Niebylec (wieś)
| Artykuł | 49°51′22″N 21°54′12″E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 49°51'N, 21°54'E, 49°53'N, 21°53'E |
| - błąd | 2330 m |
| Odległość | 761 m |
| wieś | |
 Kościół pw. Znalezienia Krzyża | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) | 565[1] |
| Strefa numeracyjna | 17 |
| Kod pocztowy | 38-114[2] |
| Tablice rejestracyjne | RSR |
| SIMC | 0656947[3] |
Położenie na mapie gminy Niebylec _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Niebylec") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu strzyżowskiego  | |
 49°51′22″N 21°54′12″E/49,856111 21,903333 | |
Niebylec – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie strzyżowskim, w gminie Niebylec[3][4]. Wieś położona jest przy drodze krajowej 19 z Rzeszowa do Miejsca Piastowego.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0656953 | Budy | część wsi |
| 0656960 | Dwór | część wsi |
Miejscowość liczy ok. 600 mieszkańców i jest siedzibą gminy Niebylec oraz siedzibą parafii Znalezienia Świętego Krzyża, należącej do dekanatu Czudec, diecezji rzeszowskiej[5]. W Niebylcu mieści się główna siedziba firmy przewozowej Neobus, która oferuje przewozy autokarowe z Podkarpacia w kierunku Warszawy (p. Rzeszów, Radom), Wrocławia (p. Rzeszów, Kraków, Katowice) i Łodzi (p. Kielce).
Niebylec uzyskał lokację miejską w 1509 roku, zdegradowany przed 1919 rokiem[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.
Historia
W 1460 roku właścicielami terenów Niebylca byli bracia: Marcin, Mikołaj, Jan i Stanisław Machowscy herbu Awdaniec. Niebylec był miastem w latach 1509–1919. Jego założycielem był Mikołaj Machowski z Machowa,dworzanin i krojczy królowej Elżbiety, któremu król Zygmunt Stary zezwolił na założenie miasta na terenie jego dziedzicznej wsi Jawornik (założonej w XV wieku). Początkowo miasto nosiło nazwę Jawornik, a później zmieniło nazwę na Niebylec. Obecnie wsie Jawornik Niebylecki i Niebylec to dwie niezależne jednostki administracyjne. Janusz Romer, właściciel Niebylca, w 1646 roku wybudował nowy kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Na mocy dekretu biskupa sufragana krakowskiego wydanego 14 lipca 1650 roku przyłączono do parafii w Niebylcu kościół w Konieczkowej, który stał się świątynią filialną.
Kolejnymi właścicielami Niebylca byli Pieniążkiowie i Ankwicze. W czasie konfederacji barskiej do obrony Polski przed wojskami rosyjskimi włączyli się mieszkańcy Niebylca, którymi dowodził Kajetan Junosza Łempicki, a potem wyruszył w 1794 roku na pomoc powstaniu kościuszkowskiemu. Ludność miasteczka trudniła się rolnictwem, rzemiosłem i handlem. Niebylec miał przywilej urządzania cotygodniowego targu i dwóch jarmarków rocznie (od 1801 roku – czterech jarmarków). Miasteczko znane było ze sprzedaży wołów, koni, krów i skór.
Na początku XVII wieku do Niebylca przeniesiona parafię z sąsiedniej wsi Konieczkowej. W XVIII wieku w miasteczku pojawiła się ludność żydowska, która na początku XX wieku stanowiła już większość mieszkańców Niebylca. W tym okresie właścicielem ziemskim w Niebylcu był Aszer Wałłach. W 1918 doszło tutaj do rabunku sklepów żydowskich przez mieszkańców okolicznych wsi. W czasie II wojny światowej żydowscy mieszkańcy Niebylca zostali wywiezieni, najpierw do getta w Rzeszowie, a później do obozu Belżec. W okolicach miasteczka działała w czasie okupacji AK, która nazwała te tereny mianem Rzeczpospolita Hyżneńsko-Niebylecka. Podobwód AK Rzeszów-Południe, teren Hyżne-Niebylec zarządzany był przez kpt. Józefa Maciołka „Żuraw”, „Roch”, zaś komendantami Placówek AK, byli: Jan Rabczak „Dąb”, Stanisław Jakubczyk „Chrobry”, Mieczysław Chedyński „Józef” oraz Jan Baran „Blizbor”
Zabytki
- Kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Wniebowzięcia NMP z 1936-1943 (powstał na miejscu starszej budowli z 1646).
- Synagoga murowana z II poł. XIX wieku z dobrze zachowaną polichromią (obecnie budynek biblioteki).
- Pozostałości cmentarza żydowskiego (zachowane są jedynie 2 macewy).
- Dwór drewniano-murowany z początku XV wieku, rozbudowany w XVII i XIX wieku.
- Kapliczka z przełomu XVIII i XIX wieku.
- Drewniane domy przy rynku.
Przypisy
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 s. 12-17 [dostęp 2022-02-08]
- ↑ Poczta Polska. Wyszukiwarka kodów pocztowych
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Parafia pw. Znalezienia Krzyża Świętego w Niebylcu. [dostęp 2012-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-28)].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 54-55.
Linki zewnętrzne
- Niebylec (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 42.
- Gmina Niebylec
- Sztetl Niebylec – historia Żydów niebyleckich (ang.)
- Niebylec na stronie gminy
- Niebylec w 1934 roku - unikalne nagranie wykonane przez rodzinę Ungerów - w serwisie YouTube
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 50.9 N
- S: 48.95 N
- W: 21.03 E
- E: 23.66 E
Flaga województwa podkarpackiego
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Autor: Karol Karolus, Licencja: CC BY-SA 3.0
Niebylec - kościół (wrzesień 2012)