina Łukowiczów

Rodzina szlachecka osiadła w Prusach Królewskich, której nazwisko pochodzić może od nazwy osobowej Łuk lub Łuka, albo od imienia Łukasz. Wedle rodowej tradycji jej najdawniejszy przodek Grzegorz miał pochodzić z Litwy, gdzie w XVI wieku posiadał dobra Zadziewie. Tradycję litewskiego pochodzenia jak i wczesnego szlachectwa członków rodu podważają badania genealogiczne. Najwcześniej znany przedstawiciel rodzin, Piotr Łukowicz, był wzmiankowany w 1705 roku. Pełnił funkcję sołtysa kosobudzkiego i określano go mianem honestus. Nie był zatem szlachcicem. Jego bratem był Maciej, ożeniony w 173 roku ze szlachcianką, sam jednak nadal nie był określony jako szlachcic. Franciszek Łukowicz, który dla siebie i braci otrzymał potwierdzenie szlachectwa w 1764 roku, był synem Piotra[6]. Największe znaczenie osiągnął jego syn, Józef Łukowicz. Rodzina Łukowiczów w XIX wieku była dość licznie rozrodzona i obejmowała różne poziomy zamożności - od gospodarzy gburskich po posiadaczy ziemskich. Gałąź rodziny osiadła w Prusach, gdzie służyli wojskowo. Nazwisko Łukowicz funkcjonuje do dzisiaj, głównie na Pomorzu[2].

Rodzina Mazaraki

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. Józef Szymański: Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku. Warszawa: DiG, 2001, s. 188. ISBN 83-7181-217-5.
  2. a b c d Przemysław Pragert: Herbarz szlachty kaszubskiej. T. 4. Gdańsk: Wydawnictwo Oskar Sp, z o.o. w koedycji z BiT Beata Żmuda-Trzebiatowska, 2015, s. 168-169. ISBN 978-83-65175-14-4. ISBN 978-83-927383-6-7.
  3. Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007. ISBN 978-83-60597-10-1.
  4. Marek Jerzy Minakowski: Genealogia potomków Sejmu Wielkiego. [dostęp 2019-10-20].
  5. Edward Breza: Nazwiska Pomorzan: pochodzenie i zmiany. T. 3. 2004, s. 239.
  6. Zatem było to de facto, nadanie szlachectwa, a nie potwierdzenie

Media użyte na tej stronie