Niebo

Niebo w czasie zachodu Słońca.

Niebo – część atmosfery oraz przestrzeni kosmicznej widzianej z powierzchni dowolnego obiektu astronomicznego. Czasami niebo definiowane jest również jako gęsta powłoka atmosferyczna planety.

Jako pojęcie astronomiczne niebo określane jest mianem sfery niebieskiej. Jest to umowne sklepienie, na którym Słońce, Księżyc, planety i gwiazdy przemieszczają się. Sfera niebieska podzielona jest na obszary zwane konstelacjami.

Niebo widziane z Ziemi

W dzień niebo widziane z Ziemi ma kolor modry (intensywny niebieski), ponieważ światło słoneczne ulega rozproszeniu przez molekuły powietrza[1][2][3][4], natomiast nocą ma wygląd czarnej powierzchni, czasami pokrytej gwiazdami (w zależności od zachmurzenia).
Na niebie, w zależności od aktualnych warunków atmosferycznych dostrzegalne jest Słońce, Księżyc, planety oraz gwiazdy. Naturalnymi zjawiskami widzianymi na niebie są chmury, tęcze, zorze polarne oraz opady atmosferyczne i pioruny występujące podczas burz. Człowiek także przyczynił się do zjawisk obserwowanych na niebie. Wskutek jego działalności, często ponad dużymi miastami tworzy się smog, natomiast w ciągu nocy występuje tzw. zanieczyszczenie świetlne.

Luminancja i kolory nieba

Chmury w odcieniach czerwieni podczas zachodu Słońca.
Widok z samolotu. Gradient koloru nieba – od jasnoniebieskiego przy horyzoncie do czarnoniebieskiego wokół zenitu.

Kolor ziemskiego nieba w słoneczny dzień, w wyniku rozpraszania Rayleigha postrzegany jest przez oko ludzkie jako gradient – ciemnoniebieski przy zenicie i jasnoniebieski blisko horyzontu. Dzieje się tak, ponieważ światło, które dobiega do obserwatora z góry przenika przez 1/38 masy powietrza, przez którą musi przeniknąć światło dobiegające wzdłuż horyzontu. Tak więc zenitalne promienie Słońca rozpraszane są przez znacznie mniejszą ilość cząsteczek powietrza niż promienie dobiegające z okolic horyzontu, stąd różnica w kolorach nieba[5].

Niebo może przybierać również inne barwy, takie jak czerwona, pomarańczowa i żółta (zwłaszcza podczas zachodu i wschodu Słońca) oraz czarna w ciągu nocy. Rozproszenie światła w atmosferze powoduje także jego częściową polaryzację.

W celu optymalnego i efektywnego oświetlenia wnętrz pomieszczeń światłem dziennym Międzynarodowa Komisja Oświetleniowa (fr. Commission internationale de l'éclairage) opracowała specjalne zalecenia dotyczące korzystania z luminancji nieba. Ostatnie prace tej komisji określają "wszystkie modele nieba" – od nieba bezchmurnego do niemal całkowicie pokrytego chmurami[6].

Niebo widziane z innych planet

Zachód słońca na Marsie sfotografowany przez sondę Pathfinder w 1997 roku

Niebo widziane z ciał niebieskich o szczątkowej atmosferze (Księżyc, Merkury) jest zawsze czarne. Gwiazdy mogą być dostrzeżone nawet w sąsiedztwie słońca.

Na planetach posiadających atmosferę, niebo przybiera różne kolory w zależności od ciśnienia atmosferycznego, składu atmosfery i światła docierającego z lokalnej gwiazdy. Niebo na Marsie jest różowe, natomiast na planetach gdzie ciśnienie atmosferyczne jest wielokrotnie większe niż na Ziemi - białe. W przypadku wysokiej zawartości metanu niebo przybiera barwę zieloną (jak na Uranie czy Neptunie)[7].

W innych układach planetarnych układ gwiazdozbiorów na niebie różni się od ziemskiego. Im bardziej oddalona od Słońca planeta, tym mniej znanych z ziemskiego nieba konstelacji można dostrzec[8].

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ John Tyndall. On the Blue Colour of the Sky, the Polarization of Skylight, and on the Polarization of Light by Cloudy Matter Generally. „Proceedings of the Royal Society of London”. 17, s. 223–233, grudzień 1868. DOI: 10.1098/rspl.1868.0033. (ang.). 
  2. ↑ Lord Rayleigh. On the scattering of light by small particles. „Philosophical Magazine”. 41, 275, s. 447–451, czerwiec 1871. (ang.). 
  3. ↑ JG Watson. Visibility: Science and Regulation. „J. Air & Waste Manage. Assoc”. 52, s. 628–713, czerwiec 2002. (ang.). 
  4. ↑ Philip Gibbs: Why is the sky blue?. maj 1997. [dostęp 2009-07-10]. (ang.).
  5. ↑ April Holladay: Bluer sky on top. WeatherQuesting, 25 października 2007. [dostęp 2009-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-22)]. (ang.).
  6. ↑ General Sky Standard Defining Luminance Distributions. eSim 2008, 20 - 22 maja 2008. [dostęp 2009-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-03-15)]. (ang.).
  7. ↑ Stephen Inniss, Steve Bowers: The Sky on Alien Worlds. orionsarm.com, 2004-09-01. [dostęp 2013-09-27]. (ang.)..
  8. ↑ Carl Sagan: Kosmiczne związki. Spojrzenie na Ziemię z kosmicznej perspektywy. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2000. ISBN 83-7255-072-7.

Media użyte na tej stronie

Mars sunset PIA00920.jpg
Sunset on Mars as imaged by Mars Pathfinder.

This is a close-up of the sunset on Sol 24 as seen by the Imager for Mars Pathfinder. The red sky in the background and the blue around the Sun are approximately as they would appear to the human eye. The color of the Sun itself is not correct — the Sun was overexposed in each of the 3 color images that were used to make this picture. The true color of the Sun itself may be near white or slightly bluish.

Mars Pathfinder is the second in NASA's Discovery program of low-cost spacecraft with highly focused science goals. The Jet Propulsion Laboratory, Pasadena, CA, developed and manages the Mars Pathfinder mission for NASA's Office of Space Science, Washington, D.C. JPL is a division of the California Institute of Technology (Caltech). The Imager for Mars Pathfinder (IMP) was developed by the University of Arizona Lunar and Planetary Laboratory under contract to JPL. Peter Smith is the Principal Investigator.
Sunset02.jpg
Autor: Fir0002 at en.wikipedia, Licencja: CC-BY-SA-3.0
A dramatic sunset. Keywords: Sunset, Unidentified clouds, Sky.
Lago bolsena tramonto.jpg
Autor: Original uploader was M7 at it.wikipedia, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Sunset over Lake Bolsena photo by permission of Maurizio Firmani, http://www.emmeeffe.org/
Skyshot.jpg
(c) Omniii, CC-BY-SA-3.0
Widok z samolotu. Gradient koloru nieba – od jasnoniebieskiego przy horyzoncie do czarnoniebieskiego wokół zenitu.