Nicolas Nabokov

Nicolas Nabokov
Imię i nazwisko

Nikołaj Dmitrijewicz Nabokow

Data i miejsce urodzenia

17 kwietnia 1903
Lubcz

Pochodzenie

rosyjskie

Data i miejsce śmierci

6 kwietnia 1978
Nowy Jork

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor

Nicolas Nabokov, właśc. Nikołaj Dmitrijewicz Nabokow, ros. Никола́й Дми́триевич Набо́ков (ur. 17 kwietnia 1903 w Lubczu, zm. 6 kwietnia 1978 w Nowym Jorku[1][2]) – amerykański kompozytor pochodzenia rosyjskiego.

Życiorys

Był kuzynem pisarza Vladimira Nabokova[1][2]. W latach 1913–1920 był uczniem Władimira Riebikowa w Jałcie i Petersburgu[1]. Od 1920 do 1922 roku kształcił się w konserwatorium w Stuttgarcie, następnie od 1922 do 1923 roku był studentem Paula Juona i Ferruccio Busoniego w Hochschule für Musik w Berlinie[1][2]. W latach 1923–1926 studiował literaturę na Uniwersytecie Paryskim[1]. W Paryżu poznał Siergieja Diagilewa, który na potrzeby Ballets Russes zamówił u niego pierwsze większe dzieło, balet-oratorium Ode: Méditation sur la majesté de Dieu (1927)[2]. W 1933 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, w 1939 roku przyznano mu amerykańskie obywatelstwo[1][2]. Wykładał w Wells College w Aurorze (1936–1941), St. John’s College w Annapolis (1941–1944) i Peabody Institute w Baltimore (1947–1952)[2]. Od 1946 do 1948 roku był redaktorem naczelnym rosyjskiej sekcji Głosu Ameryki[1].

Po II wojnie światowej z ramienia rządu amerykańskiego pełnił różne funkcje w Europie. W latach 1951–1961 był sekretarzem generalnym Congress of Cultural Freedom, zorganizował festiwale muzyki współczesnej w Paryżu (1952), Rzymie (1954) i Tokio (1961), od 1963 do 1966 roku był dyrektorem artystycznym Berliner Festwochen i doradcą kanclerza Willy’ego Brandta[1]. Od 1970 roku członek National Institute of Arts and Letters[1][2]. W latach 1970–1973 był kompozytorem-rezydentem Institute for Humanistic Studies w Aspen[1].

Twórczość

W swojej twórczości kompozytorskiej operował tonalnym językiem dźwiękowym, nawiązując do muzyki Igora Strawinskiego[1]. Pomimo opuszczenia Rosji w młodym wieku pozostał silnie związany z kulturą rodzinnego kraju, w utworach nawiązujących do tematyki rosyjskiej wprowadzał elementy folkloru muzycznego[1][2].

Opublikował monografię Igor Stravinsky (Berlin 1964) oraz autobiograficzne książki Old Friends and New Music (Boston 1951) i Bagazh: Memoirs of a Russian Cosmopolitan (Nowy Jork 1975)[1][2].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])

Utwory orkiestrowe

  • 3 symfonie (I Symphonie lyrique 1929, II Sinfonia biblica 1940, III A Prayer 1964)
  • uwertura Le fiancé (1934)
  • Koncert fortepianowy (1932)
  • Koncert fletowy (1942)
  • Koncert wiolonczelowy Les Hommages (1952)
  • Concerto corale na flet, fortepian i orkiestrę smyczkową (1954)
  • Symphonic Variations (1967)
  • Wariacje na temat Czajkowskiego na wiolonczelę i orkiestrę (1968)

Utwory kameralne

  • Serenata estiva na kwartet smyczkowy (1937)
  • Sonata na fagot i fortepian (1941)
  • Canzone, Introduzione, e Allegro na skrzypce i fortepian (1950)

Utwory fortepianowe

  • 2 sonaty (1926, 1940)
  • 3 dances (1929)

Utwory wokalno-instrumentalne

  • oratorium Job na 5 solowych głosów męskich, chór męski i orkiestrę (1932)
  • Collectionneur d’échos na sopran, bas, chór, 9 instrumentów i perkusję (1933)
  • kantata America was Promises na alt, baryton i chór męski (1940)
  • The Return of Pushkin na sopran, tenora i orkiestrę (1945)
  • La vita nuova na sopran, tenora i orkiestrę (1953)
  • Symboli chrestiani na baryton i orkiestrę (1956)
  • Quatre poèmes de Boris Pasternak na baryton i orkiestrę (1959)

Opery

  • The Holy Devil (1954–1958, wyst. Louisville 1958; wersja zrewid. pt. Der Tod des Grigorij Rasputin wyst. Kolonia 1959)
  • Love’s Labour’s Lost (1970–1973, wyst. Bruksela 1973)

Balety

  • balet-oratorium Ode: Méditation sur la majesté de Dieu na 2 głosy solowe, chór i orkiestrę (1927, wyst. Paryż 1928)
  • La vie de Polichinelle (wyst. Paryż 1934)
  • Union Pacific (wyst. Filadelfia 1934)
  • The Last Flower (1941, wyst. Berlin 1962)
  • Don Quixote (1966)
  • The Wanderer (1966)

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 7. Część biograficzna n–pa. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2002, s. 1. ISBN 978-83-224-0808-7.
  2. ↑ a b c d e f g h i j Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 4 Levy–Pisa. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2563. ISBN 0-02-865529-X.