Nieciągłość Mohorovičicia

Mapa świata ukazująca pozycję nieciągłości Moho

Nieciągłość Mohorovičicia (nieciągłość Moho) – termin geologiczny, oznaczający granicę pomiędzy skorupą a płaszczem. Jest to kilkusetmetrowej grubości warstwa przejściowa. Leży na różnych głębokościach, pod oceanami średnio na głębokości 5–8 km, natomiast pod kontynentami znacznie głębiej – około 35 km[1]. Pod wysokimi górami (np. Himalajami) może leżeć nawet na głębokości do 80 km.

Wnętrze Ziemi, litera A wskazuje nieciągłość Moho

Odkryta została w 1909 roku przez Andriję Mohorovičicia, chorwackiego meteorologa i sejsmologa, który zauważył skokową zmianę prędkości fal sejsmicznych od ok. 7 km/s do nieco powyżej 8 km/s[2][1].

Odsłonięcie skał płaszcza, ukazujące nieciągłość Mohorovičicia z ordowiku w Nowej Fundlandii

Warunki panujące w skałach w tej strefie są znane dzięki odsłonięciom sekwencji ofiolitowej – fragmentów skorupy oceanicznej wyniesionych wskutek ruchów tektonicznych. Żadne wiercenia nie dotarły do obecnej nieciągłości Moho. Najgłębszy odwiert na lądzie sięga ponad 12 km pod powierzchnię (SG-3 na Półwyspie Kolskim), a na oceanie – 2111 metrów (Statek JOIDES Resolution, odwiert 504B, wschodni Pacyfik[3]) pod dnem. Na początku drugiej połowy XX wieku istniała propozycja wywiercenia otworu w dnie oceanu, który sięgałby do tej nieciągłości (tzw. Projekt MOHOLE), ale z powodu braku środków zaniechano jego realizacji w 1967 roku.

Wskutek ruchów tektonicznych w przeszłości, w szeregu miejsc na Ziemi doszło do wyniesienia dawnej granicy Moho i jej odsłonięcia (ofiolity). Dzięki nim poznano procesy zachodzące w komorze magmowej prowadzące do powstawanie nowej skorupy oceanicznej podczas spreadingu.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Przestrzeń geograficzna. W: Leszek Sykulski: Geopolityka. Częstochowa: Grategia, 2014, s. 47. ISBN 978-83-65047-05-2. (pol.).
  2. ↑ Leszek Czechowski, Tektonika płyt i konwekcja w płaszczu Ziemi, Warszawa: PWN, 1994, s. 45, ISBN 83-01-11519-X, OCLC 749564383.
  3. ↑ A review of the drilling accomplishments achieved by the JOIDES Resolution from 1985 (ODP Legs 100-210) to 2010 (IODP Expeditions 301-328)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Gros Morne moho.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Mohomap.png
Autor: AllenMcC., Licencja: CC BY-SA 3.0
This is a geophysical map showing the position of the Moho discontinuity across the Earth. The Moho is the boundary between the Earth's crust and the mantle. Search "Mohorovičić discontinuity" for more information. This map was constructed using the Crust 1.0 model and Generic Mapping Tools (GMT) for Linux. It was done at the Christian-Albrechts University of Kiel, Germany.
Slice earth.svg
Autor: Dake, Licencja: CC BY-SA 2.5
Schematic section through the Earth:
  1. continental crust
  2. oceanic crust
  3. upper mantle
  4. lower mantle
  5. outer core
  6. inner core
A: crust-mantle boundary (Mohorovičić discontinuity, “Moho”)
B: core-mantle boundary (Gutenberg discontinuity)
C: boundary between inner and outer core (Lehmann discontinuity)