Nida (miasto rzymskie)

Plan pozostałości Nidy. Na czerwono zaznaczone są starsze rzymskie obiekty wojskowe, a na niebiesko budowle cywilne Nidy.

Nida – rzymskie miasto znajdujące się na terenie obecnego Frankfurtu nad Menem. Zbudowane nad brzegiem rzeki Nidda.

Rzymskie miasto Nida znajdowało się na obszarze współczesnej dzielnicy Frankfurtu nad Menem Heddernheim. Miejsce to Rzymianie początkowo wykorzystywali do wielokrotnego zakładania tymczasowych ufortyfikowanych obozów wojskowych w trakcie kampanii przeciwko Chattom prowadzonej od 72 do 75 roku n.e. Po jej zakończeniu Rzymianie wycofali się z całego rejonu. Kolejna wojna z Chattami, prowadzona pod dowództwem cezara Domicjana w latach 82-83 n.e. doprowadziła do włączenia omawianego rejonu w skład państwa rzymskiego, jako część nowo założonej prowincji Germania Superior, wchodzącej w skład Agri Decumates. Tuż po kampanii na pozostałościach umocnień z lat 70. nad Niddą wzniesiono kamienne mury stałego obozu warownego o powierzchni 5 ha, będącego bazą jednego ala kawalerii. Stopniowo, na zachód od wałów obozu powstała nieufortyfikowana osada cywilna zasiedlona przez rodziny wojskowych, osoby pracujące dla wojska i handlarzy. Około 110 r. obóz został zlikwidowany, gdyż ciężar obrony prowincji germańskich oparto na systemie fortyfikacji nadgranicznych. Przyległa osada cywilna została natomiast nazwana Nidą, uznana za miasto i wyznaczona na centrum Civitas Taunensium. Przyczyniło się to do stopniowego rozwoju i powiększania nowego miasta, aż do powierzchni 45 ha w III w. n.e. Miasto posiadało forum, teatr, dwie termy i port na rzece. Funkcjonowały tu liczne świątynie, w tym pięć poświęconych Mitrze. Nida nie była ufortyfikowana aż do końca II w. Jednak wobec rosnącego zagrożenia najazdami plemion germańskich w pierwszych dekadach III w. zbudowano z bloków bazaltu mur obronny otaczający miasto. W latach 60. III w. Rzym wycofał się z ziem na zachód od Renu, czemu towarzyszyła masowa emigracja mieszkańców rzymskich miast z tego obszaru na tereny pozostałe pod władzą Rzymu. W efekcie Nida została opuszczona przez mieszkańców. Naziemne pozostałości budynków rozebrano w XV w. na potrzeby znajdujących się w pobliżu miast. Od 1823 r. rozpoczęto prace archeologiczne na terenie Nidy, odkrywając szereg cennych zabytków. Przetrwałe ruiny miasta zniszczono całkowicie w dwóch fazach: 1927-1929 i w latach 60. XX w. Zniszczenie spowodowane było budową nowych osiedli mieszkaniowych, a rozbiórek nie poprzedzono większymi ratunkowymi pracami archeologicznymi. Przetrwałe zabytki ruchome z Nidy eksponowane są we frankfurckim muzeum archeologicznym, a zachowany kawałek ulicy z przyległościami i resztki rzymskich obozów wojskowych są częścią szlaku archeologicznego.

Bibliografia

• Piekarz P., 2017: Frankfurt nad Menem: od osadnictwa rzymskiego do siedziby Karolingów. Archeologia Żywa, 4 (66): 46-53.